This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
Ἔ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes.
* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
* Maintain attribution The Google watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web a[nttp: //books . google. com/]
HARVARD COLLEGE LIBRARY
UM - ODE EDT HN T5. 4 005 0! . "———— τιν καὶ rf DEL T “ - - -
MUSICI SCRIPTORES GRA ECI.
ARISTOTELES EUCLIDES NJCOMACHUS BACCHIUS GAUDENTIUS ALYPIUS
ET MELODIARUM VETERUM QUIDQUID EXSTAT
M —— M i — M — M — ÍQ
RECOGNOVIT PROOEMIIS ET INDICE INSTRUXIT CAROLUS JANUS
LUD. FIL.s»
ANNEXAE SUNT TABULAE.
ds
LIPSIAE IN AEDIBUS B. G. TEUBNERI.
MDCCCICVY.
—
(2 57$&.100.225
HARVARD UNIVERSITY LIBRARY
u-ox à Oo JJ.
LIPSIAE: qtfPI!S B. G. TEUBNERI.
Printed in Germany
-oe——
GUILELMO STUDEMU
SACRUM.
PRAEFATIO.
———
Musicae artis doctrinas Graecas, quas Meibomius anno 1652 ediderat redigendas esse ad meliorum codi- cum fidem quamquam multi diu jactabant, adversissimis tamen rebus factum est, ut ad hunc diem iacerent neglectae. loannes Franz quidem, qui de inscriptioni- bus Graecis edendis bene meritus est, multa ad musi- cos restituendos comparaverat, ab anno 1833 ad 1839 Homae versatus multos codices vel excusserat vel transscripserat, textus etiam libellorum constituendos susceperat magnasque operis partes absolverat, sed — sive incepto ipse destitit, sive deficiebant bibliopolae, — praeter exiguum laboris specimen, de musicis Grae- cis commentationem (Berolini 1840), nihil e scriniis prodidit. nec tamen spernenda est huius viri cura, quippe qui plurima ad verbum e codicibus transcripserit et codicis cuiusdam eas partes contulerit, quae a ceteris neglectae ad veras lectiones constituendas valent pluri- mum (W). hoc mortuo (1851) Poetko Grimensis appa- ratum congestum emisse docirinasque editurus fuisse dicitur, locos etiam nonnullos e Fabri bibliotheca exscripsit, in publicum 1116 nihil edidit. iàm monente Ritschelio. ad musicos publicandos se accinxit Fran-
"VI | Praefatio.
ciscus Buecheler. e variis hic Germaniae codicibus lectiones contulerat vel conferendas iusserat, Áristoxeni artem harmonieam restituere coeperat, cum materiae ariditatem pertaesus reliquit. hoc ita se habere cum & Froehnero quondam Lutetiae comperissem, ego musi- cae arlis non minus studiosus quam litterarum Grae- earum amicus a Buechelero peüvi et impetravi, ut quidquid ad hos libros edendos comparatum esset mihi cederet. summa tum industria *haec artis praecepta legi et relegi, nec examinum subeundorum terroribus nec scholarum habendarum muneribus inde sevocatus sum. iam Áristoxeni textum et lectiones conscribebam, eum opus ἃ Marquardo Berolinensi confectum esse audio. quo nuntio accepto Aristoxenum ego, nec tamen musicos deserui, immo cum viris similia cogi- tantibus societatem operum inii Hermann Deiters enim editurus erat Aristidem; Paulus Marquard con- fecto Áristoxeno (qui in publicum prodiit a. 1868) euraturus erat Theonem et Nicomachum, ego intro- ductioni me dedidi quam olim ferebant esse Euclidis, qua absoluta reliquas illas doctrinas suscipere volebam. fautor validissimus societati affuit Guil. Studemund, qui ut Marquardum in edendo Aristoxeno iuverat, ita nobis ei collationum copia et consilii auctoritate se affuturum pollicitus est. sed nulli nostrum contigit, ut quod sperabat continuo perficeret. Marquard enim morbo gravissimo vexatus et in calidiora loca profectus Messinae diem supremum obiit, Deiters et scholae moderandae negotiis οὐ Beethoveni vita describenda distinebatur, ego Cleonidis quam dico introductionem absolutam Studemundo proposui, ut iudicaret; qui cum
Praefatio. ΝΕ VII
plagulas typis impressas legere mallet quam quae cur- rente penna conceperam, respondere cunctabatur, ut ad alia studia me converterim. edita est Theonis ex- positio 1878 per Hillerum, in |publico apparuit Ari- stidis ars 1882 auctore Α. Jahnio, — Nicomachi Eu- elidisque doctrinas musicas nemo recognovit, αὐ qui has particulas emere volebant, tanquam Sibyllae pete- rent libros, universo solvendo pretio exiguas sibi para- rent reliquias.
Ánno autem 1880 Studemund canonis divisiones aliquas Florentiae inventas discipulo cuidam mandavit edendas permisitque ut inspicerem, et cum novam ego viam interpretandi proposuissem, hanc probandam esse intellexit. inde vir sagacissimus consiliorum meorum exstitit actor et moderator impigerrimus. nam quidquid lectionum aut ipse aut Marquard ex ltalia vel aliis bibliothecis enotaverat, summa liberalitate mihi commo- davit, nec tempori ille nec labori pepercit, quin ad lextus restituendos sua ipse sollertia me imbueret, hune egregium virum nobis morte ereptum esse nec opere &bsoluto mecum posse gaudere pio animo con- queror. atque aliorum etiam virorum beneficiis in perficiendo opere adiutus sum. nam quod Marciani patris et Vaticani filii lectiones non raro discordabant, iterum conferendus videbatur codex Marc. VI 3; qui tamen regno Italorum et bibliothecis praeerant, publice rogati recusabant, ne codicep Argentoratum mitterent. ex his angustis expeditus sum comitate Albrechti, qui vir clarissimus ab Alsatiae gubernatore stipendium petivit, quo sublevatus codices Italos perscrutarer. iia superiorum liberalitate mihi contigit, ut Marquardi
VIC ΠΤ Praefatio. -
codicem penitus exhaurirem, hymnorum archetypum V invenirem, lectionum vulgatarum a&uctorem U cogno- scerem atque Milani Bononiae Mutinae, numquid ex- staret ad consilia mea utile, perquirere possem. dein postquam propter Θεοδώρῳ ilud (Bacch. 101, 8) codi- cem Mersenni Lutetiae pertractavi et essentne alii libri musicis utiles paucis Pentecostes diebus circumspec- tavi, huius editionis prodromon publicavi Bacchii artem in annali programmate lycei Árgentinensis 1890. nme tamen neglegerentur Neapolitani codices, quorum locos satis speciosos prodiderant Bellermann et Studemumd, hanc quoque bibliothecam adeundam existimavi, atque eorundem superiorum beneficio et liberalitate iterum adiutus in Italiam abii, Borbonici codices quantum ad hos musicos et Ptolemaeum eurandos valerent, Neapoli perquisivi, fragmenti rhythmici Parisini socium Italicum inveni, Barberinos etiam codices Romae lustravi, e Vati- cano id quod opus erat conciliante Peterseno impetravi ut Mau excuteret (a. 1891). piae hie gratiae mihi profitendae sunt omnibus iis qui in Italia Gallia Ger- mania codicum partes vel locos mihi examinaverunt et qui bibliothecis praefecti opera et liberalitate me adiuverunt, imprimis Soranzo Veneto Comiti comissimo, qui quidquid desiderabam celerrime expedivit et tabu- lam II photographi opera conficiendam curavit. nec unquam obliviscar Deitersium quae e Monachii codici- bus exscripserat summa liberalitate mihi commodasse, Ruellum autem excutiendo Parisino 2532 quae de Bacchii codicibus statueram confirmasse et comprobasse.
Comparata autem codicum et lectionum materia ipsi textus musicorum recensendi erant. sed scriptorum
Praefatio.
multitudine codicumique copia opus tardabatur 1 cursu ad finem pervenire potui. nam suscipien doctrinae metricae studia, ut Bacchium recte tarer, tractanda erat astronomia, ne in Nea illis fallerer. diu opus morabantur Peripat difficilia problemata in musicae (Graecae
minime neglegenda; his autem pervestigandis 8 Aristotelem adductus sum, nec puto aegre fei quae hic de arte illa cogitavisset colligenda prooemiorum autem longitudines si improba: torem quaeso vitupera, qui ut oculis tuis quae minoribus litteris in paucas paginas con poterat, benevolo animo in hanc amplitudiner xit. quod autem huius artis codices omnes er conatus sum, magnum hoc fuii moliri nec 1i me complexurum sperabam; sed ad posteron tatem iacienda diffusi operis fundamenta alic bantur et quasi loculi quidam instituendi,
quisque ubique neglectum invenisset huc c (qua in re facienda quaero, ut qui Ptolemaei phyri eodicem describat, ne exitum notare
atque in hac operis parte egregie me adiut Brunonis Keili scientia et humanitate grat profiteor.
Exeant iam in publicum musici diu obliti videant homines docti, numquid mea oper: iudicentque rectene fecerim, quod ubi possem auctoritatem tuendam putarem, ubi non posse Euclidis protasi 18, proprio iudicio niterer, ac varia lectione conscribenda verborum quidem religiosissime reddidi, in signis autem vel no
Χ | Praefatio. -
cis, quarum diversitates plumbeis formis accurate er- primi non semper possent, gravioribus rebus compa- ratis et collatis minutias communicare supersedi. mul- tis quidem de rebus variis temporibus sententia varia- bat timeoque ut locis comparatis partes omnes inter se sBlis coaequatas esse dicas. at adest senectus, morbo iam obscuratur oculorum acies, imminet laborum finis. ne quod passi sunt in hoc opere suscepto Franz Poetko, Marquard Studemund, mihi quoque interveniat, finienda nune negotia opusque tot hominum laboribus pàratum et a me per tot annos curatum tandem emit- tendum est. tu animo suscipe benevolo!
De codicibus imnanuseriptis.
E magno numero codicum manu scriptorum musicas contineant cum dignitate longe. praeste Veneti et unus Vaticanus, ad Nicomachi autem constituendum plurimum valeat alter quidam Va de his libris agam priore huius dissertationis part urbium ordinem alphabeticum secutus enumerem r
E Venetis autem libris priore loco contempla eum, cuius imaginem habes in tabula II expressam Frid. Bellermann, cum hymnos Mesomedis recenser vidit ille quidem, sed ingenii acumine cogitavit struxiL e versuum enim ordine plurimis in Οἱ turbato exstitisse aliquando librum conclusit, ii duobus selidiüs LII versus carminum ita disponerer in editionis pag. 26 descripsit οὖ ut in hac tabul delineatos.! hic, quem V signavi in Bacchio et mede (ubi Vaticanus nullus intercedit), est:
Venetus Marcianus appendicis classis VI nu membranaceus, saeculo XII vel XIII* una ea manu elegantissime scriptus ita, ut dimidiatis lineis bina in singulis paginis exstent selidia. ins
1 Paululum differre codicis ordinem in hymni 1] demonstravi apud Fleckeisen, Jahrbücher für Phiolog (1890) 684.
$ Ad saeculum XII[ eum rettulerunt Mittarelli (de quo infra p. XIV) et Max. Treu (Volkmanni obser miscell ad Plutarchum in actis annal. gymn. J uravien
p. 4) Studemund qui olim de saec. ΣΙ cogitabat, vum esse dicit parte saec. XII posteriore. Breslaw. logische Abhandlungen I 8 p. 155. (Amsel de vi rhyth
XII De codicibus manuscriptis.
Ptolemaei harmonica,
Ps. Plutarchi libellus de musica,
Porphyri commentarius in Ptol. harm. I 1—4,
Aristidis Quintiliani de musica libri,
Anonymi ἃ Bellermanno 1841 editi,
Bacchius senex,
Dionysi ars à Bellermanno edita et Bacchio per errorem
vindicata,
trimetri versus (infra p. 284 exscripti),
hymni III.
Qua aetate hic liber confectus sit, non satis bene con- stat. nam in primo involucro quae scripta erant de in- dictionibus plane evanuerunt, nec clariora dicunt quae exstant in fol. 1 post titulum Ptolemaei . .. οἰκονομέας vc | éovvío ... ς ... γύρες E. certius scimus, quorum ille hominum fuerit. nam ex ultimo folio, quod continet haec: τῷ εὐλαβεστάτῳ καὶ πανιερωτάτῳ καὶ ἡμῶν αὐϑέντῃ (— effendi) καὶ πατρὶ κυρίῳ σεραφῖμ Φαναρίου, Sathas enucleavit fuisse codicem quondam episcopi cuiusdam Thessalorum. in Italia primo fuisse videtur Mantuae apud Vicetorinum Feltrensem. Ambrosius enim Traversarius! Camaldulensium monachorum princeps, cum a. 1433 Basi- leam ad concilium clericorum se conferret, vidisse se narrat ,de musica volumina Claudii Ptolemaei et Quin- tiliani cuiusdam bene eruditi, ut ex stylo animadverti, et Bacchii Senis in eodem volumine". haec verba Mittarelli loco de quo postea dicendum erit rettulit ad eum codicem, qui nunc Venetiae servatur, et si non pro certo habebis, probabile quidem esse concedes. sed antequam ad eam bibliothecam veniamus, in qua Mittarelli hunc librum vidit, alia dicenda sunt eaque certissima. inscriptum enim legi- tur in ultimo folio verso: ,in hoc codice continentur isti libri qui sunt Francisci Barbari quondam domini Can-
1 Epistolae VIII 50, p. 419. in alia epistula (51) scribit Nicolae obtinuisse se, ut Quintilanus ile et Bacchius eius (Nicolae) nomine transscriberentur. (ib. 419.)
(1) Ven. Mare. VI10. .
diani, quos emit a Georgio Trivisino'". ia longus esse nec de 'TTrivisanis, qui libros manu Paduam collegerunt! nec de iis Trivisanis, quib barus familiariter utebatur.? Georgius Trevisanus habitasse et pictor fuisse dicitur? anno fere 1437 igitur translatus est codex Venetiam ad homint omnium librorum tum Graecorum amantissimum e simo genere Barbarorum. ac Franciscus* ille ( fllus ad orationes habendas, urbes moderandas, etiam depellendos5 saepe magnis honoribus delegati que S. Marci procurator nominatus est. familiae Stemma:
Candianus Barbarus (7 cc. 1410) pnmum Zacharias Bb. (f cc. 1424) Franciseus Bb. f
(Hermolaus mj. T 1471 Zacharias T 1: Veronae episc. | scr. theol.) Hermolaus min.
