This 1s a digital copv of a book that was preserved for generations on librarv shelves before it was carefullv scanned bv Google as part of a project to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copvright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copvright or whose legal copvright term has expired. Whether a book is in the public domain mav varv countrv to countrv. Public domain books are our gatewavs to the past, representing a wealth of historv, culture and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journev from the publisher to a librarv and finallv to vou.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widelv accessible. Public domain books belong to the public and we are merelv their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse bv commercial parties, including placing technical restrictions on automated querving.
We also ask that vou:
4 Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use bv individuals, and we request that vou use these files for personal, non-commercial purposes.
4 Refrain from automated querving Do not send automated queries of anv sort to Google's svstem: If vou are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and mav be able to help.
d Maintain attribution The Google 'watermark' vou see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
4 Keep it legal Whatever vour use, remember that vou are responsible for ensuring that what vou are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copvright varies from countrv to countrv, and we can't offer guidance on whether anv specific use of anv specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in anv manner anvwhere in the world. Copvright infringement liabilitv can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's information and to make it universallv accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. Xou can search through the full text of this book on the web
atihttp://books.gooqle.com/
6000880335
HERMAE PASTOR.
GRAECĊE
PRIMUM EDIDERUNT
ET
INTERPRETATIONEM VETEREM LATINAM
EX CODICIBUS EMENDATAM
ADDIDERUNT
RUDOLPHUS ANGER ET
GUILIELMUS DINDORF,
PROFESSORES LIPSIENSES.
PARS PRIOR,
QUAE TEXTUM GRAECUM CONTINET.
LIPSIAE, T. 0. WEIGEL.
MDCCCLVI.
HERMAk PASTOR
GRAECHE.
PRIMUM EDIDIT
RUDOLPHUS ANGER.
PRAEFATIONEM ET INDICEM ADIECIT
GUILIELMUS DINDORF.
- LIPSIAE, T.O. WEIGEL. MDCCCLVI.
/l0.j $ 87.
PRAEFATIO R.ANGERI.
Pastoris titulo qui insignitur liber inter opera Pa- trum Apostolicorum referri solitus, utut vix profectus ab Herma illo, qui a Paulo in epistola ad Romanos data cap. XVI. versu 14. salutatur, omnium tamen, quorum hac in caussa arbitrium est, consensu- non serius quam medio fere saeculo II. p. C. n. exaratus, idemque antiquitus tanti habitus, ut passim divinitus inspiratus existimaretur et in coetibus sacris praelegeretur, quantum propter hanc et aetatem et auctoritatem valeat ad illustrandam historiam fidei morumque et institutionum ecclesiae priscae, nec non ad iudicium de antiquitate librorum N. T. ferendum, ut olim, ita nostris quam maxime temporibus. intellectum est. Quomobrem fieri non potuit, quin iam dudum dolerent viri docti, quod, quum is libellus primum griċċe' conseriptus fuerit, tamen, si a particulis aliquot. discesseris, nonnisi Jatina eius interpretatio ad nos pervenerit, eaque' hic illic adeo corrupta, ut vix sanam exsculpere: sententiam possis. Itaque est quod nobis haud parum gratulemur, quod graeca ipsa a pluribus inde saeculis frustra expetita, immo quo- rum de inventione iam paene desperatum esset, nunc tan- dem in lucem edere nobis contigerit.
Fons autem, ex quo proxime hausimus, duplex est: tria codicis nuper in Graecia reperti folia et apographon
VI PRAEFATIO
religquarum eins rodicis partium; quae quidem omnia a C. Simonide Lipsiam perlala, postquam eorum fides dili- genter explorata est, in usum bibliothecae academicae a Gersdorfio V. lil. comparata mihique ad hanc editionem adornandam liberalissime concessa sunt.
In his igitur coniunctis universus Hermae liber con- tinetur usque ad initium capitis XXX. Similitudinis IX. ; neque desunt praeter finem huius capitis nisi septem totius opusculi capita postrema. Singulatim tria illa co- dicis ipsius folia exitum Mandatorum et maiorem Simili- tudinum partem complectuntur, h.e. ea, quae tvpis ex- pressa sunt a p.51. lin. 21. ad p. 75. lin. 29. et a p. 96. lin. 22. usque ad finem. Quae si cum ambitu totius libri conferuntur, codicem integrum folia decem comprehendisse apparel, quattuor quae antecederent foliis Lipsiensibus, in- termedia duo, upum post ultimum folium Lips. positum, in quo illa, quae nunc deficiunt, perscripta essent, vix unius illa paginae spatium excedentia.
lam vero tria illa folia (quae codicis Lipsiensis vocabulo appellabimus) chartacea sunt, forma octonaria eaque maiore exarata saec. XV. ineunte vel medio. Libra- rius maxima usus est parsimonia, quandoquidem linea- rum numerus inter lineas 67 et 72 fluctuatur, litleraeque ipsae perquam minutae sunt multisque instructae sceri- bendi compendiis: quo faclum est, ut, quae singulis in foliis continentur, nostrae edilionis paginas duqdenas com- plecti soleant. Scriptura passim in margine hic illic exeso periit, passim etiam detrita est, ita tamen, ut facilis ple- rumque sit expletio. Interpunctio et accentuum spirituum- jue designatio frequens, neque vero constans. Per- pauca, eaque ab eadem, cuius reliqua sunt, manu corre- cta; saepius scriba vel in iis, quae per errorem repelierat, ab emendanmdo abstinuit. Litterae singularum Similitudi- num initiales (nam praeter finem Mandatorum mihil nisi Similitudines in his foliis inesse modo monuimus), nec non quae plerumgque antecedunt inscriptiones (plerumque,
R. ANGERI. ViI
inquam; Parabolae enim quae sunt inde a septima titulis . carenl) minio piclae sunt. Ex his autem simul de forma earum codicis partium coniecturam facere licel, quarum nopnisi apographum ad nos perlalum esse dixi.
Ipsum vero hoc apographum, paginas coutinens XXXI formae quaternariae, a Simonide scriptum est lit- teris perparvis et haud raro lectu difficihoribus; seribendi compeudia in -codice obvia si non prorsus certo solvere valuerat, laudabili studio depinxit, radius quidem, sed ita tamen, ul dam ad unum omnia explicari potuerint. Praeterea idem Lipsiae hoc exemplum (una cum tribus illis codicis ipsius foliis) nitidius transscripsit in usum tvpv- graphi; ego tamen plagulas impressas ad prius illud apo- graphum correxi, adiulus a Lvcurgo Graeco, amico do- ctissimo; in rebus dubiis ad Simonidem ipsum recurri. Celerum ad apographom primum sex accedunt schedu- Jae a Simonide tum, quum codicem describeret, con- signatae, ex quibus quingue compendia continent ex co- dice depicta addita explicatione; ex his una simul verba exhibet ea, quae infra p. 94. lin. g—11 leguntur: 7roċg TOv 9edv Orep atrot' Os àv TO Ovoua TOD 9eoU ul) kofin, otu eloeketoerar, casu omissa illa in apographo ipso; in schedula sexta lectionis varietas inest p. 50. in margine repetila.