Aquileiae patri
1 Tomasini, bibliothecae Paduanae p. 107. Blu 1187. (habebant hi Ptolemaei et Aristidis codices char et Porph. chart. Tom. 110.)
9 Barbarus epistulas dat Zachariae Trivisano Venetis publice Romam erat delegatus. epist. IX 9. ( degli Agostini, scrittori viniziani 11 100. 35. Franciscu Trivis., monachus Certosinus, fuisse videtur Barbari c Giov. p. 97s. Bb. ep. append. IV 4.
8 Chevalier, Répertoire des sources du moyen-áge.
4 Quirini in diatriba, quam praemisit Barbari « E Giov. degli Agostini II. Mazzuchelli, scrittori d'Ital
264.
6 Brixiam (Bresciam) cum ἃ Milanorum impetu de 1488, hoc bellum Gallicum litteris describendum puta August. ilum p. 80. (vitam Francisci Barbari enarra norum seriem Sabbadiri, Centotrenta lettere inedite dé ἢ Barbaro (Salerno 1884) p. 135sqq. ceterum cf. Voigt, belebung des klass. Alterth.* 1 419—424] B. K.
XIV | . De codicibus manuscriptis. ᾿
Ὁ hie Franciscus, qui de re uxoria librum Laurentio Mediceo
|) dedicavit! plurimasque epistulas scripsit quae typis publi- catae sunt?, codicem suo more signavit? tribus saeculis post ille liber fuit in monasterio S. Michaelis prope Mu- ranum. Mittarelü enim, qui anno 1779 huius monasterii codices summa cura et diligentia descripsit, inesse dicit in n. 83 (p. 973) Ptol, Porph, AQ., ,,Plut. in musicam Ptolemaei", Bacchium. idem cum addat quae Barbarus in calee codicis notaverit, hunc ipsum codicem se dicere clarissime significat. | quaerens quidem qua via liber Muranum venisse putetur, recordetur forsitan aliquis loci, quo Franciscum monachis Camaldolensibus libros summa liberalitate commodasse Joannes Augustinus (p. 41) prae- dicet, unde factum sit, ut multi illus libri postea in- venirentur in Murano monasterio, — hoc tamen cave referas ad hunc Ptolemaeum, quem Mittarellh emptum in monasteri bibliothecam se contulisse ait (p. XVII) in ila autem insula cum male libri servari dicerentur, de- cemviri Veneti a. 1789 transferri iusserunt in bibliothecam Marcianam (hoc mihi communicavit Soranzo).
Hunc V ut in Mesomedis hymnis plurimorum libro- rum esse archetypum apparet e Bellermanni meisque' curis et aperte vides e tabula nostra IT, — ita in Bacchii contextu recensendo plurimorum eum esse patrem vidi. cf. enim praeter/ notarum musicarum formas? verba ἀπ-
1 Scripsit adulescens XVIII annorum 1516. expressus est Parisis 1513, Hagenoae 1533, Antverpiae s. &., Árgent. 1612, Amstel. 1639. — versus ital. Ven. 1548, gallice 1537. 1560. 1667.
2 Fr. Barbari epistolae ab anno 1425—53. Brixiae 1753. ed Quirini, cf. p. XIII, not 4.
8 ,,In libro continetur" redire video in Porphyri cod., quem describit Mittarell bibl. S. Michaelis n. 67, p. 956. — ,jste liber* fere semper inscripsit, cuius rei vide exempla apud Joann. August. II 49 et Mittar. p. XVII.
4 Fleckeisen, Jahrbücher 1890. 681.
δ In singula signa &bierunt notae 1 p. 398, 18 (5 legitur in Marc. VI 2) et notae 4. ἔτ habet recens ile Marc. p. 294, s et p pro n. 8, quae ex formis veteris V (in Monacensi et aliis
(1) Ven. Marc. VI 10. - 0 XV
ἔσχατον et ἀπόμεσον & 71, om. οὗ δεύτερος 76, habet συμ- πέπλεκται 94, ἐχφώνησιν 98, ἐπίτριτον 101,2 τεϑρήκω 101,8. in Aristidis diagrammatis cum manifestissime codi- cum natura appareat, memoro hunc in primo diagrammate (p. 15 M) omittere « et 3X. reliquo superiorum linearum ordine bene servato! ultima tabulae signa ita describit:
β xc xn ἃ λβ λὸ λὰξ 5n μ uf yp ue μη L 3 € 2 € C « - € ^ ^F ze OÓ 2 90-7 0 Y 5"
de harmoniis antiquissimis quoniam disputavi? in Jahrbücher 1890 p. 683, transeo ad Ptolemaeum. et huius initium in fol. 1 habet minio pictum hoc: βιβλίον πρῶτον τῶν ἁρμονικῶν τῆς μουσικῆς κλαυδίου πτολεμαίου. dein scripta erant de tempore et origine quae legi non possunt. tum: T πίναξ τῶν ἁρμονικῶν τοῦ πρώτου βιβλίου τῆς μουσικῆς. et rubris semper numeris et initiis a. περὸὲ τῶν ἐν ἁρμονικῆ κριτηρίων. in 5 et 6 capitis argumento legitur Πυϑαγο- ρέοις et Πυϑαγόριος, sicut in 9 ᾿Δριστοξένιοε. in 10 habet ἡμίσεος, in 11 διὰ óxr. in 14 μηδ᾽ ἑτέραν. titulorum tabulam sequitur minio inscriptum: T Κλαυδίου Ilvol:- μαίου περὶ τῶν ἐν ἁρμονικῆ κριτηρίων T α΄. p. 1,c (litteras sumo ex Wallisii editione in 4? 1682) μὲν om. post ἐστι
librie fideliter expressis) facile oriebantur (n. 8 in V -4-), notae 11* forma ibi est rotunda. quamquam haec omnia clarius oculis videntur quam verbis demonstrantur.
1 In AQ I 7 Veneto id est proprium (cum Mut), quod exhibet B ante num. 26. notam 9245 scribunt A hic et Vat. 192 et Mut. signum 805 hi habent -€ (ita et Neap. 4), illi €, et 800 eodem modo scribitur. in signis 125 11" 120 Ven. rectos habet angulos E; item in 6b r1, formas rotundas praebent U al signum 19 in Ven. -4, in Vat. Neap. gps. Y, sim. in Mut., in aliis contra aut V aut *
2 Vera sunt signa in V: dor. 7* et lyd. ?^ CL, dor. 85 3 dor ὅν, phry. δῇ, ion. 6^ — (hoc ult. est € in U), phry. 05 et 9* reclis angulis picta sunt. phry. 8* P mai. (numeris utor ut Bellerm. p. 67)
«ἢ
A
XVI ἢ |.De codicibus manuscriptis. -
. habet, —- ut animos advertat ad rem definitam. 6 τὸ
om. | g ἐστὶ τὸ τοῦ μὲν. 2 k τοῦ δὲ ἀ. | omittit figuram. | αἰσϑήσεως οἰκεία, τὰ δὲ λόγου. post διαφορὰς habet ἐπί, sed alia manu supra inscr. ἀπό, et in τῶν δι᾽ αἰσϑήσεως νοητῶν item inscr. τὸ .. νοητὸν. p. 39 in ὥς re ce in ras. forsitan erat τό. μήτε τὸν τῶν avr. habet in textu, inscr. τὴν. denique moneo in p* 22 omitti figuram et omitti verba (z) ὥστε τὸ ay γένεσϑαι δὶς διὰ πασῶν, unde apparet Wallisi codices Savilianos (A et B ille notat, ego 80 et 81) ad hunc accedere proxime. Monacensis autem 215 ut in Bacchio et Mesomede, ita in Ptolemaeo hoc exem- plar accuratissime repetit, concinunt iota tum subscripta tum omissa, accentus (ut μὴ δέ), signa —- quibus aut ostendit V definitiones (ut in lin. 1) aut spatia explet (ut p. 13,7 Wall. min. post διήκουσα). eorum autem quae correcta videmus in V, cum partem agnoscat Mon. (ut καὶ 8,91 post φαινόμενον. τῶν δι᾽ ὧν pro τοῦ δι᾿ οὗ 9,21), partem ignoret (ut quae minio inscripta sunt 13,8 ἢ μεγέϑους ἢ πλάτους ὑπερέχον), de correctionum diversa aetate certiores fimus. — Finitur post γενομένων III 14. De huius filis et nepotibus quoniam multa contuli in Bacchi editionem Arg. 1890 p. 27—31 et in Jahrbücher l. l. aliaque infra demonstrabo ubi ad singulos libros venero, nunc satis habeo praemittere hanc stemmatis tabulam:
Venetus Marcianus appendicis VI 10.
p — P ————— '——(
Monac. 215. X MÀ ———ÓÀ tO ς,.-.-.-ῆ-Φ-σ-ςΦ9ἰ.-.-.--.. Par. 2532 Ber. 1555 — Ma. VI2 Neap.C 1. M ——] P — MÀ —, Lugd. Hamb. Barb. Par. 2458 Mut.
eiusdem sunt familiae Neap. III C 5. Par. 2460. M. est Venetus Marcianus appendicis classis VI, n. 3,
2) membranaceus, 4? mai, S. XIL insunt:
infol. 1—8 Ps. Euclidis isagoge, 9—17 Euclidis sectio, 17—66 Aristoxeni harmonica,
*..*
(4.3) Ven. Marc. VI 10 et 3. | XVI
67—91 Alypi isagoge, 92—95 Aristoxeni elementa rhythmica.
His addidit alia manus S. XIV in marginibus:
f 1—16 excerpta ex Anstidis lib. I, 17—34 Nicomachi harm. I et II, 85—43 Bacchii isagogen.
Denique tertia manus cuius atramentum expalluit ad scripsit (S. puto XV) ex Anonymis Bellermanni alteriu: doctrinae (8 29—66) partem ὃ 29—357.
In huius fol 16 cum manu vetustissima scriptum si! Ζώσιμος διώρϑου ἐν Κωνσταντινουπόλει εὐτυχῶς, fuerun qui exaratum codicem putarent manu Zosimi.! at verbum διώρϑου minime indicat exaratum esse librum, sed cor rectum et in meliorem ordinem esse redactum. ut scholik
.quodam in cod. Vat. 176 post argumentum libi I ei
Ptolemaei harmonicis adseripto Nicephorus Gregoras ho: libros recensuisse dicitur (διωρϑώσατο). sicuti autem Marc. 322, Ambr. E 19 inf, Bon. 2048 alique codice: boc & Zosimo subscriptum e vetere Marciano repetunt, it: facillime hiec quoque repetere potuit e libro aliquo vetu stiore.
Sceriptae sunt in primo quaternione lineae 27 — 28 in reliquis 20. ac scripsit idem librarius firma mant litteras elegantes et ad legendum commodas, ut ubicun que servata sint verba, quid ille voluerit, nulla difficultat« intellegatur. membranarum autem pars humore depravat: est (unde rugis correpta videntur fol. 2. 6. 10. 11. 16): et — quod multo gravius — vetus verborum contextus mul: tarum manuum correctionibus mutatus et laceratus est. h
1 Fabricius bibl Gr. III 636 Harl, Marquard Aristox. XII Westphal in versione Germ. Aristox. (1883) p. XLVII, Joanne: Franz de musica Graecorum commentatio Berol 1840. p. 10 — mecum f&cit Morelli qui in Aristoxeni artis rhythmicae edi tione διώρϑου vertit emendabat.
2 In codicis fol. 1 ex Aristidis doctrina I 6 nonnulla verba (γὰρ καϑ᾽ &. τρόπον φϑ. p. 10, 35 M) calamitate aliqua velut aqua infusa perierunt.
Mus. script. ed. Jan. V
(4.
2)
-
XVII ἢ De codicibus manuscriptia,
codicis vexatores cum nec cultro temperarent, nec aquis causticis abstinerent!, veterum verarumque litterarum partem haud exiguam perdiderunt. atramenta autem quia multis locis expalluerunt, aliis locis infuso fortasse liquore vel laesa membranae superficie in fuscum colorem et paene nigrum abierunt, e colorum diserimine certi aliquid raro elicitur?, facilius contra demonstratur eiusdem coloris cor- rectiones profectas esse ab hominibus diversis.) melius igitur rem expediri putaveris e manuum proprietate et scribendi genere. hoc tamen qui suscepit, is e Soylla incidisse se videt in charybdim. deprehenduntur quidem aliquot locis certi cuiusdam librarii vestigia. nam inter- dum acutissimo stilo tenues quaedam litterulae belle et nitide pictae videntur (ut ἐφεξῆς 151,10. 157,12 et δι- πλάσιος 164, 8, etiam τριημιτόνιον 187, 8). — aliis locis litterae apparent ampliore stilo confectae, eadem autem elegantia pictae, qua princeps librarius usus erat, ut haud sine sollertia illius formas ab hoc expressas esse dicas
1 In fol. 11 (p. 152, 8) post 0 τὸν quae sequebantur liquore aliquo deleta esse apparet recentiumque litterarum colorem inde factum esse fuscum et paene nigrum. similia apparent p. 191, ubi post διάστημα desunt fere duae lineae. p. 198, 17 post δὲ οὗ htterae extersae sunt. etiam in Nicomacho 2659, 20 vocis συλλαβάν ultima littera liquore aliquo deleta est et in Bacchio saepe proslambanomeni prius signum, quod initio erat Z, eadem ratione mutatum est. p. 295, 14 ante ἕβδομον quattuor litterae ita consulto erasae sunt,
2 In codicis folio 12 (Eucl. 155) recentis diagrammatis pallhdus color facile dignoscitur & nigris 1118 κ et à, quas novissimus corrector inscripsit.
3 Expalluit enim color et eius qui Euclidis diagrammata correxit (M*) et eius qui lemmata addidit p. 186 et p. 206, 20 μερῶν τῆς kou. et q. 8. scripsit, non minus quam eius atramen- tum qui in Nicomacho 241, 13 τάχει pauloque post καὶ inseruit, item eius qui Anonymi praecepta in marginibus inscripsit. contra eorum quae (cod. fol. 617) in Aristoxeno p. 74,33 Mq. &ddita sunt, pars (in extremo marg.) nunc fulva videtur, pars (propius ad textum posita) nigra. et glossematis p. 190,1 pars (évagu.) nigro est colore, pars (γένους) flavo.