Sed his interpositis in enarranda codicis ratione pro- gredimur ita, ut addamus, quae ex hoc apographo (cuius fides infra demonstrabitur) sive solo sive iunclim cum foliis illis Lipsiensibus spectalo cognoscuntur.
Primum ad divisionem quod altinet, inter Visiones (tanquam 'Ogaoug e) refertur, quod vulgo Mandatorum prooemium audit'), idque ut satis aptum hac in editione
1) H. e. in'editionibas interpretationis lalinae recentioribus; sed in ed. certe Paris. a. 1513: ,, Visio quinta.'' In codice Dresdensi omsino abstinelur a litulis /'isionum, Mandatorum, Similitudinum, sed singula ista inseribuntur: Cap. l. Il. etc.; Mandatorum prooemio
VIII PRAEFATIO
retinui. Deinde Mandatum XII. clauditur in medio cap. III. (secundum divisionem in edd. latinis solitam) verbis his: àŻvW VĠO UETĠ GOD E00MMAL xAL ĠVOJKAOW QAVLOVG TIEL- G9fval Cor (p. 49. lin. 25 sq.); iis vero, quae sequuntur : Metà Oċ TO Gvvrektoan aiTOV TA ĠjuATa TAVTA (quae prorsus absunt a Lat.) Àsvw avrċ, praemissum est vocabu- lum '4ex7, aul quo ea, quae proxima sunt, tanquam pro- oemium Similitudinum, àut ut tanquam epilogus Mandato- rum designarentur, voce .4ox) (ut in exordio Sim. VI.) nihil nisi initium novi orationis membri indicante. Quod quum probabilius videretur, quia quae insunt nonnisi ad Mandata respiciunt, verba illa, utut medio in capite posita, nova in linea collocavi. Denigue in Mandatis X. XI. XII. insignis est, quam suo loco indicavi, in ordine dissensio cum textu latino, siquidem, quae in Graecis in Mand. XI. docentur de pseudoprophetis, ecorum nonnisi inilium et finis in interpretatione latina Mandatum XI. consli- tuunt; quae sunt intermedia (p. 44, 18 — 46, 21.) apud Latinum particulatim Mandatis X. et XII. inserta sunt. Titulorum maxima est convenientia in Visionibus et Mandatis; vox enim 'Ogacug vel 'Evrod), numero addito, singulis praeponitur (colore, ut Simonides testatur, rubro); in Similitudinibus. res secus se babet. Etenim prima ita inscribitur: IlepeBolai Żc ċidAnoe user Żuoż, secunda et quae eam excipiunt usque ad quintam: 240x7) XAAnc xooaBokfjc, sexta MMoxj, reliquae titulis carent, nec nisi lilteris initialibus maioribus iisque rubris earum exordia indicantur. Itaque aequabilitati ut consuleretur, singulas
praemittitur titulus: Cap.V., eademque ratione pergilur. — Ceterum quum codex ille Dresd. (cuius infra saepius mentio iniicienda erit), adhuc paene ignotus fuerit, addere haec liceat. Codex est vulgatae litterarum ss. interpretationis in bibliolheca regia Dresd. repositus (insignitas A 47 fol.), in quo Pastoris librum Psalmis et Proverbiis interposilum reperi (qua de re dixi in annalibus: Zeitschrift der deutsehen morgenlindischen Gesellschaft 1851. I. p. 151.) Seriptus est saec. XV.
R. ANGERI. IX
quasque titulo IleqoafoÀ) (a', B' etc.) insigniendas duxi. Ceterum libro universo (ut iam p. 3. in nota monitum est) praemissa sunt haec: .4ex) Giv Beġ (cjoe) BiBdov (rijel Asvouċvnc Ilovurjv (voce Ilorurv, ut Simonides narrat, item miniata).
Huic vero inscriptioni antepositum est prooemium, 7 quod, litteris multis in hoc paginae primae initio detritis nonnisi ex parte recte legi a Simonide potuil. Facile au- tem illud ex Eusebii Hist. Eccl. II, 3., non sine mutationi- bus et accessionibus, depromtum esse apparet. Sic autem restituendum esse censemus :
1 Alċver 6 Eċoċfuost)' ċnjet de) 16 avrog olmo- orokAog ċv Taig) ċrli TEÀEL) jsrpooonoeouw 'ċ8v TA TrQOG Pwopalovg uvjunv reroirrar uszà TĠv XÀkwv xat ' Eo- uĠ, 100 maCuww ss ET. TAD. T. LOTĊOV weg xal-TO(tTO 71QOG UċV) TLWWV $. LLL-sannnnnnnenz sesażal dvrikċiezzan ; d otc OUx U ċv Ġuokoroviċ- VOLG (sedein..) oiov xeqiws ' ivesson, bq' ċeċgww dċ dvajxatrazjor) oig MUAALOTA ei OTOLVELWOEWG SID- ajwjixijg xċxourar, OVev 10n xol ċv EŻnnAnoiniz Louev albro) dednuocisvuċvov, xaċ TĠV xraharorarww B ovv- joEpċwv xexgonuċvovs Tiwàc alrġ 'xarslanpa' ob xat UċuvnraL ċv TAaiG AaVTOD Erruorokaiċ.
. Littera prima facilius 4 quam 4 (4ozj ..... 7) habetur. . Jn apogr. ċavrov. Apogr.: 11Q0SOJ0EWwr. ,. Eus.: 7/s npos Pwuarovs. . Apogr.: 'Eouov. , ÀAJogr.: ov. . Litterae ilum obscurae (2 7), tum deficientes(..); apud Eus. haec leguntur: vdovew TO TOV Tlovutros BBA(ov. 8. Ab Eus. verba rivwv et Ġvpdċlazzat nulla voce interiecla statim se excipiunt. 9. Seriptum 'videri possit ċv ċJċvp, quod quum a sententja alienum sit, coniecerim legendum esse ċvoed9iXOv. 10. Apogr. xaretd/jpoa..
JBAsSGmr
X PRAEFATIO
Interdum margini adscripta est lectionis varietas: p. 3. ad lin. 18. (eis 7à ċuadd, quae quidem latini interpretis lectio est), p. 14. ad lin. 27. (ubi in textu oreviv. 6O6v, in margine; oeuviv didaoxektav, utrumque alienum a Lat.), et p.50. ad Jin. 19—27., in quibus quae conti- nentur omnia et ipsa a latina interpretatione exulant.
Denigue in Visione III. ad marginem scholion legitur litleris item passim detritis, manifesto illud petitum ex Athanasii libro de incarnatione Verbi Dei (in Atlianasii opp. ed. Montfauc., Par.1698. tom.l. parte I. p.49.); quod quidem lacunis partim ex Atħhanasii textu partim ex con- iectura quantum fieri potuit suppletis ita audit:
Toi 'd4A... Irleloiti ci Aovlov.) mreoi TOD ċrluarost) 2539 mepi TO À6jov ..... 11) Bċ ċv- 9enc didaoxakia trija ei XoLorov sriorews ... Eve XEV TOVTWV .....3 35... (MAlravokovliav) TĠv (aut 1ije) ses 0v.. (Oe) AVeĠrnta. DiaBdAħer' (olvre vĠo airo- jdroG dià TO 'uċżAAov(7) ur Arroovonzia) eivar, Lovre ċx) iroolrroxeuċvijg WAng did TO UU) dOQevij elvaL TOV 9Vedv, RAM żE oix (ivjewv xat fundani Uundauds trr- dozovta 'TAaħTA da eg TO EWAL MENOUXEVAL TOV 9edv dià TOB ÀGjov oldev, $) grot dià uċv Możioċog' 'Ev dojfj ċrroinoev Ġ VeĠs TOV OVvoavov xat TIP vij' diċ dċ tija Wgpekeuwrarrig BiBAov TOD Iloruċvoc' TIoĠ- TOV TAVTOV ILOTEVOOV OTL IG SOTIV 0 960G Ġ TA rrOAVLA
e
————
1. deaħojov'
2. Apud Athanasium initium hoc est: Tadra uċv otrot (philo- sophi Graeci et haeretici) uvdoAopodov: 9. di Ev0eos JMQOXCÀ(Q xai $ xerà XoLoTOv H(OTis tiv uv rovrov ueratoħojiev Ġs G9eĠ- TiTA JiaBdAdsL.
3. utAor) deest ap. Ath.
4. Apogr.: NpoGanoxetuċvis.
5. ĠAA' żEJ bis seriptum.
6. undaurj abest a lextu Montefalc., habel vero Seguerius.
-
i. Tavraj Montefalc. TQ.
R. ANGERI. Xi
xrioac xai xoraETLOQG xAL MOLOAG Żx 105 JU OvrOc elg TO elvar 'TA sravra. 'Orreo xat 6 Ilatios Onual- vov gnol' 'Iliorer vootusv ..... dei dċ ċxeivors xerrotrloVaL TOtc alċvag ĠNuart 9eob ig TO €X H gparouċvov TÀ Bkerrċjueva jevovċvar Ġ Vedg VÀQ ÀJADOG ori, uċAlov dċ mnpi TAG AjAaDĠTITOG LirrAOXEW' ÀVA- 9ġ Oċ regi '$ tiv vevlorro) pAĠvOs. 'OVev ovċevi L'TOV eivoi) QJHovijoac ċE oix Ovrov TÀ TAVLA ITEĦOLXE ĊLĠ Tov 1diov ÀĠvov, Tot xvolov juċv Inooi Xovorot. Quae quum respiciant ad Mand. l., alieno loco addita esse patet.
His ita expositis, ad quaestionem accedimus in uni- versa hac caussa gravissimam, quae est de fide corum, ex quibus haec editio hausta est, fontium, hoc est, utrum quae insunt textum contineant principalem, an ex.antiqua demum interpretatione latina in sermonem graecum conversa sint more aevi potissimum medii temporibus haud inusitato.
ltaque ut a Lipsiensibus codicis ipsius foliis pro- grediamur: illico res eo conficitur, quod, quum illa scripta sint diu antequam graecae huius libri particulae ex veterum operihus colligi coeptae sunt, tamen cum his exerptis egregie consentiunt, dissensus vero plerumgue non alius est, quam qui inter duos eiusdem libri codices intercedere solet; cete- rum sicubi fragmenta illa ab interpretatione latina recedunt, codex Lipsiensis nunc cum fragmentis facit, nunc cum Latino, interdum suam sibi propriam habet scripluram. En tibi exempla. Quae leguntur Sim. IX, 16. p. 98. lin. 6 sqq., cum iis, quae Clem. Alex. tradit Strom. II, 9, p. 452. ed. Potter., si discesseris a sententia quadam in texlu nostro propier Ġmosorsievrov omissa, paene ver- botenus (etiam ubi Lat. dissentit) congruunt:
MAR i mA — -— — ———Treozai
1. rà navro) desunt ap. Montefalc.
2. Montefale.: 1(0re6t voobuev xarnor(odat TOvS alWiVES ĠIJUMTI 9608 tis TO Un ċx pawoutvrov TĠ BAeriċutva vejovivat: 6 9e05 pċp eto.
39, Excidit obdevos.
A. roġ) Sic Montefalc.; Gobler. et Felekm. 1. anou.: cz.
XII
Clem. Al. xai avzoi 2dwxav QUTOLG fv ogoajida TO xnerv- matos. Karċfinoav ov uet' avriiv gic TO VOWO xai rid- Aw Ġvċfnoav. AM ovror Ċiivreg xerċfinoav xal rd- uv ĊOvrec Avċfnoav' ċxel- VOL Oċ, Oi TLQOXEXOLUTILĊ- VOL, VEXQOL xXETEBNGAV, LAV- zec 08 dvċfnoav. dud TOl- TWv 0Uv ÀLWOTOLIMOQ xai ET Ejvwaav TĠOvOnua TOU viot TOD 9eo3. dià TODTO xai Gvvavċinoav uet' al- Tàv xal- OVVIOMCOV EiG Tip otxodojujv TOD IVOJOv xal AÀarOunTOoL GvVGROodo- U)9MOG' ŻċV. DiXOLOGVVI) ċxoLunoav xol ċv UEjd- nr dvvela' uovov di TIV opeajida TAVTIV OUx ŻOXOV.
PRAEFATIO
Hermae cod. Lips. xal QGWTOL EBWXAV ALTOLG rijv ogpoavida TOD xnolv- ueros. Korċfnoav otv uet avtiiv 8ic TO VOWQ xai rid- Aw dvċfinow.
diĠ TODTWv otv żlworrot- 79NOA xai ÀŻrrEjvWOAV TO Ovoua TOU vioi TOU Jet. did TODTO nat Gvvavċfnoav met adTĠv xal-OUVIOLĠ- 0910av eig TV Oixodonjv TOU 1vQOv, xa dÀaTĠUT- TOL GUVOOXODJOWINEG Żv JiXGLOGVVI) VĠQ. ĊKOLUTOT L Gav xat ċv uejahi) Aapvela' uovov dċ tiv ogpoajida TATI OlX eixov.
Eadem fere ratio obtinet cum fragmentis reliquis ex hac, quae in cod. Lips. inest 7oż Iforuċvoc parte serva- tis, quorum plerague apud Pseudo-Àthanasium (in doctrina ad Antiochum, in Athanasii opp. ed. Montefalc. t. II. p.252 sqq.), nonnulla apud Antiochum Palaest. (in Pan- decte div. Scr. ed. Fronto Ducaeus in auctuar., I. p.1021 sqq.) inveniuntur. Sic p. 51. lin. 22 sqq. coll. Ps.-Ath. $. 12.:
Ps.-Ath.:
'O drafBoloc u0vov poħov ċżet' 6 dċ QOBoc atrov TOVOVS OUX Ex6L' U1) POJI- 94je odv atrOv xai qevċs- TAL ATO COV.
Ċod. Lips.:
'O didBokos UĠvov pOBov ċġert- 6 08. QOBOG avron TOVOV Otx ċxeL' (U) pOBn- Jijrs oVv aĊTOv nat qeliz- TAL ĠQ' VUuċw.