(2) Ven: Marc. VI 8. c XL
querarisque quod minus facile scripturae dignoscantur! (i quod iam Marquard questus est p. XIII et XIV). nec tame fieri potest, ut ad horum duorum manus omnia correct revocentur, plures intercedunt scripturae nec idem librariu in formis semper sibi constat. immo prout spatia pate bant, modo comprimebant illi litteras, modo diducebant alüs locis deleto vetere textu paululum aut nihil addi derunt, ut nullius calligraphi proprium quidquam videa: Marquard quidem multis locis certam aliquam manun cognovisse sibi videbatur, sed collatis apographis iudiciun improbatum est et convictum." et quamquam sex ill manus dignoscebat, septima etiam forma uti oporteba M*, saepiusque dubitare se confitetur, scripseritne M! an M vel alia manus." haec potissimum ut diiudicarem, ips mihi codex videbatur adeundus; quem ubi insperi et exa minavi, in tanta ista manuum varietate de oculorum iudick ipse quoque desperavi. sed eripit nos e calamitate i quod varia habemus exempla diversis temporibus ex M transscripta. hausit enim hinc circa annum 1300 Euclidi: qui feruntur libri, Áristoxenum etiam et Alypium cod Vat 191 (a fol 292). qui eum Marciani verba fidelissim: repetat, habemus eorum, quae saeculo XIII in illo fuerin! testem locupletissimum. — atque alii codices cum saeculc XV hinc transscripti videantur, etiam quae posterioribu: saeculis condicio fuerit, clare videre possumus. quae cuim ita essent, manuum ego et scriptionum dubiam et fallacem
— — — — — -— —
1 Litterarum « » τ (— 7) eadem ille forma utitur ac qui primus scripsit. Pag. 152,5 hic addidit μέσοι οὔτε, 181,4 καὶ ὀξότης et q.seq. 184 supplevit sonos omissos. 196, 6 habet ἔχει. 17 δέ. 198, 9 ἐπί. 22 πέμπτον.
9 Μὲν οὖν ἐστι 181,4 et βαρύτης δὲ τὸ δ. &. ad secundum (veterem) calligraphum Marquard referebat, sed absunt a Vat. item complura p. 184. 185. 186 al. τριημιτόνιον autem 187, 11 primo librario tribuebat. x illa et A 1n Eucl. prot. 6 suppletaa putabat a 2, sunt recentes.
8 Signa interrogationis posuit Mq. ad var. lect. 156, 28 88. 184, 1. 186, 3. 188, c al.
τω
(t
2)
XX | De codicibus manuscriptis.
. auctoritatem omisi atque δὰ apographorum certius testi-
monium confugi.
Varis autem aetatibus de Marciano haec facta esse mihi persuasi.
Primus quidem librarius paucissima ipse emendavit.! res tamen cum &admisisset. ab auctorum ingenio alienas (ut p. 177. 190), partem harum alius postea librarius expunxit, veluti scholium illud ad Euclidem 155,1 ad- scriptum. pro figuris autem veteribus in ipso Marciani archetypo pessime pictis? ex alio puto codice? alter libra- rius petivit eas, quae pallidae nunc et flavae in M viden- tur* et lemmata, quae pallidissimo colore scripta apparent ad isagogen 186, scholium etiam quod p. 197 notavi eadem fortasse manu addita sunt. alius autem librarius, cuius atramentum etiamnunc cernitur nigrum?, accentus vocabuli ὑπάτων mutavit in ὑπατῶν. miram enim tonorum varietatem quae in Vat. legentium oculos offendit, inde natam esse elucet, quod otiosus iste Marciani vexator paroxytona mutavit in perispomena.? quod autem nihil gravius hic intrusit, ante Vaticani apographi tempora varias correctorum manus dignoscere non oportuit, satis- que habui notare M*.
1 Huc revoco illud o in γρώματι 186, 18, τὰ 199,9, ὑπεριά- στιος 203,9, μελοπ. 205,2. revocari huc potest et πάντα 187, 16. simile aliquid statuit Marquard XIII.
2 Hoc inde concludo, quod diagrammata ab initio picta ut vides p. 151 et 153,6 postea abierunt in if tv. quod in ipso M factum vides 152,7; fuit et 152,1.
8 Nam qui suo ingenio diagrammata restituit, is accura- tius linearum longitudines emensus delineat.
4 Vide p. 150 de diagrammatis: ,,novas adscripsit figuras M* mg." et q. seq.
δ Hic ex τὸ 165,16 fecisse videtur τῶ. cf. 187,16. 192,5. 205, 11.
6 Aliorum etiam vocabulorum toni (λέχανος, ἔστι) fortasse risca illa aetate mutati sunt. quod autem de hac re misere ibrarii certabant, tertius veteres accentus restituebat multum-
que eiusmodi etiam post margines occupatos peccabatur, nunc qui fuerit primus et verus accentus raro explanari potest. Vat. quidem λιχανός scribit οὐ ἐστίν.
(2) Ven. Marc. VI 8.
e
Ne XIV quidem saeculo in veteribus codicis p: multa correcta vel mutata sunt. immo cum in mary novae doctrinae inscriberentur!, vacua plerumque spatia erant nec scholiis vel additamentis impedita. quam in fol 33" cum JNicomachi exc. 7 inscril recessit aliquanto librarius, quod ad Aristoxeni pri (p. 25 Mb.) iam adscripta erant quae legis apud Με dum p. 134. haec autem ante Vat. apographum script atque in fol. 5 cum illud τὸ δὲ συνημμένον 194, 16 usque ad μέχρε abest a Vat.) tenui aliqua litt forma inscriptum marginis partem occupasset, is q! stidis artem excerpebat in angustiore parte se cor quamvis autem multa correctores adderent in I Euclidis isagogen, marginum spatio nunquam usi quod oceupatum invenerunt praeceptis Aristidis.
Nam saeculo XIV homo ille venit membre parcissimus, qui trium auctorum doctrinas musi codicis marginibus inscripsit. cum haud elegant scripserit nec aequaliter compendiisque multis us partes ab eo scriptae non facile leguntur.
Hune saeculo XV secuti sunt ii, qui veteres delerent novaque multa intruderent. nonnulla « hi addiderunt quae facile quis suo ingenio inven partum ordinem mutant in isagoges initio, sonos c supplent (p. 182 ss.), aut. sonos diatonos ex oxypye pungunt (186)?, exemplorum numerum augent (187); quod quae addunt optime quadrant cum aliis cox hinc illos petivisse credendum est.?
1 In iis quae ex Aristide excerpta sunt attende leg pro ἦχον p. 7,11 M (4,s6 J.).
9 Attende 187,15 διάτονον οὐ μετέχει πυκνοῦ. Sin iudicium illius, qui in Bacchio $ 25 pycnum in genere admitti negat. commodius autem fuit artis magistris ferre pycni nomen etiam in genus diatonum, atque exsí hi soni in vetere isagoges textu, cf. Bacch. 20. 33. (JA
8 Illa iB tv. 152,8 post μέτρου e sua mente nemo ac 190,9 quae intrusa sunt conveniunt cum Bryennio, et 191
[*.
XXII De codicibus manuscriptis. e
Quod autem M? notavi quaecunque repetuntur in
2) Neap. III C 2, erunt fortasse qui reprehendant. quamvis
enim similis hic sit et propinquus Marciano, subest quae- dam originis dubitatio; ac melius fortasse fuit praeter unam correctionem p. 194, 16 in priora tempora referen- dam res a V alienas signare M*. sed Neapolitanum esse Marciani filium ratus cum omnia cum NN concinentia redire vidissem in Rhosi codicibus (U et filiis), in conscri- benda varia lectione dignovi, quae priora et quae posteriora viderentur. nec puto malum est, quod quidquid correctio- num in M quadrat ad N breviter indicatur M*. scripta autem est harum maior pars acuto illo stilo quem supra dixi.
Quarto autem numero signavi quidquid non in N, sed in U et Lips. e£ Mon. 104 invenitur; de cuius familiae necessitudine infra disputabo. Euclidis enim sectionem Nicomachum Alypium cum ex M Bessario transcribendos curasset in U essentque in hoc codice: omnia quae scri- pseram M*, haec quorum maior pars scripta est eodem fere modo ac codicis verba vetustissima (v. supra p. XVIII) paulo antequam Bessario et Rhosus legerent inscripta esse statui. concludere autem satis multa potes et ex iis quae in U non leguntur. ut in rasura p. 152,1 olim M habuisse numeros ς iB «b videmus ex Vat. (v. ad 151, 3). cüm vero absint ex U, erasa esse apparet, antequam Khosus transseriberet. alia, quae nunc exstant in M et absunt ex U, notavi M*. atque illa aetate (saeculi XV parte priore vel media, antequam Rhosus accederet) plures libra- rios hoc M mutando occupatos fuisse existimo. correctas enim ἃ pluribus video non Euclidis tantum, sed Nico- machi etiam et Bacchii doctrinas. in Nicomacho prae- cipue diversos esse correctionum colores variasque littera- rum formas apparet; nam et sunt loci livido aliquo colore
codicibus Pappi (B). recte igitur Marquard XIII ex aliis libris ila addita ait.
(2) Ven. Mare. ΥἹ 8. - XXII
et formis tenuioribus correcti!, et sunt nigro atramento fortioreque manus ductu mutati, ut ad principis librarii manum appropinquent* sicuti autem certaverant illi ante- quam Vat. conficeretur de vocum (encliticarum potissimum) vero accentu, ita pugnant saec. XV. iam quod codicem U Bessario praedicavit ut optimum et rarissimum, haud absurde nonnulli suspicabantur multas illas correctiones (M*) ab ipso hoc viro clarissimo inscriptas esse. hoc ego comparata huius scriptura in cod. Marc. 319 manifesta, negandum esse vidi. ubi autem U non satis accurate excussus erat, Lipsiensem substitui, quem plurimis in rebus cum prima Ueneti manu concinere videram. quarta autem illa manus cum Cleonidis etiam isagogen quam οὗ Pappo tribuunt ad similis libri fidem atque Euclidem correxerit, unde venerant eaedem lectiones in Venetum, Saepissime et in hoc libello conspirare vides Uen. vel Lips. cum M*.
Pauca, quae ἃ Rhosi codice aliena esse vidi?, signavi M5 ad haec autem posteriora tempora referenda mihi vide- tur pars etiam eorum quae Marquard orir putabat a Mi. est enim ubi integra membrana verba non ita corri- gantur ut deleta vetere scriptura nova addantur, sed ut quae aderant nigro quodam atramento restituantur et confirmentur. exempla sunt permulta iam in primo codicis folio (yxe& 180, 8, σύστ. 4, μέν 13, ἐν. 18). haec autem non antiqua aetate restituta esse puto, sed recenti potius,
1 P. 237, 16 σπουδήν, 241,5 τάχει et καί, 243, 11 (ὕδραυ)λα, 244, 5 γάρ, 259, 6 τήν. cf. in Bacchio 804 ὅτε δὲ ἐπιτεινομένης, et in Aristide 0]. 97 (p. 10, 1o M) πρὸς τὴν ὑπάτην τῶν ὑπατῶν.
2 P. 348, 25 (τόπε)ουσαι et 246 (διαγων)ίον, ubi de M'* cogitavit Marquar cf. quae in Bacchio adduntur p. 295. 299 al. novisse correctorem tonum lydium, ignorasse autem synnemmenon systema elucet e Bacchio 295.
8 Pag. 151,10 ἐφεξῆς, 161,1 τῇ, 6 yàg. cum tamen simile
lossema 161 ἐφεξῆς 157, 13 ante Rhosi tempora inscriptum esset,
ud scio an illud ἐφεξῆς 151 in mg. adscriptum calligraph oculos fugerit sitque pariter antiquum. ex Nicom. 240, 94 uc revocanda vor φωνῆς οὗ 249, t1 συμφωνία.
XXIV. De codicibus manuscriptis,
* cum aqua infusa aut senio litterae palluissent. ubi enim
?) macula aliqua inspersa color membranae fuscus factus est, ibi nigerrimae eiusmodi litterae legenti occurrunt. a veteri- bus autem formis cum illa non differre manifestum esset, lectionum apparatum minutiis istis non impedivi.
Postremo Anonymi praecepta in margine inscripta nec ἃ quoquam correcta sunt.
v. ΝΡ et W est Vaticanus 191. bombye. fol. 5. (XIII 3) aut) XIV. post mathematicorum aliorumque scripta continet Gaudenti isagogen f. 287, Euclidem (s. Cleonidem) f. 292, Euclidis canonem f. 295, Aristoxeni harm. f. 297, Alypi tabulas f. 309, Aristoxeni rhythm. f. 314, Ptolemaei harm. f. 320, Diophanti anthmetica f. 361, " de polygonis num. lib. f. 393, Euclidis (Cleon.) isagogen f. 397, ; sectionem canonis, nomina eorum qui leges XII tabb. tulerunt, de origine Constantinopolis.
De Gaudentio v. pag. seq. Áristoxenum autem huius co- dicis fluxisse e Marciano VI 3 iam Marquard demonstravit in Ar. p. XV—XXIII, nec aliter iudicabit quicunque ex iis comparaverit isagogen quam vindicamus Cleonidi. idem enim ibi est partium ordo p. 179, 6, concinit τε l. 3 et 6, om. ἐστιν l 4, habent ποίαν τάξιν ἐχόντων συγκείμενον b, περὶ τόνου 8, concinit ἀφανῶς 180, 15, τιϑεῖσα 19, τὰς δὲ μεταβάσεις... διαστήματα 20, ὀξύτης δὲ 181,4 om. βαρύ- της δὲ τὸ δι᾿ ἀνέσεως, habent τετᾶσϑαι 6, καϑαπτῶν 8, om. δὲ 182,4, om. eosdem sonos 184,15 et 185,8, enu- merant diatonos 186,22. nec minus conspirant in Euclidis sectione, immo, quos posuit M protaseon numeros et &asteriscos, ii redeunt in V. οὖ diagrammatum quidem elegit V ea, quae altera manus pinxerat in M; haec summa diligentia transscribens omisit ubi agnoverat diagram-
^ πῖον.» irr —
(3. 3) Marc. VI 8. Vat. 191. . - XXV
mata priora cum tamen in M exrstitissent veterum dia- - grammatum reliquiae non apertae, quae quo spectarent( librarius ignorabat, irrepserunt hae in V. huc refero numeros ς i8 x5 qui deprehenduntur in V et W, cum in M nunc erasi sint (not. ad 151, 8). satis etiam clare elucet codicum necessitudo, ubi comparavisti tabulas Álypi; eos- dem enim sonos omittunt (ut neten syn. toni hyperphrygi) signorumque formas exprimunt simillimas. ut psi et hemialpha 371,13, phi et eta 19, hemialpha 373, 32, di- gamma 374,5. quamquam extrema signa inde a tono hypoaeolio in genere enarmonio V omittit solumque ver- borum contextum ad Marciani finem perducit.