Lat.: ,,Diabolus autem timorem facit, sed timor illius
R. ANGERI. XIII
vanus est. MNolite ergo timere eum et fugiet a vobis.'' Ubi singulatim memorandum, quod verba: ,,timorem facit'' et ,,vanus est' vix alicui in mentem venire poterat ita reddere: Qpo0fov ċxet, TOVOV ovx ċġer. — P.51. lin. 31 sqq.
coll. Ps.-Ath. $. 12.: Ps.-Ath.:
Ot divarat vào xarTadv- vaorevetv TĠW GOViwv TOV 9eoi TWv 86 OÀng xaodiagG sÀzzilovruv 8ri aiTOv. fil- varat ovv Ġ didBokos ra- Anioar' xarorahaiooL dċ oĊ dvvarat. Edv ovv av- TLOTÀjg EŻTOV, vinnVELG Ez ĠeTAL MATEĠ GOD XOTIJOJUL- U ċvoc.
Cod. Lips.:
Ot divarat, PnOL, xATA- ĠvvaorevetvTàv ĠoviwvTOD 9eot TĠv ċE OÀns xapJiaG b / 3 3 PI 7 7 ċizrilovruwv er avrov. fv-
c 7 B) varat 6 dtaBokog avrurra- Aaicar: xarorakaioar dċ 2 7 JAW kl b) ov ċvvaraot. Eov ovv àv- TOTAVijTE abTĠI, VvixIAelG qevċerar dg' Dudv xarr- OXUULLEVOG. I
Lat.: ,,non potest dominari in dei servos, qui ex
totis praecordiis in dominum credunt (codd. ,,sperant''). Potest autem diabolus luctari, sed vincere non potest. Si enim resistilis illi, fugiet a vobis confusus.' — Simi- liter p. 67, 2—30. 68, 24—32. al.
Sane, quoniam Pseudo-Athanasius, magis etiam An- liochus, non id agunt, ut quam accuralissime Hermae verba repetant, sed ut pro re nata in usum suum convertant, Graeca nostra ab istis quidem excerptis passim discedunt propiusque accedunt ad Latinum; sed ita tamen, ut con- sensus mirum quantum praevaleat. V. Sim. VI, 1. p. 66. lin. 6 sqq. ell, Ps.-Ath. $. 18.:
Ps.-Ath.: Ċod. Lips.:
'H190v eig mediov, xat (deċxvvoċ uoc) sraida vea- vionov àÀvOedvuċvov GvvIs- Giv. ŻvVOVUĠTUV XxQOKALOV,
, 7 A Boonovra sreoBara TOAAQ kiav' nat TĠ srp0fara TALT-
3 Pu TA 1jv WOEL TEUPĠVTA, xa
Kai jA90nuev elg TL-rIs- ĠLOV, XAL JELKVUEL MOL TLOL- juiċva veavionov EvOedvuċ- pov OVvDEOiw tuariwv, TU
, , Jr Xownari xEOxwOn. Efooxe Oċ xrooBara srrokkà kar, xai TA mpOBaATa TQATTA WOSL
XIV
Miav onarakbvra xat tàia- eċ, Oxteràvra de xaxel. Kat airOc 6 mOLLITV TEAVU ikapċg Àrri. TĠI JTOLUVLQ adTĠĠ 1, xAL-TEQIĊLOEJE
PRAEFATIO
TOVQPĠVTA 1v, xai Àlav ona- Takivra, xat iAapċ 1, OXLOTĠVTA WOE XOX8108' xaċ AVTOG 6 7rOLURV ikQpĠc 1w erti TQI TTOLUVIW AVTOD' xat abTn 1) ċoċa TOD TOLuEVOG
TĠ rroOfBara. - ikaoċ xv ÀAlav, xażi ċv TOIG ITQOBOTOLG TTEQLETOEJE. Lat.: ,,Et venimus in quemdam campum, et illic ostendit mihi iuvenem pastorem, vestitum svnthesim vestimentorum colore coccineo. Pascebat autem pecora copiosa, et pecora illa velut in voluptatibus erant et plurimis deliciis, et hilaritate exsultabant, et exsultantia discurrebant huc atque illuc. Et ipse pastor vehementem ex grege suo percipiebat voluptatem ; et vultus pastoris illius valde hilaris erat inter pecora discur- rentis.' — Cf. etiam p.68, 3—11. 69, 5—14. 20—34. Denique si eiusdem loci duo supersunt fragmenta se- cum non prorsus congruentia, altero quippe vel utroqse passim liberius versante, textus noster partim alteri magis respondet, partim alteri, nunc cum sola facit interpretatione latina, nonnullas lectiones exhibet sibi peculiares. Exemplo sit p. 52,30 sqq. cll. Antiochi homil. 77., Ps.-Ath. $.12. Antiochus: Cod. Lips.:
Tip 0ċ drretkijv abrov OÀwc U7) POBnIĠUEr' ÀTO- VOG VŻQ ŻOTIW ĠOTTED VIE- x0o03 vetgpa' aka gpofr- Jġuer TOP TAVTOŻVPALOV xvoLov xat TAG Evrokog al- TOU pvlaċwuer, xal VOW- uev àġv atti.
Tijv dċ drreulijv TOD dia- Bohov Okwg ui) poBnoira' XTOVOG /AQ ŻOTIV (JOTTE0 VS- xooD vezoa. Arovoass oiv Mu0v, xol POBnAntE TOV rravra Guvdjievov, OĠOQ xat arrolċoar, xai TrOELTE TAG ċvroiàg TAVTAGQ, AL (noe0Je TG Veġ.
Ps.-Atħ.: Mod rijv ċiretkijv abrot derdedons' aro- VOG VOQ tig venooD vebpa. — — MiAlov ponta. TOv xUoLov TOV JuvĊuEvov OĠoaL xal GĦOÀ£QAL:
Lat.: ,,Minas autem illius in totum timere nolite;
ij R. ANGERI. XV
sine virtute enim sunt sicut hominis mortui nervi. Audite ergo me, et timete dominum omnipotentem, qmi potest vos salvos facere et perdere, et custodite mandata eius, ut vivatis deo.' — Adde p.61,29 — 62,2. cll. Ant. hom. 7., Ps.-Ath. $. 16.
Quibus argumentis quum satis superguċ doceatur, in codice Lips. ipsum textum archetvpum, non interpretatio- nem ex Latino demum factam contineri, non est quod alia addamus, quibus eadem res demonstratur. ltaque tacemus, in quovis capite Graeca nostra varie, atque interdum sat longe a Lalino discedere, in eoque dissensu haud raro me- liora praebere, non solum ubi, quae deteriora sunt, (potis- simum certe) a' librariis originem ducunt, ut in loco illo nobilissimo Sim. V,6. p. 64,7 sqq., ut p.52,11. esi rav- TAG TOVG Moviovg TOU 98oD ,,aA homines servos dei'', al.; sed etiam ubi non dubie ad principalem interpretationis latinae formam pertinent, ut in Sim. ll. p. 55 sq. lin. 28 sqq. ; tacemus, hic illic in Graecis inveniri quae a Lat. absunt, non singula tantum vocabula — id quod persaepe factum videmus —, sed eliam senlentias longiores (ut p.53, 18—24. 56, 12 —18.); tacemus, eundem esse in codice Lips. qui in graecis antiquorum excerptis loquendi usum (cuius rei exempla infra proferendi locus erit); ad eam polius quaestionem nos con- vertimus, quae est de fide apographi quod diximus reliqua- rum libri partium, in hac quidem disputatione eorum quoque rationem habituri, si qui forte dubitent, an, quae ibi conti- nentur, quum recentius seripta sint, recenlius demum, h.e, ad editionem aliquam interpretationis latinae, ficta fuerint.
lam vero de tota hac re facile ex e0 iudicatur, quod textus ratio hoc in-apograpkho eudem est atque in codice Lipsiensi. Primum enim cum graecis veterum excerplis sum- ma etis est convenientia: non exclusa quidem discrepantia passim obvia, sed ea tamen, qua eius fides confirmetur potius quam labefactetur; hie illie cum Latino facit contra frag- menta illa, alibi cum fragmentis contra Latinum, nonnun- quam ab 'utrisque discedit. Atque ut a teste hac in caussa
XVI 2 PRAEFATIO
antiquissimo exordiamur: Clemens Àlex. cum Graeco nostro fere prorsus consentit in his: Strom. II,1. p. 430. ed. Potter. (ap. nostr. p.13,23.): 6 ġàv dvoċanral vot drro- xaAvpoijvar (apogr.: azroxakvpoijval 0or), dĦOoxa/vpIT- oerat, Lat.: ,,quodcunque oportuerit tibi revelari, revelabi- tur''; Strom. 1, 29. p. 426. (ap. nostr. p. 14, 17—19.): did Totg dapixovg TOG Giakovilouċvovs 8v TAIG -XAEBiaKLGc attiv, el dQa ċori TADTA 1) ovx 8011 (nost. ulrim- que: ġorac, Lat.: sint''); Strom. I, 17. p. 369. (in Gr. nostris Mand. XI. p. 44, 29 sq., in Lat. Mand. X,1 fin.): rivġ 60 (nost. dċ) ċjuara ċindij kaksi' 6 vaQ dABo- — Aos avrov minpot rġi ċavrod (nost. rrÀnpoi avTov TĠQ ad- Tov) sevevuari el riva duvnoetar ĠijċaL (nost.: doċċa, Lat. ,,ut dejiciat aliquem'') 7ov odexaiwv. Inprimis veros memorabile est quod legitur Strom. VI, 15. p. 806., ubi de libro, quem Ecclesia sub mulieris forma apparens Her- mae tradiċ 'rit (Vis. II, 1.), locutns haec addit Clemens: TOVTO 8 UETEJOEWATO TEQOG VOŻUMO, PTOL, LT) EVQLEXWW TĠg OvAAafag Tekċon. Lat.: ,,descripsi omnia ad lil- teram; non inveniebam enim srilabas'', omissa voce re- Aġoar. GSic etiam Graeca nostra (p. 7, 20—22.): uere- VQEAUNV TTŻVLU TEQOG VOŻUMO' OVX EVOLOXOV OO TAG ovikafac. Sed pergitur: TeŻsoavrog ovv uov TA VOĊULOTA x. T. À., quibus quis non videt facillime expli- cari Clementis illud reAżGaz tanquam quod ortum sit ex voce zeÀċoavrog negligentius inspecta7 Adde Strom. IV,9. p.596.: żupeiċeode Tv AvtoveLav TOU djOLov InoLOV, ċÀV 1) xopdia dudv vEvnra xaġaoċ xal-QUWLOG, Quae ab initio satis libere laudantur, cf. Lat. (Vis.lV, 2.): ,,poteritis effugere illam'' (,,pressuram'' bestiae immanis imagine repraesenta- tam), ,,5i cor vestrum fuerit purum ac sine macula''; apud nostrum (p.24, 27—29.): dvvjoeode ċugvjelv aiziv (Tiv QARjer), ċċv x. T. A. (reliqua ut ap. Clem.). Liberius etiam Strom.lI,12. p.458.: 1) roċvuv Gvvezovoa TIv ŻuxAnotav, dic gnow 6 Ilorujv, doerr) $ Iliorus ċori, di 76 vatov- TAL Oi ċnkenroi TOD 9eoV, 1) dċ AvOOLLouċvn Ejxroarera,
R. ANGERI. XVII
'Errerar dċ avreigc Arckorns, JEMOTIU); Axonia, Ie- UvOTIS, Avarrr. Iċoa Oċ avrat Iliorewg si0L Svja- zċoeg. Textus noster, cum Lat. fere consentiens, ita (Vis.lII,8. p. 18, 7—10.14—17.): 'H uċv sxrewrn avtàv, 1) TAG xeloaG xoaTOVOa (,,quae continet manu''), Ilioruc xa- Aeirar' deċ TaiTIG GWLOvTaL ot ċxkenroi TOV 9eot. H dċ ċrċoa, 1) TTEQLELWOLEVI.. (;quae succincta est et viriliter agit''), Ejxoarera xoksirar' avTr Juvdrne ġori Tijc ILL- OTEWg. — — A dċ EGEQaL, xvola, 7IEVTE TIVEG E€L0L; Ovjarċoeg AAAnkwv etoi (,filiae, inquit, invicem sunt'')' xakobvror dċ 1) uċv Arkorne, 1) dċ Anonia, 1j 08 Ie- uvorne, 1) Oċ Errorrun;, 1) Oi -Ajarrn.. Quae praelerea a Clemente ex Pastoris libro laudantur, nihil nisi mentem illius reddunt: ut Strom. II, 12. cil. Mand. VIL et IV, 2. 3. Idem fere valet de plerisque quae apud Origenem graeco sermone supersunt ex hoc libello prolata: in comm. in Hos. (Philocal. c. 8.), cll. Vis. III, 2. Sim. IX, 9. 15. 18.; in comm. in Matth. tom. XIV. opp. III. p. 644. ed. Ruaei, cll. Sim. VIII, 3.; in comm. in lo. 1, 1., cil. Mand. I.; secus est in comm. in lo. tom.IV. c.2. $. 8. (Philocal. c. 1.) ell. lextu nostro p. 9 sq., lin. 32 sqq. (Vis. II, 4.):
Origenes :
Toader dvo BiBAia, xal Ġwoses €v Kinpevuu, xai €v Toarerij. Kai Toarutr) uev VOVJETIJOEL TAG XHOMG xal Tovg oogpavots' KIjuns Oż TEMPEL ElG TAG EĊW TID- Aeug. Żt dċ avajjeleic TOIG rqeofuregorġ Tijs Exxin- GiaG.
Lat.:
Hermae apographon:
Toawec dr) viv. BeBlla dvw, xai dwoers tv KÀn- mevti, xat €v T'parrtij. Kai Khjuns uċv nċuwer eic TàG EEW TOÀELG' Enelviv VOQ ċrivevoartor' Toaritij dċ VOVJETMOEL TAG XĦOOG xat TOvG Ġemavovc. SF dċ avovjekeig TOiG rroeofurċ- QOt6 Tijg ExxAnoiag,nai ava- jvwoeec (l. dvavvWOn) TOIG Aaoig uerà tĠv sroolora- UuEVUV.