Quod autem nunc ὑπάτων in V legas (ut 182,8. 183,23 5.), nuno ὑπατῶν (ut 182, 6s. 183, 3), et, quodam loco ὁπάτῶν (184, 16), hoc admodum mireris nec causam invenias, nisi inspexeris. cod. M. ibi autem cum ab initio fuisset paroxytonon, postea mutatum esset in perispomenon, quod quoque loco valere videbatur, id V fideliter expressit, semel etiam duos tonos recepit. hinc non solum unde natus sit V clare demonstratur, etiam quanta religione quidquid invenerat librarius transscripserit, manifesto de- claratur. en codicis M testis, quo locupletior vel firmior cogitari non possit! et verborum in M correctorum cum pars altera à V agnoscatur altera ignoretur, veteres esse illas correctiones (M*), has recentes (M? M*) apertum est et luculentum. in Gaudentio autem cum accentus vocabuli ὑπάτων non magis sibi constet quam in Euclidis libellis (p. 332, 14. 16 adnotavit Stud. scribi ὑπάτων idque repeti saepe, p. 349, 18 autem et 352,6 et 353,8 notat diver- sum &ecentum ὑπατῶν), hanc quoque partem librarium petivisse existimaverim e Marciano illo, qui olim videtur fuisse plenior.
Redeunt autem eodem in codice inde a fol. 397 post Dio- phanti doctrinam Euclidis illi qui feruntur libelli (isagoge et canon) ex alio autem fonte hausti. hanc partem Stude- mund non excussit, ut nisi Franzi schedas adhibuissem et diligenter examinassem, neglectae adhuc iacerent lectiones
XXVI Dé codicibus manuscriptis.
I. optimae. Euclidis autem lectiones in W qui accurate in-
3) spexerit, proxime abesse videbit a Marciani forma anti- quissima. diagrammatum enim veterum quidquid mansit in M, id redit in W; eandem habes in prot. 2 lineam ad horizontem directam et inter eadem textus verba inscriptam, nec differunt diagrammatis reliquiae in prot. 3 delineatae, et ut factum videmus in M, ubi non vi aliqua veteres reliquiae erasae sunt, ut lineolae quibus magna linea divisa erat abierint in litteram ὁ leganturque numeri a mathematica ratione alienissimi (i5 iZ 10), id in W saepius etiam apparet (v. prot. 5 et 9). cum in IV protasi uterque omittat μὴ πολλαπλάσιον, cum in demonstranda prot. VI easdem litteras omittant idemque habeant glossema, conspirentque in lectionibus τὸν fjucvv 155,15, παράμεσον 164,16 al, in forma numeri 9, quae abiit in s 158, 4, iidemque omit- tant ἑνὶ αὐτῶν ἴσον 165,11, dubitare nemo potest quin W et M! ex uno eodemque fonte manaverint. iam cum Marciani vetusti contextum ad Vaticani minoris exemplar exprimi nullo modo potuerit, nascitur quaestio, sitne hic textus ex illo depromptus an ad tertium quen- dam fontem utriusque origo revocanda. sunt autem haud pauca quae in iis differant, ut Marciani filius Vaticanus putari non possit. ut in libelli initio
εἰ ἡσυχία εἴη habet M', ἡσυχίας οὔσης W,
ὥστε ἐπειδὴ 148,0, οἵ ye,
τοιούτοις 149, 14, τοιούτοις λόγοις,
ἔμαϑον 151,9, ἐμάϑομεν,
μέσοι ... ἐμπεσοῦνται 152, 2, μέσος .. . ἐμπεσεῖται,
ὅσοι δὲ εἰς 153,1, ὅσοι δὲ (lac.) εἰς,
ἡμιολίου x. ἐκ τοῦ ἐπιτρίτου μορίου καὶ ἡμιο-
ἐπιτρίτου 154,16, λίου.
Quodsi p. 149, 1 universam sententiam in M! videris omissam, in W scriptam, facile concedes non ex ipso M, sed ex huius aliquo propinquo aut ipsum W aut huius archetypum esse profectum. quae cum ita sint, quamvis neglegenter W scriptus sit mendisque laboret non paucis, maxima tamen eius est dignitas et, ubicunque ex M prisca
VN
. (8) Vat. 191. o 7 XXV
lectio sublata est, ex huius auctoritate petenda sanatio. it& enim p. 152,9, ubi omnes reliqui libri vocabulo ἄρα ( inserta id concludentem faciebant Euclidem, quod posuerat in hypothesi (lineam δζ lineae θ esse superparticularem), solus W dicit ἐπεὶ, ut recte Euclides argumentetur.
Tanta cum sit huius auctoritas in verbis Euclidis re- stituendis, in Franzi collatione acquiescere nolebam. quod vero Vaticani libros mense Augusto ipse adire non potui, Petersen instituti Germanici praefectus commovit Mau, hominem doctissimum et in hac opera sollertissimum, ut Euelidis sectionem hoc cum codice iterum compararet. unum hac in re dolendum, quod protases 11—18 W omittit.
In is&goga autem quae una cum canonis sectione transscribi solebat, saepe hunc W agentem vidi cum Mei- bomi vulgaribus codicibus! ut ab initio haud ita magni existimarem. tamen et erat ubi congrueret? cum M. deni- que ubi discedentem hunc a M lectiones optimas nobis offerre vidi et in ipsis erroribus tamen sociorum dignitate com- mendari, etiam in isagoga has lectiones permagni aesti- mandas esse intellexi. cf. enim ἀμφοῖν illud, quod in omnibus libris legitur 181, 6, in W solo ad τάσιν et φϑόγγον recte revocatur, et οὗ πρῶτον .. κεῖται 197, 1, ac vide cum N B concordantem hunc fontem 190, 9. 203, 11. 206,20. quae cum ita se habeant, ex eodem olim arche- typo hunc W cum reliquis fontibus fluxisse dicemus, prae- stare &autem lectionum dignitate et virtute. itaque quod horum M et W lectiones ubi concordabant semper si non veras, at antiquissimas duxi et codicum auctoritate maxime probatas, omnes profecto laudabunt; erunt fortasse qui huic Vat. plus etiam auctoritatis quam Marciano tribuen-
1 Vide varias lectiones p. 179, τιϑεῖται et q. 860. 180, βαρύ- της — ἀνέσεως οὐ xaO αὐτῶν 181, νήτη 182, etiam in pessima lectione πέμπτον et Éxrov 194, s0.
2 In rebus perversis 184, 15 (om. λιχ. ὑπ.), 1806, 10 (om. παρ), 32 (habet diatonos) 187, 16. 194, 16. 195, 11 et in dubiis 190, 1. 196—98 et in bonis, ut 190, 6. 198, 13. 900, s. 201, 3.
. XXVIII i De codicibus manuscriptis.
V. dum contendant. scholiis ut laborabat M, ita ne W qui-
δ) dem liber est.! Rhosum autem isagogen illam hausisse dicemus e codice, qui ad hunc W proxime accederet?, ipso W eum usum esse negabimus, quia habet 194, 7—9 quae W omittit.
Excusserunt V fol. 287—96, 309—313 Studemund, 292—96, 314—19, 397ss. Franz, 400 85. Mau.
R. R — Vat. 198. chart. in 4". S. XV in. aut XIV. in-
4) sunt Ptol, Porph. (ὑπόμνημα εἰς τὸ α xol B τῶν ἁρμ. Ix.) Nicom., Bry. — Hic etsi aetate inferior videtur Marciano, lectionibus praestat. cf. 237,8 ὁ περὶ τῶν ἐν, 19 φροντίδι. 241, 9 ὄγκους, 248, 17 ἀπαράλλακτον, 258,12 ἄνωϑεν ἐφεξῆς quae ille solus exhibet, et 242, 11 περὶ, 253, 18 πάλαι, 256,20 σχῇ ubi cum B concinit. etiam 249, 11, ubi ferri posse ἡ .. σύστημα alii negabant, hic vera sustinet ad- iutus a lIamblicho qui saepius cum eo concordat (247, 12. 248,14 al.). mendis tamen cum ipse quoque laboret (236, 17. 238,12.19. 239,21 et cet.), omnia ad huius unius auctori- tatem revocare non potui. correxit alter librarius (R?) 246, 1. 247, 10 (διπλασίῳ — βάρη) 252,2. 256. 259, 5. 9. eiusdem sunt familiae Neap. III C 3, Par. 2531. ex- cusserunt Franz et Studemund.
Reliquorum codicum quamquam multos — in Britannia potissimum qui servantur — parum novimus, tamen quid- quid de iis inveni huc conferam. ordinem autem con- stitui ad urbium nomina.
À. Argentorati nihil nune existit: codicem autem Ari- *) stoxeni qui olim erat excussit Ruelle. lectiones v. in Arx. ed. Westphal-Saran (1893 Abel) p. CII. Augustae Vindelicorum qui fuerant Monachium trans- lati sunt. (infra 68. 69.)
1 Vide 181, e. 187, 20. 191, 8. 194, 16. 187, 8. hic addit διάτονον τόνος xal τόνος καὶ ἡμιτόνιον. eadem habet Mon. 104, Meib. affert e Pena et e mg. Cov. et Barocc., habet et Lips. mg. item Par. 2456.
2 Attende ea quae p. XXVII in &nn. 1 enumeravi facile- que augere possum. Lips. 25 ex hoc videtur correctus esse.
07 ^ — (5—6) Arg. — Berá. P
Basileae in academia. F V 39. chart. S. XVI. ] (fia. III 14 διὰ τῶν γενομένων ut in 1 Ven.. Faeschi. Omont Bibl. Suis. p. 28.
B — Bernensis 639. chart. in 160. S. XVI. in Nicomachi ll I et IT, et ut ex hac re (l II) colh licet, proxime accedit ad M, quocum ei fuit archet quidam communis (vide p. 236. 237, 12. 238 ss.), sed ab excerptorum 3 capite discordant videturque melio bonas hic affert lectiones 237, 11. 239,1. 240, ?1, spernendum κατωτάτω 241,21) praecipue 265, 4, conc que cum Iamblicho 248, 9. 13. 249, 11. quamquam inter librarius suo ipse ingenio videtur emendasse (249, 11 zó p 250, 10). altera manus correxit 241, 9. 243, 12. 10. 15 al. plenior reliquis hic B videtur, quod insc diagrammata, habet enim planetarum tabulam in trigponi et monochordi formas in 4, lyrae octocho scalam in 5, systema immutabile in 11. cum ts ecclesiae christianae tonos in his diagrammatis vidi enumeratos et ad monochordum canona adscriptum legi τοῦτο παρὰ τοῖς Τούρκοις καλεῖται ταμπουρᾶς. nihil ad veterum artem conferre ratus communicare nolui. redeunt fere omnia illa in Pachymeris doctrina!, videtur librarius huc intrusisse. — contulit Studemun
1 Expressa habes illa di mata apud Vincent, Ni et extraits de manuscrits ?. Lutetiae 1847. p. 408. 416. exhibet prima tabula τὰ ἡμερήσια κινήματα καὶ τὰς ἧι σίας ὑπολήψεις (Bic) τῶν ἑπτὰ πλανωμένων — Vincent 408 : (m. τὸ ἀνάπαλιν. — cf. Bry. 411). terbum diagramm 'incent 410. sed omittit τριςμεγέστου, pro νητῶν falso re vxatóv, om. supra ἡ xal λιχανὸς λέγεται, diapente et diates: uno arcu comprehendit cui inscripsit διὰ πασῶν. infra] intervalla τόν. ἡμ. τόν. τόν. ἡμ. τόν. τόν. et addit imo δὰ parypates lineam ὑπερπαρυπάτη καὶ λιχανός, ad r lineam παραμέση, ἡ παρεντεθϑεῖσα, dein semitonio interp scribit ad paramesae lineam τρίτη ἡ πρώην xagapéo. autem ordinem intervallorum, cui nos comparamus sc ἃ — &' vel la — la', video redeuntem apud Nicephorum ram (Vinc. 284 8.). — Quartum diagramma designatum ] in Vincenti Notices p. 416. descriptum est systema immut
XXX 0 De codicibus manuscriptis. -
4) Berolinensis Phillippicus 1552. chart. fol. min. 8. XVI. continet Aristot. probl. XIX 1—10, Ps.-Eucl, Eucl, Arx! Nicom. 1l. II, Bry., (Eucl.).* inspexi 1892 et inveni simillimum codici U, in Ps.-Euclide proxime accedentem ad Par. 2456. Hi codices Phillippici à Guil. Pellicier episcopo Monte- pessulano collecti fama sua illustraverunt bibliothecam Claudii Naulot Burgundionis, dein collegii soc. Jesu Parisini, tum Meermanni Batavi, denique Thomae Phillips Britanni, certam nunc sedem nacti sunt Berolinensem. BStudemund- Cohn Codd. Meermann. (Ber. 1890) praef. et p. 65.
8) Ber. Phillipp. 1553. ch. S. XVI Ptol, Porph, al.
3) » » 1554. , , , Ptol, Porph, AQ.
3) , — 1555. , , , AQ. Anon.?, Bacch,
Ps.-Bacch. (v. p. 454), hymni, al.
Hic in Aristidis tabula I 7 et iis quae ibi sequuntur facit cum V. in Bacchio omittit eadem quae Mon. 215: CC in 8 16, tres lineas in 47, totidem in 70 8., τέ in 97. cum Parisino autem 2532 ubi comparabis, multis in rebus videbis differre. nam P omittit τίνα ταῦτα in 8 13, ἡμι- vOviov 23, τίνας τούτους 44, P habet τόνον pro óívovov 22 et μέλος pro τέλος 61, B discrepat. unde statuo ex Mon., neque tamen e Parisino eum esse transscriptum. idemque apparet in hymnis. nam plane cum Mon.? concinit et in verborum formis (δ᾽ ἥλιε, ῥδοδόεσαν, ἀπείρητον, φόμηδι I8. IL 8. 11. 20) et in versuum ordine (sequuntur in sinistro selidio I 1. 3. 5. 7). a Par. 2532 tamen longe
quod respondet nostris sonis 4 — α΄ (La, — la,). ex hoc secantur octo harmoniarum scalae ab hypodoria ad hyper- mixolydiam, quarum est doria d — d' vel re — re, phrygia e — ε΄ vel mi — mi, lydia f — f' vel fa — fa. en toni ecclesiae! menda autem in B sunt plurima. satis habeo notare, quod omissis harmoniis hypophrygia doria hypermixo- lydia non octo diapason numerantur sed quinque.