;Scribes ergo duos libellos et mittes unum Cle-
XVIII PRAEFATIO
menti et unum Graptae. MitleL sautem Clemens in exteras civitates; illi enim permissum est. Grapte autem commo- nebit viduas et orphanos. Tu autem leges in hac civitate cum senioribus, qui praesunt ecelesiae. € lItaque apogra- phon una cum Latino ea, quae sunt de Ċiemente et Grapte, ordine inverso proponit; in his: ċxeivp VAO Àrrevċvoa- mraL et in fine totius loci dissensus cum Origene non minor quam cum Lat.; post vv. zċc ċċw 710Àe1G siMi- lia addit atque Lat.; cum Origene denique seribit da- oeeg pro e0 quod Lat. habet: ,,mittes'. — Mandati lI. verba priora: mowrov — — eivaL TA nxovra a multis forma paene ċadem laudata in texlu nostro prorsus ita leguntur uti sunt apud Athanasium de decr. Nicaenae Svnodi $. 4. Plurima vero etiam hac in parte (et quidem in Mandatis) laudantur a Pseudo-Atbanasio et ab An- tiocho, saepius (maxime a Ps.-Athan.) perquam accu- rate, id quod ex mutua, quae haud raro obtinet, utrius- que concordia et e consensu cum latina interpretatione apparet. Atque cum bis quogue fragmenlis quum mira sit apographi nostri convenientia, illud praeserlim memorandum videtur, quod (perinde atque in cod. Lips.), ubi fragmenta duo (vel plura) consentiunt, plerumgue textus nuoster assen- titar, sin vero dissentiunt, allerius a partibus stare solet; cum Lat., .si ille a fragmentis recedit, nonnisi raro facit. Omnium instar esto Mandati IX. initium (p. 40, 7—18.), quippe cuius tria habeamus praeter textum nostrum exempla graeca: primum apud Ps.-Ath. $.9., alterum in Antiochi hom. 85., tertium in Catena patrum graecorum a Grabie in Spicileg. Patr. t. I. p. 303. et (ex eodem cod. Ox. una cum varietate codicis Coislin. XXV.) a Ġramero in Cat. in epp. cath. p.4., passim aliter atque a Grabio, editum. Noster ita:
1 Aċjen uot' 2dQou 'An0 00D 'TI Dujvziav xal
1. 4ċjer bor) Ps.-Ath., Aut., Cat.om. Lal. iċerum dixit mihi. 2. apor) Ant. (pro consilio suo) Żowuer ov.
3. an6 Got) Cat. ceavrot (om. ĠrĠ). Ant. dqp' żuwr.
4, egw dapugiav) Ant. add. xai ċArjojuzjon.
R. ANGERI. xix
1und0Aws 'Oavvxnons f aitVOQEJAL srAQA TOV VeoV, Àċ- vv 8v Geavtġ OTL srdiG 'ĠUVIJGOLAL 'ALTNOMEJOL TIEQA tgot xvolov 'xat Aafeiv, 'TMAQTIKAWS TOGATTA €1G AVTOV; 21) drakovilov Tabra, ĠAA 86 dAns 'rijg xaodiags 41 7 5 L-1AP JIMMA l U 13 4 3 led 2 Gov Errioroawov '' Żsri TOP xUQLOV, nat aLTOU TTAQ 2 mw. 3 u V 44 / 15..V Nel 2 avrot AĊLOTANTWE, xat ''vvwor TIP TTOŻAnv evorcdaj- 7 J'w Cl 3 7 162 7 IVAN AM xviav QUFOD, OTL OV UI) G8 ċvxoraketiri, QAG TO al- TIUQA rijs wuzija Gov TEhnpQOGOQIJOzL, Otx ċor vċo Ġ e6c is oi ĠvdQWnOL l GĦDMODOREEQ 8 $4A7401g, dAA' abEĠG ĠUVJOIKOXOS ċori rat srokvevonha;xvog, xal Deġoniajppilerar ċsri TV TOLĦOW QLTOV.
1. u900Àws) Ps.-Ath. undevos GAws. Cat. unoiv 8Aws. Lat. nihil omnino.
2. dapuzzons) Ant. dabuvijonjer.
3. aċirjonodar — — oeavrij Ant. airjoaodal TL-ĦEQĠ TOB- 9600 Atvovres ċv ċavrois. Lat.: Petens aliquid a domino, ne dicas intra te. rak — Jduvrooue) om. Cat. Ox. ap. Cram.
(sed habet Grabius et cod. Coisl., nisi quod seribunt: divauer).
4. Jvvrooua) Ant., Cat. in cod. Ox. ap.Grabium et in cod. Coisl. (v. not. anteced.) duvauat; sic et. Lat. in codd. Lamb. et Dresd., sed edd. praemittunt voc. vero.
5. airjoaodaL) Cat. Lat. add. re.
6. roż) om, Ant. 1. xail om. Ps.-Ath.
8. nUQAETKXWs TOGQDTA tis abtor) Lat.: quum sim peccator tantorum malorum in dominur.
9. Mi) diadoviŻov Ta8raj om. Ant.
10. 77sj om. Ps.-Ath. Cat. 11. covj om. Lat.
12. ċai Top xUoLor) Ps.-Ath. 1200s xUpcov.
13. xażi et xag' abrovj om. Lat.
14. vvġonj Ant. nec non apographon nostrum vitiose vvwoees, quod ia edit. correxi.
15. rżv. noħiv ebonħajpriev abroij Ps.-Ath. riv nrożver- OnAcjzvl(ev abrov. Cat. Tv nokvenkavzvlov abrod. Ant. Ti xodAjv avrov evondavzolev. Lat. misericordiam domini.
16. żpxarakzizznj ċpxaroħlnz Ant.
17. uvnoixaxovvres) oċ uvnoixaxoivres Cat.
18. dAA;Aoecl) om. Ps.-Ath. Ant. Lat.; ĠAÀ7A005 Cat. codicis Ox. (sed cod. Coisl. ċAA7A0es.)
19. xaż zroAvevorAajzvosj om. Ps.-Alh. Ant. Cat. Lat.
20. svenAajzoiċlerac Ps.-Ath. Ant. Cat. orAavzvilerar.
; Bx
XX PRAEFATIO
Quod vero iam in exemplis hucusque propositis con- spicuum est, ut passim apographum nostrum a Latino dif- ferat, id (non secus atque in cod. Lips.) multo latius patet. Etenim partim inveniuntur, quae in Lat. omissa sunt, tum verba singula — id quod obvium est —, tum sententiae integrae, ut p.35, 32sq., 37,11 sq. 14—16., 38,5—11., 39, 33 —40,6., 76,27—31. al., partim alia prorsus habes voca- bula aliasque sententias, ut Vis. II, 1. p. 7,6. szocevouevoc eis xĠunv, Lat. ,,quum — proficiscerer cum ħis' (ex Co- telerii coniectura: Cumis), III, 5. p. 14, 27. (xeza tir) orevijv ĠOĠv (roD 9eoV), addita in margine, ut iam dixi, lectionis varietale: Geurjv. dedaoxaktav, Lat. (,,in) cle- mentia (dei'); IV, 2. ex. udorejag TOigs dupvxorg, Lat. jvobis praesidia', V,1. p.26, 1. dċeua atverov, Lat. (prooem. Mandd.): ,,pallio albo''; Mand. III. ex. p. 29, 11. 406 TOŻ srovrporarov sevevuarog, Lat. ,,a mendacio''; Mand. IV. in. p. 29, 16 sq. 7/js dċ ofjg uvnuovelwv xav- TOTe jvvanzog obdċzrore Ġauaorroetg, Lat.: ,;tu autem semper memor esto domini omnibus horis et nunquam peccabis'', al. multa; partim ordo diversus est: quo ex genere maxime illud eminet, quod in Mandd. X. XI. XII. accidisse iam vidimus (cf. p. VIII), ut, quae de pseudo- prophetis agunt, ea in Graeco iunctim legantur in Mand. XI., apud Latinum pessime per tria illa Mandata disiecta sint.
Sed hoc ipsum, ut Graeca praestent Latinis, non aliter atque in cod. Lips., hac quoque in parte saepius factum est; immo, quae fuerit caussa erroris in textu Latino, passim ex Graecis nostris cognoscitur. Cf potissi- mum p.25, 26: sroiw TEOTQ ANijA9e, codd. Lamb. et Dresd.: ,,quo 20co (z07rg) abiit'', vulgo: ,,quem in locum abierit''; ubi sole clarius est, Latina e0 quo posui or- dine ex his verbis graecis per errorem fluxisse. Atque in his interpres ipse lapsus videtur; alibi (id quod sin- gulatim contra suspicionem p. XV. lin. 26 sqq. memo- ralam moneo) recte quidem ille reddidit, vitiosa vero
R. ANGERI. XXI
scriptura omnes (qui adhuc certe collati sunt) interpre- tationis lat. et codices et editiones occupavit, ut Vis. II, 4.: ,,0perte scientur ab electis', Gr. (p. 9, 31 sq.): dià Gob: (per te) vvWOJNOOVvTAL TOIG ŻxAenroiz 7EĠOL, quod unice quadrat; in Mand. VI, 2.: ,,felicissimus homo'', Gr. (p. 37, 4.) rectius: xororarog (fidelissimus) evjo; Sim. VIII, 10.: ,,difficile autem movebuntur'', sed legendum: morientur cum Gr. (p. 80, 28 sq.): dvOxċiwg Àċ TG atTĠV ĠOVAveiTAL. — Magis obvium illud est, ut in textu quidem edito, quae falsa sunt vel certe quae a Graeco nostro dissentiunt, exhibeantur, lectiones: vero variantes cum e0 consentiant: maxime — quod de foliis quoque Lips. valet — quae inveniuntur in codicibus Lam- bethano (L) et Dresdensi (D), nonnunguam etiam eae, quae sunt in codd. Bodleiano (B), Carmelitano (C), Ger- manensi (G), Victorino (V); sunt quoque (id quod magni in hac caussa momenti est), quae cum solo cod. Dresd. ante me, si paucissima exceperis,') nondum collato conveniunt. Cf. p.6, 10. Àsvw xavo) dico ei edd., dico et ego G; 8, 4. ĠAA'J et edd., sed CDG; 8, 5. ŻEer) conseguetur edd., habebit DL; 8, 31. żdons) negli- gas edd., sinas L, sines D; 10,10. 8vderjs — ei) langues edd., egens es BD, egenus es L; 21, 8. xai TO Ur) Żkenw, e0 quod non habeatis edd., et quod non habeatis V; al. multa; per solum cod. Dresd. testata sunt haec: p.4, 15. vover) om. reliqui, mulier D; 5,26. juċej om. rell., nos D; 17,4. dgivovor) vulgo: religuerunt, sed relin- quunt D; 20, 25 sq. eċc TdAog) facie rell., in fine D; 22, 2 sq. żEnvċosn) exsurgit rell., evurrezit D; 24,3. 76 Jnoċov) illam rell., illam bestiam D; al.')
1) Quae quidem inveniuntur in mea Evangeliorum Svnopsi, Lips. 1852. et in Hilgenfeldi libro: Die apostolischen Vàter etc. Hal.1853. Neque vero quae supra attuli exempla, in his libris laudantur.
2) Ex cod. Lips. cf. p.56, 20. dfoozla, societas edd., siccitas BDL; 60,26. suċoas oAivas, dies non mullos edd., dies pauqos BDL; 56,217. p/vovrar, sunt rell., fiunt D, alia complura.
XXII PRAEFATIO
Idem denique in apographo est dicendi genus atque in codice Lipsiensi et in excerptis graecis apud veteres servatis. Sermo hellenisticus, qualis primis potissimum duobus post Chr. n. saeculis valuit, paucis tantum intermixtis aevi serioris formis, iisque propter ipsam ħanc raritatem librariis potius quam secriptori attribuendis (de qua re Dindorfius verba fecit p. XXIX sqq.); simpli- citas permagna; locutiones multae per totum libri ambi— tum repetitae, quarum ex numero quae a sola littera a inci- piunt, indicem (p.113.) secutus haec collegi:') dvadwrarog et dvadereeos 5, 15. (A) 39, 15. 31. (A et F), ddereiv 7, 28. (A) 28, 17. (A et F), dxaraorareiv 35, 1. (A et F) 68,3. (Cd. et F), dxrjoia 21, 19. (A) et dxnoiaoris 50, 4. (A et F), dvofaivet TL-Ev Ti) xaodia vel ei vel Żrri Tv xaodiev TWOGS: 4, 21. 5, 17. 21. 17, 8. al. (A) 29, 13. 36, 14. 50, 7. al. (A et F) 59, 16. (Cd.), arroxe- vog 34,5. (A et F) 52. 3. 6. 8. 9. (Cd.), arrorckaviżv el dironiavċġoga 34. 1. 2. 43, 21. (A et F), 101, 4. (Cd.). His addantur verba Oġejvxog, dupvzia et dapvzetv, Jvvarog, ivroereveogaL, EvdoLoc, ÀririVċvar TAIG ĊUOAQL- rioug, svonkajxvoc, eborrkapzia, rrokvevorrhajzvog, el onkajzvilteoVar, idċa, ikapċg, tOxvoċc, ioxvoorcoeiv, xXADapileEVaL ATO TOV ĊĠUQETUĠJV, MATAXVOLEVELV, UEVOG de magnifico, roceveodar £v Tevi (et Om. ċv), GUULQOQOG et dolugopog, atque alia permulta.
Ex his omnibus quum satis appareat, graecum hunc vot Ilovuevoc textum non esse ex Latino demum trans- latum, ei sententiae nequaquam illud obstat, quod saepe meliora continet latina interpretatio, ex quo genere multa sunt eorum, quae in margine correxi (ita quae notata sunt ad p. 4, 10. 18. 23. 26. 6, 16 sq. 8, 17. 10, 8. al.; — plura in Parte II. commemorabuntur); etċnim haec inter- pretatio ex longe antiquiore fluxit exemplo quam textus
1) Apographon littera A, codex Lips. lilteris Cd., fragmenta lit- tera F designata sunt.