1 Hoc nomine signo praecepta et elementa harmonica. ars rhythmica sicubi adest, dico.
2 Nomina non inclusa musicos, uncinis circumscripta alias libros designant.
8 Monacensis formas et Parisini 2582 accuratissime habes depictas apud Bellermannum, die Hymnen. tab. Ie
ΒΕ ΞΕΕΕΕΕσαε
(71—11) Berol..— Bonon. "^o XXXI
recedit, cuius peior est versuum ordo (ut sequantur I 1.( 5. 9) et minor notarum numerus (quinque) in I 5 (B habet sex signa) cum tamen aliis in versibus plura Signa musica habeat P (undecim habet II 9, ubi B tres, tredecim habet II 11, ubi B undecim), vides neutrum & neutro pendere. propinquus tamen est B codicis Par. 2458; habet quinque sonos musicos inscriptos in I 5, duos in II 13, paucas in II 9 et 11. communes sunt formae βακχαῖος, ῥοδόεσαν, χρόνων 11 22, γάννυται, ἔχουσα III 5, μέτρα (pro μετρεῖς lI] 11). sed tribus in versibus plures notas exhibet Ber. (II 7 p, IL 9 c, IL 11 duo t). exiliorem igitur vides hunc Parisinum, ut ex eo Ber. orin non potuerit. hic autem cum plenior sit, multis autem in erroribus Parisino par, transscriptum puto P illum ex B. inspexi 1890. de his omnibus cf. Stud.-Cohn p. 65. Ber. Phill. 1578. ch. S. XVI. Ptol, Bry., Porph. univ. (! — BStud.-C. 77. Bononiensis 2048, quinque volumina chartacea, (! S. XVI. erat olim Johannis Cingari. De hoc referunt Amsel et Studemund in actis Vrat. I 3, p. 124. continet 1. vol. Bry., Plut, Ps.-Eucl, Eucl, Aristoxeni lib. 1. ordo libro- rum est idem atque in U, et canonis sectionem cum Bo- noniae a. 1889 comparassem, inveni omnia accurate illi respondere, etiam Zosimi subscriptum p. 166; ex U igitur eum descriptum esse facile hinc concluseris. pag. 164 cum aberrasset Hhosus ex πάλιν ἐπεὶ lin. 3 in eadem vocabula lin. 4 correxissetque errorem in margine, hic libranus coeperat iam scribere quod sequitur πολλαπλά ..., cum invento errore supplevit lineas 3—4. quae autem correcta vel addita sunt in U, non omnia B vidit correcta (emend. 13 5 7 novit, 2 4 ignorat); post L. igitur confectum dicas, sed ante Mon. — Volumen II continet Arx. II et III, Alyp., Gaud., Nicom., AQ. atque in Gaudentio om. καί 327, 10, habet lemmata minio picta, κατὰ δὲ 329, 14, μέρη 15, uiv δὴ 331, 24, ὑπάτων 332, 14, ἀπεῖκεν 333, 17, omnia cum U. ubi vero U quid correxit, hic B agnoscit; scriptus igitur est post Ambrosianum qui correcta ignorat. Nicomachum
XXXI . ΛίΎθο codicibus manuscriptis. ΕΝ
quoque primis paginis comparatis ex U transcriptum vidi, habet enim Bon. duos libros, Πυϑαγορικοῦ, ἁρμονικῆς ἐγ- χειρίδιον, πλανήτας 236, 7, τῇ 10, om. τὴν 11, hab. ἠυρέϑη- σαν 12, τε 19, ὑπομνήματι παρὰ τοῖς 237,8, φορτέω 12 (ita superser. v Ὁ) ἀπερισπάτου 14, διδασκάλου 238, 19, διῃρημένοις καὶ διεστώς 239,1, plurima cum MU; ἐγχειρί- διον, qvQ., φορτέω proprie cum U.
Aristidis partem cum comparaverit Studemund ex- stentque variae lectiones apud Ámsel de vi rhythmorum (Vrat. 1887) 128 (sign. Z), video hunc conspirare cum Lips. his rebus: φιλοσόφων, μάϑημα, τιμῖα, σχεδῶν, κἀκεῖνο τῆς τέχνης, γραφικῆς, καϑιστῶσα, προιοῦσα, σοφός, πανάκεω, μέρη μόνην, ταῦτα, ut proximos eos esse et simillimos iam hinc appareat. atque quod statui de huius Euclide Gau- dentio Nicomacho, id statüere de Aristide minime dubito. immo filum hune esse Ueneti 322 mihi persuasi etiam ex Aristidis diagrammatis, quae enotavi. conspirant in scalarum ordine p. 15 Meib. nec minus in vetustissimorum harmoniis p. 22. nam eadem est linearum dispositio, eadem signorum forma, eadem exhibent, eadem omittunt, nisi quod signum 10 in Bon. paulo propius accedere videtur ad i, 15 ad numerum 6, 22 est Y, sed 23 est C ut in U, 29 C, 33 Bon. omittit. in quarta linea non omnia Bon. habet quae U, sed remisit aliqua in 5, eadem tamen iungunt, eadem spatiis separant. tertium signum ante finem dat Bon. 7, reliqua accurate conveniunt. — Volumen V exhibet Ptolemaeum et Porphyrium. Amsel-Stud. 124. contuli partes a. 1889.
ἢ) Bonon. 2432, chart. fol. hune Br. Keil detexit et mihi descripsit. quod vero Italos quoque his diebus de- Scripturos esse spero, in supplementa remitto.
3) Cantabrigae in collegio Eman. esse dicitur AQ. Fabric. bibl. III 635. Jahn tacet.
4) Coventriae erat δ] 5." aliquis codex, quem Lang- bainius excussit, ut Meibomius uteretur ad edendum Euclidem. textus non multo abest ab U; lacunae caedem in Penae Eucl. 158, 17. 160, 7.
(11—16) Bonon. — Escor. . XXXIÜ
Escorialensis R I 17 (Miller Catal. 17) chart. fol. ( min. S. XVI. continet Aristoxenum. Ruelle in Archives des missions IIT, II 517.
Escor. E I 16 (Miller 72). ch. fol. 5. XVL ΑΘ. ( (alia manu) Bry.
Escor. Y I 9 (Miller 245). ch. fol. S. XVL Physica ( varia. Pselli epistulae (cf. infra c. 19 et Ru.Arch. 558.
Escor. T I 13 (Miller 249. Ruelle Archives 530). chart. ( fol. S. XVI. insunt Hormasia, Theonis et Bacchii partes, Ps. Psellus et alia fragmenta.
Hormasiam habes infra p. 421. sequitur canon toni . hypolydii, de quo v. cod. Mon. 104. e Theone quoque et Bacchio eadem hic habet quae Mon. 104 et Vat. 192. menda quoque Monacensis redeunt in Esc. (πᾶσιν 87, 17, Hill. ἐξ ξκατέρων διαιρουμένη 89, 12, γὰρ 18, ἐπὶ 91, 1, οὔσης 92, 24. omittitque E quae omisit Mon. longius autem ἃ vero abest E in 92, 27 γένοιτο (Mon. γένοι xà) et ex Bacchii frustis omittit partem (de hypophrygio et hypodorio tono, aberravit enim a τετρατόνῳ) habetque duas lineas, cum Mon. habeat quinque (e sonis signisque quae finiant, symphonias 8 6 Ru. 8 11 Bacch.). haec omnia inde ab hormasia mihi videntur petita e Mon. 104 qui hausit e Vat. 192. his addit Esc. res aliunde petitas. sequitur enim Anonymi 8 103 (Ruelle 543) inscriptus πῶς δεῖ κατα- λαβεῖν τὰς διαφορῶν τάξεις. deinde hoc diagramma, quod in mentem nobis revocat excerpta Neapolitana 8 19:
τόνος ἡμιτόνιον ἡμιτόνιον δέεσις δίεσις δίεσις δίεσις ξὃὸ ξε ξς EC tn E09 o oa of
sequitur ἡ ἐπ᾽ εὐθείας ἔκϑεσις τοῦ παντὸς συστήματος τῶν wj φϑόγγων (Ru. 544 cf. infra p. 423) et ἐπὶ τῆς ὀκτα- χόρδου λύρας ὁ πρῶτος xal βαρύτατος φϑόγγος καλεῖται ὑπάτη, ὁ δὲ τελευταῖος καὶ ὀξύτατος νήτη. claudit agmen generum, quod habes apud Theonem p. 56 H,, et definitio soni (Ru. 545). Mus. script. ed. Jan. ] c
XXXIV " "De codicibus manuscriptis,
(165) Pseli etiam quod ferunt quadrivium librarius in su& convertit. habet enim artis arithmeticae partem fol. 205, geometricam 113, musicam 213, astrorum doc- trinam 128. de auctore quid suspicer, videbis, ubi veneri- mus ad (106) Par. 2448.
(16^ Esc. $ IL 3 (Miller 197). ch. fol. 8. XVI. Porph. Alyp.
(17) Esc. Ó II 5 (Miller 199) chart. fol. S. XVI. insunt Ps. Eucl, Eucl, Nicom., Arr. Alypius, Gaud. Ruelle Archives 519 propinquum putat codicibus Meibomi.
(18) Esc. $ II 21 (Miller 215. Ru. 522). chart. fol. 8. XVI. scr. Jac. Diassorinus. inest Arr.
(19) . Esc. ^ III 1 (Miller 217. Ru. 546). chart. 49. 8. XVI. insunt Pselli epistula ad imperatorem data (Πότερον ὡς αὐλητής ed. Ru. 612), animae generatio et quidquid edidit Linder Upsaliae 1854, cf. quae addit Ru. 548; epistula Ἑπίλυσις πῶς dou τὸ διὰ πέντε ἡμιόλιον (Ru. ed. 614), Προβαλλόμενα εἷς τὴν δυϑμικὴν ἐπιστήμην (ed. Caesar in Rhein. Museum n. s. I 1842. 621, unde sumpsit West- phal, Fragmente und Lehrsütze 14 et Metrik? I app. 3). cf. infra cod. 179 et 64.
(20) Esc. X I 12 (Miller 351. Ru. 523). chart. fol. S. XVI. AQ., Bry. Ps. Eucl, Arx, Alypius, Gaud., Nicom., Ptol., Porph. in I et II. lectiones quas affert Ru. non multum &bsunt ἃ Meibomi Oxoniensibus. proximum hunc putat Ru. codicis Barocciani, pleniorem autem vidit in Alypi isagoge 368,9. commentarius in Ptol I5 habet titulum: "Ert τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸ E κεφαλαῖον. in fine exhibet diagramma τοῦ ἐναρμονίου γένους μελώδησις. olim erat Mendozae.
(31) Esc. Q IV 4 (Miller 552. Ru. 511). chart. 49. S. XVI (partim Darmari) Theo Alex. (aut Porph.?) in Ptol. I 5—15. Theonis Smyrnaei expositio arithm. et musica!, Theonis ΑἹ]. in Ptol canones. de primi operis autore v. infra p. 116 et Ru. 512, lectiones hic vidit (515) prope accedere ad Wall. cod. E.
1 Expositionem arithmeticam dico eam quam exhibet Hiller p. 1—46, 19, musicam invenis ibidem 46—119.
(16—26) Escor. — Flor. XXIV
Florenti&e exstant in bibliotheca Laurentiana:
Laur. plut. 28, cod. 11. membr. fol. 8. XV. Bryennius, Psellus de animae generatione (inc. τὸ μὲν λεγόμενόν ἐστι) ed. Vinc. Not. 316. Linder 1. — Bandini, Catalogus codicum gr. biblth. Laur. II p. 20 et 472.
Laur. plut. 28, cod. 12. bomb. 4? min. S. XIV. Theo Smyrnaeus de mathematicis. — Bandini ib. 21.
Laur. plut. 56, cod. 1. bomb. fol. S. XIII. Menandri rhetoris excerpta. Κατατομαὶ κανόνος v. ed. Ad. Stamm in Studemund et Schàll Anecdota varia (Berol. 1886). — Band. ib 289.
Laur. plut. 57, cod. 34. chart. 4? min. S. XV—XVI. insunt Libani Planudis Choerobosci aliorum libelli; fol. 190 Τῆς μουσικῆς σύνοψις ἠκριβωμένη., incipit ΙΜουσική ἔστιν ἐπιστήμη περὶ ποσόν. des. τὰ μυρία τῶν μελωδιῶν καὶ ποικίλα κατασκευάζεται. quattuor sunt artium mathe- maticarum synopseis null auctori in codice vindicatae. Psell esse ait Bandini, et est exitus eius libelli, quem Xylander et alii! quasi Pselli esset ediderunt. cuius tamen est initium ουσικὴν οἵ παλαιοὶ συνέχειν εἶπον. de geo- metria differunt in initio et in fine, de astronomia con- cinunt. cf. hos num. 16 et 135. — Band. 390.
De 25^* vide infra supplenda.
Laur. plut. 58, cod. 29. chart. 89. S. XV. inest Planu- des de verborum constructione, adagia, Psellus de animae generatione (v. supra n. 19), Bry., Pselli exegesis 'Ex μέρους ἠρώτηκάς us (ed. Linder, Upsaliae 1854. p. 50), altera exegesis '"Eogc τῆς Πλατωνικῆς ἀκορέστως πηγῆς Linder 54), limmatis plenior exegesis Τί ποτέ ἐστι λεῖμμα infra n. 179). — Ptol. usque ad III 9 (finis λοιπὸν δὲ
1 Ediderunt Arsenius Romae, dein Venetiis 1532, Bogardus Parisiis 1545, Xylander Basileae 1556 et Wittenbergae 1560.
2 Apud Xylandrum universi quadrivii est titulus: Τοῦ σοφωτάτου Ψελλοῦ εὐσόνοπτον σύνταγμα εἰς τὰς τέσσαρας μα- ϑηματικὰς ἐπιστήμας. arithmeticae praemissum est 'Esra69" ἀριϑμῶν συντομωτέρα φράσις, incipit Ἠέλλοντί μοι xal περὶ τῶν τεσσάρων.
οἷ
|
(
(
—
XXXVI | .D& codicibus manuscriptis, -
(26) ἐπισκέψασθαι καὶ τὰς καϑ᾽ ἕκαστον πιϑανῶς ἂν ἐπιτηρη- ϑέντα διὰ τῶν γενομένων ut in n. 1 et 5") Porph. in I 1—4. Plut. — Bandini II 471. Holstenius codicem praedicat insignem. — Amsel-Studemund 154.
(2) Laur. plut. 59, cod. 1. bomb. fol S. XIV. vita dia- logi epistulae Platonis, Theo, Plut. — Band. II 485. Hol- stenius insignem praedicat. Amsel-Studem. 153.
(28) Laur. plut. 80, cod. 5. chart. 4? mj. S. XIV. Plut. Bandini III 175.
(29) Laur. plat. 80, cod. 21. chart. fol. min. S. XV. Plut. Band. III 209. Amsel-Stud. 153.
(80) Laur. plut. 80, cod. 22. bomb. 4?. S. XIV. Plut. — Bd. III 210. A.-Stud. 154.
(31) . Laur. plut. 80, cod. 30. chart. 89. S. XV—XVI. Plut. Bd. III 218. A.-Stud. 153.
(32) . Laur. Acquisti III 40. chart. 89. S. XVI. Plut. Porph. ad Ptol. I 1—4. cf. Festa in Síudi ital. di füol. class. ] 199.
(83) Laur. Acquisti III 42. chart. 89. S. XVI—XVIL AQ. mutilus. al. Festa ib. 200.
(34) Laur. Acquisti 64. chart. 49. S. XVI. Theophilus de coloribus. musici canonis sectio et catapycnosis (Theo c. 35. 36), de analogiis (id. 31—34. eadem igitur excerpsit quae Vat. 192 et Mon. 104). Anonymi syngramma de musica, πῶς δεῖ καταλαβέσϑαι τὰς διαφορῶν τάξεις (An. Bell. 108, cf. codd. 16 et 171*.), ἀνάλυσις τῶν διὰ τεσσάρων (fortasse An. 81), alia. Festa ib. 221.
(35) Laur. IV Ashburnhamiensis 1639 (Saibant. 71, ex bibl. Caroli Millon) Synesius de insomniis. in custodiae folio picta est Πυϑαγόρου ὀκτάχορδος λύρα. Festa ib. 209. cf. figuram in Pachymere p. 416 Vinc. appictam et cod. Bern. (supra n. 6). |
1 Adest in mg. scholion: ex cod. ma. Bibl. Palatinae in quo est Pselli synopsis (scil. cod. (65) Palat. Heidelb. 281) '(:Nicolai calligraphi &. 1040] Wattenbach, Anl. r. griech. Pal. p. 52 ann. Festae ib. EE
DSDS]SEE!IB
(36—41) Flor. — Haml.- ἢ XXXVII
. Fler. Riccardianus 41 (K II 2). chart. S. XVI. exhibet R. Theophrasti characteres, Probl. rhetor., Planudis carmen, (8 dein quidquid continet Neap. III C 2 ab Hippocrate ad Barlaami logisticen; sequitur AQ., Anonymi (tit. Aristi- des) Heraclidis P. allegoriae. titulos una cum initiorum litteris ἃ primo librario omissos posterior manus addidit. in media parte, quam ex codice Neap. III C 2 descriptam puto, exstat pars Theonis in Platonem expositionis. incipit & primo capite quod est de musica (p. 46, 20 H) et finitur voc. πνεύματος in c. 12 (p. 57,6). transeunt autem ex eadem Theonis parte ad Pseudo-Euclidem inscripto nomine Pappi codices quos gumeravi 12. 42. 76. 118. 159. 173, quorum vide sitne pater 151 an 187. excussit ex hoc Herweerden Marquardi precibus obsecutus Aristorxenum et Cleonidem. prexime eum accedere ad vetusti Marciani manum tertiam demonstrat Marq. Arx. XXIV, ex eodem autem fonte derivat Barb. Π 86, qui fons fuisse mihi videtur codex Vallae Neap. III C 2. cur autem Jahn in AQ. p. L neget eundem eodicem exhibere Aristidem et Aristoxenum, non video. Vitel, Studi italiani di fiologia II 498.
Magliabechianus 1 (II. III. 428, olim. XI 8). ch. 89. (s S. XVI. Arr, Ptol cum scholio ad II 9, Porph. excerpta breviata, Damiani opt., Barlaami varia, Hippocrates. — Vitelli 1.1. II 543.
Guelferbytanus 701. chart. fol. S. XV (Gud. gr. 8). (8: Porph. Ebert, Handschrifien-Kunde (Lps. 1827) II 136.
Guelf. 732. chart. fol. S. XV. (Gud. gr. 9). Ptol. I—ITI (8: cum schol. Eb. 140.
Guelf. 740. chart. fol. S. XV. (Gud. 2.) AQ. Jahn («4t p. LIII. Caesar, Grundzüge d. Hh. (Marbg. 1861) 37. signorum musicorum tabulam (p. 15 M) hinc expressit Bellermann, Tonleitern tab. 5, ubi concinentem eum video cum Uen. 322. Eb. 141.
Hamburgensis in civitatis bibliotheca! no. 103 chart. (4! S. XVI. 49. Bry, AQ. usus boc est Alb. Jahn in edendo
1 Tbi servari Meibomi appara&tum musicum video apud Jahn AQ. p. LIV.
XXXVII De codicibus manuscriptis.
*) Aristide, v. p. LIV et tab. 1. II, unde concludo eum con- spirare cum Uen. 322. erat olim Samuelis Petiti, postea Wolfi (Jahn). Omont, Catalogue des bibliothéques des villes hanséatiques (Centralbl. f. Bibliotheksw. 1890) 368. n. 59.
Ὁ) Hamb. Math. fol. IIL. ch. 5. XVI. Porph. 1. I et II. Omont. 365. n. 46.
* . Ib. Math. 4?. S. XVIL Hero pneum. Om. 367, n. 51. 52.
?) Ib Math. 49. S. XVII. Theo. Om. ib. 54.
2) . Hamburgi in eadem bibliotheca erant olim sex partes codicis, quem nunc numerant 109—111, olim 36a 1—6. chart. 4^ min. S. XVI—XVIL — hic quid prima et quinta parte! continuerit nescio, quia hodie desiderantur. in 2 insunt Bacchius et Mesomedis hymni I aliquot versus, in 8 Aristides, in 4 Gaudentius, in 6 aliquando lecti sunt Theo et Pappus de musica. nam Buecheler inde Bacchii textum et Mesomedis versus transscripsit, Aristidem Gau- dentium Theonem Pappum (— Cleonidem) diligentissime excussit, idem ad Gaudentium notavit: collatus cum ms. Hamb. 36a 4, quem Lucas Holstenius confecerat. sunt autem omnes partes eadem manu exaratae. Eyssenhardt tamen bibliothecae praefectus, qui 1889 de parte II rogatus mihi litteras dedit, de codicis auctore tacuit, et Aem. Geyso qui 1894 partes quae exstabant perlustravit Holsteni vel aliud nomen se invenisse negat.
Pars II cum multa lemmata habeat in Bacchio (ut ὅρος q9óyyov) minio ascripta, simillima est Parisino 2532, et singulis rebus consideratis? facillime tibi persuadebis ex hoc Par. esse Bacchium transscriptum. | quod idem de hymno Mesomedis mihi persuasi, postquam litterae cuius- dam ἃ Bellermanno non visae vestigia Parisiis detexi.?
1 Fuisse ibi in parte V Bryennius videtur. nam Petersen, Geschichte der H. Stadtbibl. (1838) hunc enumerat p. 205. (Jahn ad Aristidem LIIL) in p.I fortasse fuit Aristoxenus.
. 2 Omittit H. non solum quae Mon. O omisit (Bech. Arg. 1890. p. 27*), sed om. oí ante βαρ. 292, 9, habet ἐκ μελῶν 14, habet mesae notam unam W 294,4 et ZZ OH 9 (om. xat), om. τένα ταῦτα 295, 2. omnia cum illo Par. quem signabam Q.
8 Vide Jahrbücher für Philologie u. P. 141 (1890), 681.
(41---43) Hamburgenses. — — XXXIX
huic P etiam in Aristide H est simillimus. habet enim ( uterque in I 7 priore loco eam diagrammatis formam quam novimus e Ven. VI 10, postea formam Ueneti 322, quam H quidem non absolvit. etiam tertium diagramma (in I 11) simillimum est illi V, nec tamen inde ortum. desinit autem Aristidis liber de musica I 21 iam p. 45,14 M (29, 48 J), nec plura Holstenius vel qui confecit in archetypo invenit. p. 3, 13 M (2, 17 J) in mg. adscriptum habent ταῦτα μὲν xal ὕστερον εἰπεῖν ἔσται Η et Bb. II 86.
In IV parte H exhibet Gaudenti contextum e com- pluribus fontibus haustum. nam ad prioris contextus verba addijae sunt cum ,al" variae lectiones. et priora quidem verba petita sunt e codice, qui non multum distat a Vat. 191 nec ad alium ullum fontem propius accedit.! correctionum qui quaerit originem, per diagrammata? in- scripta in NB ad hos vocatur, ubi eadem sunt tria dia- grammata. inter N tamen et H nimis multa verba vel formae differunt; cum B concinit correctionum numerus satis magnus.? aliquot autem correctiones fonti Barberino non respondere, id inde est repetendum, quod tertio aliquo archetypo usus est Holstenius vel qui varias illas lectiones conscripsit; hoc apparet e correcto loco 339, 21."
1 Cum V consentit H' p. 327, 10 ἀκριβῶς xal διαστ., 329, 11
om. ἐστι, 15 ἕνα δή, 14 κατὰ γὰρ τόν, 15 μέλη, 830,25 μὴ δέ, 46 δέ ἐστί itaque saepius. differt H 8217, 8 ἀείσω (quae bona lectio probatur & Stobaeo. v. addenda p. 424), « ἁπτόμενοι, 328,1 lemma x. φωνῶν, 19 τὸ (om. αὖ), 22 βαρυτέρου, 829, 6 ἔχουσαν, 8 τάσις, 18 βραχυτέρους, 18 ὁ μὲν φώνους, 380, 1 φαινομένου, 8 βαρ. τὸ φϑόγγον͵ 8 λέγει αὐδιάστηυα, 11 περὶ διαστημ. recte, 11 διαφώνω, 332, 11 ἐφεστῶσαν διάστημα καὶ τὰ πάντα, al.
4 Diagrammata codicum NBH habes in p. 384. 337. 340. tertium autem quod refertur δά c. 10 in locum iusto inferiorem dilatum est in BH.
8 Η — Barb.: 327, s ἀείδω, 11 0m. τε xal διάφωνον, 330, 11 x. συσε.,͵ 832, 15 supplet omissa, 883,35 νήτην pro παρανήτην, Δ]. cf. etiam 837, 1 παρυπάτη pro λιχανός, 399, 12 ἥμισυ et scriplionem λῆμα, lacunamque Barberini 348,1. ita hi con- cinunt 28 locis.
4 Pag. 389,21 ab ἔχει τὰ xb H' erravit ad 340,3 πρὸς τὸν n. in margine additur: al. 0 καὶ πάλιν την (al. της) μὲν
ΣΙ. De codicibus manuscriptis.
?) .. In VI parte H exhibet partem Theonis et — ut vidi- mus transeuntem Riccardianum —- a voce πνεύματος p. 57,6 transit ad isagogen doctrinae Aristoxenianae, quam alii huius generis codices inscribunt ἐκ τῶν τοῦ Πάππου., H tradit sine nomine et partium indice. spatio enim duo- rum digitorum relicto incipit Φϑόγγος μὲν οὖν ἐστι. in contextu autem ut concinere solent quicunque Pappo hanc doctrinam vindicant, ita concinit H, ut e communi fonte omnes fluxisse manifestum sist. qui fons nec Par. 2460 nec Barb. esse potest; nam 193 H dicit: locus hic erat relictus schemati; in PB autem adsunt schemata sex. fuit fortasse Neap. 2, in quo postea, non initio inscripta sunt ila diagrammata, aut Vat. 671 aut Ven. 512. erravit H in 180,1 διέραισις, 8 μελωποιέα, 9 πραγματία, 16 Grotfjc, omisit tres sonos 183,9. melior autem videtur quam BP in 181,2 ἀποτελέσμα δὲ.
8) Lipsiae servantur in bibliotheca civitatis:
Lips. 24. S. XV. Nic, Árr, Alypi c. 1. excussit Beller- mann, nec magnopere differunt lectiones ab altero Lips. L. Lips. 25. S. XV. Ps. Eucl, Eucl, Arx., Alypius, Gaud.,
4) Nic. I et II, AQ, Bry.
Hic in Euclidis sectione agit cum U, habet enim 4é- γεσϑαι 149,9, διαφόνους 18 et 20, τὸ ὃ 150,6, πολλα- πλάσιον 7, τὸν nL, λοιπὸν μονάς 152,8, ὁ ὃ ... πολλα- πλάσιος ἢ ἐπιμόριος εἷναι 154, 8. eadem codicum necessitas elucet e Zosimi subscriptione et e diagrammatum forma. habet enim uterque figuras et prioris et alterius manus ex M transscriptas, habet discerptam fig. 4 et alia aequa. quod autem L ignorat quae in U aut rubro aut nigro eolore correcta sunt, concludo satis antiquo tempore hunc esse scriptum, antequam quidquam in U ocorrigeretur. ad W autem L correxit locos 189, 19. 190, 14. 195, 20. Arxistoxeni textum ex U haustum putat Marquard p. XXXIT.
διὰ πασῶν διὰ πέντε (Ma B) τριπλ. ὃν ἔχει ὁ xb πρὸς τὸν. unde vides e duobus codicibus discrepantias conferri. ad ter- tium hunc fontem revoco octo correctiones a B alienas.
(42—45) Hamb. — Lond. 1 XLI In Alypio maxima ei similitudo intercedit cum M. omittunt ! τρόπου 370,1, habent ἔχοντα 3, om. καϑειλκυσμένον 82, ( om. κάτω νεῦον 371,13, habent μείζων 372, 10, ὑποαιόλου 373,1, om. τρέτην eti inserunt in fine toni, om. παρώ- μεσον 375,932, hab. ἀριστερόν 31. eadem est formarum similitudo in signis musicis; congruit enim forma minu- secula μ in 7* et 17*, congruunt formae 8" et 9" ut dedi p. 369, formae 15 (0H) et 16".! eaedem sunt formae in paryp&ta hypaton t. hypolydi V, in eiusdem trita diez. E, in trita hypb. e, in lich. hypb. Z et cet. qui autem suis ipse oculis formas illas comparabit, is certissime sibi per- suabit propinquos esse L et M; cumque U Marciani filius, Lipsiensis autem pater alis indicis nuncupetur, id ad Alypi tabulas nobiscum referre nemo dubitabit.