R. ANGERI. XXIII
graecus in hoc libro editus; neque hoc offensioni est, quod nonnunguam in iisdem vitiis Graeca nostra cum La- tinis consentiunt, ut in eo, quod utrimque sententiae quae- dam perperam omissae sunt: p. 66,.13. (ubi veram scri- pturam servavit Ps.-Ath.) et p. 72, 22., deinde quod p.65, 2. non recte seribitur 77jv Gdoxa, quam lectionem etiam non- nullae certe editiones latinae et cod. Dresd. prae se ferunt (,c0rpus tuum''), et quod p. 84, 16. deest jar) ante v. Aekarounuċvovs (etsi hac de re fortasse ambigere licet, cf. Hilgenfeldi liber de patribus apostolicis p.151. not.10.); in e0 denique quod vocem haud dubie vitiosam vjuċe Vis. I, 3. p. 5, 26. etiam cod. Dresd. praebet. Sed inde nonnisi boc consequitur, iam mature errores quosdam in aliquot certe codices Pastoris graecos irrepsisse atque ex parte in eum textum propagatos esse, ex quo Graeca nostra petita sunt. Neque alicuias momenti est latinum orariw- vog verbum p. 59, 1. 2., ut quod retinendum fuerit, quia Graeci vocabulo, quod respondeat, carent.
His vero ita confectis, reliquum est, ut paucis de edittonis ipsius ratione dicamus.
ltaque in tanta huius inventi gravitate quum orbis eru- ditus non videretur diutius eius usu frustrandus esse, con- siliis cum Dindorfio initis eilus suasu duas editionis universae volui partes esse, alteram, in qua Graeca continerentur, alte- ram, quae subsidia critica complecteretur, h. e. interpreta- tionem veterem latinam cum scripturae varietate et graecis antiquorum ex Hermae libro excerptis eamque tum secun- dum haec praesidia tum ad Graeca nostra emendatam, ' additis praeterea et prolegomenis ad volumen universum spectantibus et notis ad crisin textus tam graeci quam latini pertinentibus, nec non indice locorum Veteris Novi- que Test., ad quos alludere Hermas videtur. Ceterum ad latinam scripturae discrepantiam quod attinet: quum suspi- cio esset (brevi post satis confirmata), lectiones latinas bucusque editas non idonea esse cum diligentia conguisi- . tas, ex re esse videbatur, ut in Anglia et in Gallia latipi
XXIV PRAEFATIO
Pastoris codices denuo conferrentur: quod ut fieret, curare' Dindorfius in se recepit; codicis Dresdensis lectiones va- riantes ipse, ut iam dictum est, excerpsi.
Quod vero ad primam hanc voluminis partem atti- net, ita sum versatus, ut, codice Lipsiensi et primo Simo- nidis apographo reliquarum libri partium accurate cum pla- gulis impressis collato textum summa cum fide repeterem, servatis etiam quae displicerent, modo ferri ulla quadam ratione posse viderentur: hoc ipsum decere ratus editionem primam eamque ex unico factam codice. llaque nonnisi in qaibusdam ab archetvpis discessi: textum in capita dispertivi ad rationem editionum latinarum '); in interpunctione et in accentibus spirituumgue signis codicis apographique perver- sum nonnunguam modum non curavi; fluctuantem' quoad v ċpeixvorixov seripturam ad grammaticorum regulas revo- cavi, manifestos librariorum errores (ut litterarum 4, 7), v etc. permutationes aliaque vix melioris notae vitia) correxi, earum emendationum indice ad calcem libri adiecto ; denique lacunas in codice conspicuas quantum fieri potuit explevi adhibitis signis ( J, vocabula a librario omissa, quibus nullo modo carere possumus, inserui interposita lunulis ( )'); iis quae eliminanda sunt, addidi signa (( )). Reliquas vero corrupliones intactas reliqui, nec nisi in quilbus nimża esset offensio, cas in ima pagina indicavi additis quae sive e nexu verborumque forma sive ex latina interpretatione vel ex antiquorum excerptis sese offerrent coniecturis, asterisco (tum in textu tum in notis) posilo ubi excidisse quaedam : appareret, quae non auderem in textu ipso collocare; etsi in his interdum fortasse iusto cautior ful. Neque, ubi in Latino vel in fragmentis plura continentur quam in Graeco, lacunam notavi nisi si ex ipsa graeci textus natura
1) In solis Mandatis X..XI. XII. passim aliter .'versandum erat propter caussam p. VIII. et XX. allatam.
2) Neque vero nisi in ipso fertu graeco haec signa ita, ut dixi, posita sunt; alibi, etiam in notis, ab usu vulgari non recedunt.
R. ANGERI. XXV
deesse aliquid pateret (quamquam forsitan hac in re me non semper mihi constitisse fateor; ita p. 63, 13. mallem addidisse, deesse explicationem 700 vżod in parabola ante- cedente commemorati, contra p. 98, 8., nisi Clementem et Latinum testes haberemus, lacunam, quam notavi, obtinere vix quisquam sensisset). (Quae vero sat multa praelerea im- probanda videntur, in altera demum operis parte et com- memorare et pro virili corrigere apud animum constitui. Àtque ita ut versarer, duo potissimum me moverunt. Primum, quod exspectandae ante omnia videbantur novae codicum latinorum, collationes; etenim quum iam ea, quae hucusque ex his codicibus innotuit, nec non quam ex cod. Dresdensi didici, lectionis varietas haud parum valeat ad textum graecum sive confirmandum sive emendandum, id magis etiam futu- rum esse, ubi accuratius libri scripti inspecti fuerint, recte copjicimus. Nam in collatione quadam duarum tantum paginarum speciminis loco nuper ad Dindorfium transmissa ex lisdem codicibus, ex quibus adhuc tres vel quattuor le- ctiones excerptae fuerant, mirabile dictu, fere viginli sunt prolatae. Deinde multa ut probe corrigantur, altiore opus est indagine quam ul nunc iam Lractari recte potue- rint quin nimium retardaretur textus graeci editio. Ean- demque ob caussam plerumque, ubi deficere quaedam in- dicavi, lacunam nondum explere studui, sed simpliciter nexcidisse aliguid'' monui.
In his vero omnibus si qua dubia viderentur, Din- dorfius qua est summa humanitate doclissimo suo me adiuvit consilio, cuius rei nop possum quin maximas Viro egregio persolvam gratias.
Nd —Z——s—— mu — —— ——m- ——
PRAEFATIO G. DINDORFIL
Operam in Hermae Pastore edendo positam ponen- damque Àngerus et ego ita inter nos sumus partiti ut Angerus textus Graeci cum brevi annotatione critica editio- nem, meo ubi opus esse videretur consilio usus, susci- peret, ego vero indicem Graecum conficerem et interpre- tationis veteris Latinae ex codicibus emendandae subsidia in Anglia et Gallia colligenda curarem, quibus Angerus in altera huius voluminis parte — quae Prolegomena anno- tationesque ÀAngeri et interpretationem illam continebit — tanta fide ac diligentia utetur quanta priorum editorum incuria fuit. Nam etsi textus Graecus quem nunc primum edimus passim integrior est quam interpretatio Latina, longe maior tamen eorum- locorum numerus est, qui in</