In Gaudentio habet αὖ τὸ 328,19, δὴ 329,18, λίμμα 342,9, μεγάλου pro τετάρτου 351,16 cum U communia et ala multa eiusmodi. In Nicomacho congruit Πυϑαγορι- κοῦ, ὑπαγορευϑὲν ἐξ ὑπογίου, κεφάλαια τῶν, 236,8 ἐκεί- vov, 237,8 παρὰ, 12 φορτίων, 14 ἀπερισπάτου, 238, 8 εἰσαγωγή, 19 διδασκάλου, 239, 1 διῃρημένοις διεστώς, 8 ἐμ- φαῖνον τοῖς ἐπιστήμασι, 249, 11 ὑδραύλους superscripto α, adde titulum libri II multaque ala. ^ itemque in Ari- stidis tabulis eos video concinentes, ut de intima necessi- tate nullo loco dubitandum sit. quae cum ita essent, cumque L ubi excussus esset ex ipso U se ortum esse nuncuparet, atque e Ps.Euclidis isagoga quidquid videram in U plane cum L concordaret: quod vulgarium lectionum taedio victus non omnia ex U diligenter notaveram, utile duxi in huius libelli discrepantiis pro U ponere lectiones Lipsienses. — Naumann, catal. libr. manuscer. p. 9.
Londini exstant in Mus. Brit.: (
Lond. Harleianus 5691. ch. S. XV. Bry., AQ., al.
olim collegii Agen. Cat. of Harleian msc. ΠῚ (1808) 288. Jahn AQ. LI.
1 Lips. habet 165 similem ac dedi p. 369, nisi quod altera linea sursum curvatur.
XLI De codicibus manuscriptis.
(46) ^ Lond. Burneianus 101. ch. 49. 8. XVI. Ptol. Porph. (deest prooem.) Cat. New series (1840) II 43.
(47) Lond. Burn. 102. ch. fol. S. XVI. Ptol. cum scholiis marginalibus et interlinearibus (cf. Barb. II 86). ib. 44.
(48) Lond. Burn. 103. ch. fol. S. XVI. Porph. (tit. a 2 manu Bryenni) ib. 44.
(49) Mus. Brit. add. 19 353. ch. fol. S. XVI. Arx. Porph. in I et II, AQ., Alypius. Cat. of additions IV (1868). p. 225.!
(60) Lugdunensis(Batavorum) n. 47 Scaligeranus, chart. 49 min. S. XVI varis manibus scriptus. insunt: Alypius, Nicom. II lL, Arr, AQ., Bacchius, Dionysius (Ps. Bacch. Bell) Anon, hymni. — Hoc usus est Meibomius in recen- sendo musicorum contextu. in ÁAlypio nihil fere differt ἃ M, Nicomachum quoque (duo sunt libri!) ex M familia petivisse videtur, habet enim Πυϑαγορικοῦ, ἁρμονικῆς, capitum numeros in indice, 236, 8 ἐκεένων, 12 ἠυρέϑησαν, 237, 8 παρὰ, 19 φορτίον, multaque alia quae concinunt cum M. quod &utem exhibet in titulo κεφάλαια ἐν τῷ πρώτῳ βιβλίῳ (quae om. M), ortus videtur ex U. — Ab Aristide teste Meibomio ea incipiunt, quae alius librarius scripsit.
Bacchium autem mihi persuasi petitum esse ex Par. 2532 (v. Bacch. Arg. 1890. 28) idemque factum esse in hymnis invenit Bellermann (hymn. 18). in emen- dando Aristide Meibomius, qui ad hunc Scealigeranum duos Parisinos adhibuit, negat p. 224 meliorem se ibi textum invenisse. adhibuisse videtur P. 2532, is enim exhibet diagrammatis in 17 duas formas, quas Meibomius indicat. sin vero ne in Aristidis quidem verbis et formis multum interest inter hunc Lugd. et illum Par., omnes has partes ab Aristide usque ad hymnos Secaligerani librarium peti- visse suspicor ex Par. 2532.
1 Londinus Burneianus 124. S. XVII. continet pauca e Porphyri commentario excerpta. Cat. p. 48. De Ptolemaei codice qui olim fuit Laud archiepiscopi v. (90) Ox. Joh.
NND
(46—56) Lond. — Matr. — . XLI
Petrus v. d. Aa, Catal. (1716) p. 341. hunc Meibomi (5 principem fontem Studemund examinavit (v. Amsel 124) et ad Nicomachi exemplar adscripsit acuratissime eum ἃ Meibomio esse comparatum vixque ulla in re ab eius lectio- nibus textum typis excussum recedere.
Lugd. Voss. 60. chart. anni 1557. Arx, Nic. — Hic (6 exhibet in Arx. locos illos e Cleonide citatos, de quibus v. Marquardi Α. 392 et hunc librum infra p. 171. e Nico- macho contulit Studemund p. 1—18 M. conspirat cum U, cum habet βιβλ. a, om. διὰ 236, 16, habet παρὰ τοῖς 237,8, φορτίον 12, διῃρημένοις 239, 1. recedit autem ab hoc, cum scribit ὑπὸ μνηματῆς 236, 3, τόπῳ pro Τιμαίῳ 14, ixl pro περὶ 237,12, ὁ uiv pro ὅμως 15, πυνϑανώμεϑα (Ὁ ind.) 238, 12, ἐξηγούμενοι pro ἐξηγούμην σοι 14... Nico- machum transscriptum Studemund existimavit e Scal., ita tamen ut et Vat. 198 consuleretur. errorum numerus est magnus, ut ἐποιήσαμεν 238, 15, διεστός 239, 1, ἐγέρασι 2, ἐπιστήμασε 6, nec quidquam fuit quod in constituendo textu respicerem. Petri Cat. p. 195.
Lugd. Voss. 68. Porph. Bacch. AQ. Petri Cat. p. 394. (5
Lugd. Voss. 70 anni 1556. Ptol — Cat. ib. (5;
Lugd. 133 (XVIIL 16. F) 5. XVII. Porph. e cod. (5 Magd. comparatus cum Ox. Bar. et alio Ox. Bodl. ἃ Lang- bainio. Scholia in Ptol. harm. Μή τις οἰέσϑω (z— Ptol. III 16) a Barlaam refutata (Franz de musicis) finis οὐδὲν χρησιμεύουσιν (Fr. 20, 30). reliqua desiderantur. Geel, Cat. libr. qui post a. 1741 accesserunt. p. 32.
Lugd. 135 (XVIII Per. F. 41). ch. fol. S. XVI Ano- (8! nymi introd. harm. scriptus manu Bonav. Vulcanii; videtur fuisse Burmanni Sec. est Euclidis vel Cleonidis illa isa- goge, sed insunt p. 185, 19 verba Aristidis προσλαμβανό- μένος uiv οὖν c. 6 p. 10, 6 ad δύναμις ἴστατο 11,36. cf. Meib. ad AQ. 208. ita inserit sententias Aristidis etiam p. 187,2 et 19. socii sunt (156) codex Possevini et Par. (143) suppl. 449. Geel 40.
Lutetiam vide sub P.
Matritensis (bibl. populi) N 48, chart. 49. S. XIV. (δι
XLIV pe codicibus manuscriptis.
)) insunt praeter Nieomachi et Diophanti artes arithmeticas Zosimi (Cleonidis) isagoge et Euclidis sectio. Ζωσίμου autem nomen antiqua ut videtur aetate scriptum facile apparet in titulo positum esse ex subscriptione illa Mar- ciani Ζώσιμος διώρϑου ἐν Κωνσταντινουπόλει εὐτυχῶς. (addit autem recentior quidam, fortasse Constantinus Lascaris: περὶ ἁρμονικῆς). ex archetypo igitur titulus libelli videtur afuisse. in ipsa autem isagoga p. 179,65 cum habeat τάξιν τῶν συγκειμένων ἔχον, conspirare eum video cum W. . idem finem facit isagoges voce φωνῆς p. 207, 7, ut facere dicitur Vat. 1341 et olim fecit Marc. appictum est postea, quid sit diagramma et dy- namis, inserto titulo εἰσαγωγῆς ἁρμονικὴ εὐκλείδου,, simi- liter ac scriptum videmus in Marc. hac tamen re differre ait Ruelle Matr. codicem ἃ Marc.,, quod multo plura (50 fere lineas, quales sunt apud Meib.) hic contineat. denique et Matr. isagogen finit verbis οὗτος ὁ ὅρος τῆς. ut finiunt reliqui libri. lriarte Cat. p. 136. Ruelle Ar- chives III, II 575.
7) . Matr. N 62. 49. S. XV (Const. Lascaris 1460 Medio- lani) Plutarchi apophthegmata imperatorum aliaque latina. accedunt incerti auctoris de musica quae edidit Ruelle p. 610. 4ὶς διὰ τεσσάρων μουσικῶν τουτέστι δι᾿ ὀκτὼ φϑόγγων usque ad 612 καὶ τέσσαρες ἔνϑεν. transscripsit autem Galland 1883 etiam haec: ἢ τὸ [δὲς] διὰ τεσσάρων" ἐκ b μὲν φϑόγγων συνίσταται, τριῶν δὲ διαστημάτων. ἀνα- λογεῖ ὁ μὲν φϑόγγος ὅρῳ προτάσεως, τὸ δὲ διάστημα αὐτῇ τῇ προτάσει" διὰ τοῦτο οἵ ὃ φϑόγγοι τρία διαστήματα ἔχου- σιν ὥσπερ καὶ of ὃ ὅροι τρεῖς προτάσεις. μετὰ δὲ τὸ διὰ τεσσάρων ἐστὶ τὸ διὰ πέντε᾽ ἐκ φϑόγγων μὲν €, διαστημά- τῶν δὲ ὃ. τὸ διὰ πασῶν ἐκ φϑόγγων μέν ἐστιν ὀκτώ, δια- στημάτων δὲ C. — Iriarte no. 62. Ruelle l. 1. 569.
8) Matr. O 35. ch. fol. S. XVI (Corn. Murmuris Naupl. scr. Ven. 1554). Ptol (textus similis A et B Wall.) Porph. I et II, AQ., Arx, Nicom., Bry. iterumque Ptol. (ad III 14) cuius textus Ruellio abhorrere videtur a reli- quorum codicum verbis.
ΝΕ ἝὌὲζ:οεεεξκεε ——— ᾿'
. (66—59)-Matz. — Med. (0 XLV
Notarum diagrammata et harmoniarum scalas ex AQ. (! publicavit Ruelle 608. unde apparet non cum V, sed cum Ὁ hanc recensionem cohaerere. harmoniarum autem tabula ex AQ I 9 p. 22 ita est disponenda, ut e 24 sonis doris, quos linea 2 comprehendit, 9 revocentur ad harm. dor., dein 6 (supra omissi) ad lydiam, 9 ad doriam. e phrygia harmonia 7 primi soni (in sup. linea scripti apud U) perierunt, manserunt postremi AU; sex signa quae sequuntur sunt harm. ionicae, sequitur inferior ordo (crusis) phrygiorum (7 signa) et 2 notae ionicae l'€. in 4. linea habes reliqua ionica (quorum 2 perierunt, ultima (ΠΕ facile agnoscuntur et inveniuntur in Bell. tab. 5) et 5 mixolydia (à ἃ ad 8). aberravit autem librarius ἃ ρπζ ad similes Bolas quae praecesserant πε, repetivit € et omnes notas mixolydias (8 ad m7), his adiunxit 6 signa syntonolydia cf U), in ultima linea habet 6 notas mix. et 5 synt. » ον ita omnia ex U orin facile potuerunt. Ru- elle 566. 608.
Mediolani in bibliotheca Ambrosiana servantur: G
Mediol. Ambr. E 19 ord inf. chart. fol. S. XV —XVI, qui continet eleganter scriptos libellos AQ., Arx., Ptol. Porph. comm. in duos libros Ptol., Alypi, Gaud., Nicom. duos lL, Bry. alia manus adiunxit f. 253 Bacchium et f 254 Dionysium qui falso Bacchius dicitur, eadem et correxit. nonnulla in Ptolemaeo.
Hunc ego anno 1889 in Italiam ingressus primum inspexi, οὖ quod e numero librorum Nicomacheorum suspi- cari licet, id magis magisque mihi probavi, ortum illum esse ex codice Bessanonis U. libri Ptolemaei iisdem figuris et schematis ornati sunt atque Venetus. in Gau- dentio habet αὖ τὸ 328, 19, μέρη (pro μέλη) 329, 15, uiv δὴ 331, 94, λίμμα 342, 9 88., αὐτοί 345, 4, μεγάλου 351, 16, ἀντίνυ 352,8, ὕπατων 332,14 (sed ὑπατῶν 11 et saepe alias) omnia ut in Ὁ. ubi vero correxit U, hic À servat vetustas lectiones τρέτη 333,922 et —) 352,922 ostenditque Bononiensi se esse maiorem.
In Nicomacho habes titulum Πυϑαγορικοῦ, ἁρμονικῆς
XLVI De codicibus inaxiuscriptis.. |
(59) ἐγχειρίδιον, habes πλανήτας 286, 7, τῇ 10, om. τὴν 11, ἠυρέϑησαν 12, ὑπομνήματε (ὃ add. A") παρὰ τοῖς gp. 237,8, φορτέων 12, διδασκάλου 238,19, διῃρημένοις καὶ διεστώς 239,1, ἐμφαῖνον τοῖς ἐπιστήμασι 6, ἰδία 344, 11, κατὰ συναφὴ 14, διαγωνίου 246, 33, ὡς ἐγ᾽ ἔσται ποτὲ δοίξε σοι 249, 6, γλώσσῃ δίφϑογγος 255, 14, et in U cum &b initio exstiterit 249, 11 τὸ διὰ πέντε γίνεται σύστημα, deinde additum sit ἡ post τὸ in textu et συμφωνία in margine, Ambr. transsoripsit τὸ συμφωνία ἡ διὰ πέντε γίνεταε σύστημα. οἷ. Amsel-Btudmd. p. 127.
(60) . De cod. Ambr. J 30 ord. inf. qui continet AQ. alios- que libellos vide Jahn p. XLVII 3.
(61) Ambr. J 89 inf. chart. fol. 8. XVI continet AQ., Arx, Ptol. huius qu&e Studemund comparavit, ea ex eodem codice transscripta videbantur atque (59) Ambr. quem modo descripsimus. (Amsel l 1) ergo hic quoque su& petivit ex codice Bessarionis U.
(02) . Ambr. S 133 sup. continet Gaudentium latine ver- sum. &d locum p. 340, 4 notavit Studemund, quae adscripserit N mg., ea exstare etiam in versione Ambro- siang. vide an haec scripta sit & Georgio Valla, cuius erat ille N.
(603) .— Monacensis 29. ch. fol. S. XVI. Procli schol. Theonis expositio ar. et mus. Hardt Catal. I 162.
(64) ^ Monacensis 98. ch. fol 8. XVI continet Pselli eos- dem fere libros atque (19) Esc. HI 1 et (26) Laur. 58,2. Hardt I 513.
65) ^ Monacensis 104, chart. fol S. XVI scriptus Venetiis 1552 ἃ Francisco Cladio. insunt AQ., Bry., Ps.Eucl, Eucl, Arx., Alypius, Gaud., Nicom. 1. IL in versibus &utem huius partis fini adscriptis cum praedicetur Bessa- rionis liberalitas, opes huius codicis facile credas haustas esse e libro U, quem ille ἄριστον dicit καὶ δυσεύρετον. congruit etiam doctrinarum ordo (nisi quod tres libellos addit U) et congruunt lectiones. nempe idem est isa- goges polyonymae titulus eaedemque sunt lectiones τάξιν τῶν συγκειμένων ἔχον et ordo partium p. 179, τιϑεῖται
- —- - - — H— --αὰπο αι
(69---66) Med..— Mon. XLVII
180, καϑ᾽ αὑτῶν (ita Mon.) 181 et cet. (cf. Par. quem (6 numeravi 114) congruunt lectiones et in Euclidis sectione atque Zosimo subscripto, quae autem correcta sunt in U, ea Cladius invenit correcta. transgressus ad Gaudentium repetere possum quae de locis Bononiensis et Ambrosiani cum U concinentibus rettul, et e Nico- macho quae enotata sunt pariter in hunc Mon. quadrant (adde ὑδραύλους 243 correctum in ὕδραυλα). filius igitur hic quoque est codicis Rhosi. in minoribus quidem rebus hie M, qui filiorum videtur esse ortu minimus (cf. res in Euclide correctas) nonnunquam a Uen. Ambr. Bon. recedit, ut gogrío 237, διῃρημένον xal διεστός 239,1, δυεῖν 18, Qvro 19, κινουμένου 241,22 et sim. 242, 3).
Post Nicomachum adscripsit aliquis ἐξισώϑη τῷ fav- τοῦ πρωτοτύπῳ ὡς ἦν δυνατόν. manus videtur esse eadem quae in Arisüde multa correxit in mg. apposito ἴσς. — in fol. autem 239 ab eo qui ipsum librum scripsit invenis addita: ἐνετέησιν ἐξεγράφη διὰ χειρὸς φραγγίσκου κλαδίου τοῦ κρητός᾽ ἔτεε ἀπὸ τῆς ϑεογονίας αἴ φνβῬ, νοεμβρίου ὀγδόῃ φϑίνοντος. ὁ γράψας ὡς ἀπὸ τῆς βίβλου.
ἔμπλεον ἑλλαδικῶν χαρίτων βίβλον εἴ με καϑέξης, γνοίης ἂν μουσέων εὔτονον ἁρμονίην᾽" φεῦ, ἣν βησσαρίων ὃ πολὺς μὴν, οἶδας ὃν αὐδῶ, πᾶσε χαριξομένην λεῖπέ μὲ μουσοπόλοις. ἀσμένως ἀλλὰ δέχευ, φίλε μουσῶν τῆς δὲ γὰρ αἰεὶ τερπωλὴν κραδίῃ γευόμενος κομίσῃ.
Alia manu scripta exstat in altera codicis parte fol. 289 hormasia! illa, quam habes infra in p. 421, et canon hypolydius sonos 25 comprehendens. hunc ter adhuc expressum Ὁ repetivissem, nisi e Vaticano meliora sub-
1 Hic sonorum ordo primum editus est ἃ Zarlino Soppli- went musicali (Venet. 1588) e codice Michaelis Soffiani da Scio (Sophiani Chii 1 1565). cf. Fétis, Mémoire sur l'harmonie simultanée 1858. Ruelle Archives III, II 530. .
2 Vincent Notices XVI, 9 p. 258. Tzetzes Uber die alt- qe Musik in. der. christl. Kirche. München 1874. p. 101.
uelle Archives III, II 607.
XLVIII De codicibus manuscriptis.
5) sidia &accessura sperarem. nunc id dico, yx significari quinque sonos chromaticos inter genus diatonum inter- calatos, q referendum videri cum Tzetze (quem citavi in annot.) p. 102 ad g$óoo. hos autem quinque sonos a Vinoentio nulla arte critica tractatos rectene Ruelle p. 535 referat ad sonos phrygios reliquo ordine acutiores, melius iudicabit qui Vat. 192 adhibuerit. sequuntur in Mon. fol. 290 ea, quae Vaticani 192 librarius e Theone et Baecchio excerpsit. nam docetur, quid Thrasyllus de secando canone (c. 35. 36) et de analogiis (arithmeticam dico geometricam harmonicam) et de limmate praeceperit (Theo c. 35—36. 33— 34), sequuntur sententiae Baechii 8 44—49, 11—12, quas Ruelle p. 609 e cod. (16) Escoria- lensi publicavit. οὖ facile perspicitur hunc librarium sua petivisse e cod. Vat. 192. eadem enim, quae ille, et peccat et omittit in Theone 88, 21. 89, 19. 90,2. 85,20. 94. 86,9. et si quid ibi male scriptum erat, ipse pravam exhibet lec- tionem, ut πᾶσιν 87,17, διαισιαῖον λῆμμα, numeros 86, 8. 15. 16, πρὸς pro τρὶς 86, 17. Bacchii quoque doctrinam inde fluxisse vides ex illo λύδιος πόσῳ (Ru. ann. f.) et ex ipso sententiarum ordine. peccavit autem qui haec transscripsit in τάσις (Ru. an. b), τριημιτόνῳ (g) quae tamen de tono hypodorio omittit Escor., ea exhibet Mon. plenior Escorialensi idem est in S8 6 (exc. ex B. 11), nam quin- que symphoniarum signa exhibet sicut Vat. (vide infra). diagramma autem tonorum omittit. — denique idem, qui priorem codicis partem probaverat, videtur hic quoque ascripsisse ἐξισώϑη τῷ ἑαυτοῦ πρωτοτύπῳ. sequitur Hephae- stionis enchiridion a tertio librario scriptum. — cf. cod. 16. 36. 1495. Catal. Hardt I p. 551 et Jahn in AQ. LII. diligentissime excussit mihique schedulas liberaliter com- modavit H. Deiters.
) Monacensis 159. bomb. fol S. XIV. Laertius Diog. prooemium. alia Sextus Empir. adv. mathem. Hardt II 186. |
7) Monac. 193. chart. fol. 8. XVI A. Darmari cum corr. marg. Ptolemaei harm. ad III 16. — Hardt II 263. -
(065—723) Μομ. --- Μὶ.. XLIX
Monac. 200. chart. fol. S. XV—XVI. Aristotelis phys. (! auscult. al Ptolemaei harm.—lII 13 cum scholiis in- terlin. ἕξεις (περὶ τῶν ἐν ἁρμονίᾳ κριτηρίων cap. titulus) οὐ ψυχρότης ἣ ϑερμότης ἀλλὰ πλῆξις φωνητική. cf. Barb. Π 86. insunt et schol. marg. ὅρος ἁρμονικῆς. ὅρος ψόφου. ἀκοὴ ᾧλη λόγος εἶδος αἴτιον, omnia redeunt in Barb. Η. II 333.
Monac. 215. chart. 49. S. XV. (signavi Ὁ). prior pars (! & Michael Lygizo eleganter scripta continet Ptotini En- neades. altera pars crassa arundine et alia manu minus bene scripta repetit libellos Veneti VI 10 eodem ordine dispositos. et in Aristidis diagrammatis contextuque eos inter se consentire docui in Fleckeiseni JaJmbücher 1890, 684. in Bacchio quoque omnia concordare (ἀπέσχατον, ἀπόμεσον, συμπλέκεται, ἐκφώνησιν, ἐπίτριτον, τεϑρήκω, etiam orthographiam οὐθέν et iota subscripta) docui in Bacohio Arg. 1890 edito p. 27. omisit autem librarius signum l- 293,18, scripsit —v netae signa 294,6, desiluit ἃ voce μεξολυδίου 308, 11 ad eandem 14, et ἃ μέσον. 307, 16 ad idem 19, omisit signa CC 297, 14, unde facile filios (ut Par. 2532) agnosces et nepotes. hymnos, si pla- cebit, ipse comparare poteris et hac in tabula II et in Bellermanni editione tab. I exaratos. (filios puto Par. 2532. 2458. Berol 1555; eiusdem est familiae Par. 2460). — Argentorati 1890 ipse excussi. — H. II 418. Bellermann Hymni 9. 18. Caesar Grundzüge der Rhythmik 37. Jahn AQ. LIIT.
Mon. 301. ch. 49. S. XVI (A. Darmari), Nicom. II. ( H. III 234.
Mon. 361 (olim Augustanus) ch. fol. 5. XIII. (Eu- (: clidis varia.) Aristoteles probl. XIX 1ss. Theodori So- phiani astrol. et musica, sectio 2. est vero sumptum ex Ptolemaei arte harmonica II 1 et 2. Ptol. l. III. H. IV 45.
Mon. (olim Augustanus) 403. ch. fol. S. XV. Theonis (' arthm. et mus. Pselli animae gener. H. IV 246. |
Mon. (Aug.) 418. ch. fol. 8. XVI (A. Darmar. 1564). (' AQ. Caesar 38 (Marburg 1861) similem hunc dicit e Lipsiensi et (65) Monacensi. H. IV 246. mE
Mus. script. ed. Jan. d
8)
3) b)
5)
L ^ -.De codicibus manuscriptis.
MutinensisII F 8. ch. 8. XV. Bry., AQ., Anon., Bacch., Ps.Bch, hymni. ab exitu Aristidis quae sequuntur fol. 87 altera manu scripta sunt. et e primo diagrammate Ari- stidis elucet! hunc esse familiae V, omittit enim a et erucem illam, t habet 5^", 3 115, 19*, (24* om.), À 24*, num. f ante 26, 3- 30" nec multo distat 30*, lineam finit signo 34*. idem manifestum fit ex altero diagrammate (p. 22). est enim phrygiorum 5^ «€, adest mixolydio- rum 2^ « (quod om. U) contextus autem partes har- moniis illis immixtas* qui comparaverit in propinquis codd. (ut est (75) Neap. 1), archetypum celeriter inveniet et manifesto demonstrabit. huius filium esse püto (79) Neap. 5. in Mesomedis hymnis ea est versuum dispositio, ut e Neap. 1 hunc ortum esse mihi persuaserim. (Jahrbb. 1890. 681). codex olim erat Georgi Vallae et Alberti Pii, sicuti 135, 74*, ^, 76. ipse inspexi 1889. Jan in Bch. Arg.! 31. Stud.-Ams. 123.
Mut. ... 85. S. XV. [Psellus] Syntagma IV scient.
Mut. ... 149. Porph. hi quoque erant Ggi. Vallae. Cenni. storici della bibl. Estense (Mod. 1873). Heiberg in Philologo XLII 434.
Neapolitanus III C 1 (olim 259). chart. interiectis foliis membranaceis, fol min. 5. XV. scripsit ταπεινὸς Πέτρος, nam legitur in fine δῶρον καὶ πόνος τ. Πέτρου. insunt Nicomachi ars arithm. cum scholiis Philoponi, Plu- tarchi mus., Porphyri comm., Aristides, Anonymi, Bacchius, Dionysius Bell, hymni. et Ptolemaei quidem initium ἁΜρμονική ἐστιν -: δύναμες similis est Ven. VI 10. cf. καὶ βαρύ (om. τό) ἴδιον ἐστί, οἰκεία et inopiam diagrammatum.
—— —— ..-...
1 E Vat. 192 eum non transscriptum esse demonstratur altero ordine phrygiorum, ubi Vat. omittit duo signa, Mut. habet. cum Neap. III C 6 concinunt: lyd. 8^ N, ion. 85 et synt. 8* x, phry. 6* C, synt. 15 0.
2 Habet Mut. post doriorum ordinem priorem τῶν ἠθῶν τὰς τῶν φϑόγγων, post alterum ordinem ποιότητας &opo, post phrygiorum et ioniorum titulos: ττόμενοι περὶ, post 1on.* μὲν οὖν τούτων 9. &. ἐροῦ, post synt. tit. μὲν τανῦν δὲ.
((8—16):Mut. — Neap. ^. 'LI
Ptolemaei et Porphyri doctrina ad eundem finem ducitur atque in Ven. Aristidis signa musica optime inter eos concinunt, omittit uterque duas notas uJ et E in ultima linea expositionis secundum tonum p. 27,9 M. etiam Bacchii isagogen: e V, nec tamen e Mon. videtur petivisse (Bacch. Argent. 31); filium igitur Veneti dicas. sed in hymno- rum forma, quam exprimendam curavit Bellermann in tab. IV, is est. versuum ordo, (cum modo unus modo tres versus omittantur, nec causa huius dispositionis ex ipso Neap. intellegatur, facilius ex archetypo quodam repetatur) ui. intercessisse putem librum aliquem inter V et N. (Bacch. ib. et Jahrbücher 1890, 686) filium repperi Mutünae inspexi 1891: — Cyrilli cat. II p. 339. Beller- mann in Ánon.1. Hymni 18. Studemund-Amsel 154.
Neap. III € 2 (olim 260). ch. 4*9. 8. XV. in priore parte insunt Hippocrates de urinis, Gaudentius, Theo cum Pappi isagoga, Áristox., excerpta Neap., opticae hypotheses, Damiani optica. in altera parte, quae arundine optime exarata est, habes Cleonidem, Euclidem, Barlaami logistica et arithmetica et de solis eclipsi.
Gaudenti contextus tribus diagrammatis ornatus est (utin Barb. et Hamb. n. 36) nec tamen verbis longe distat & Vat vel Ven. Theonis expositionem codex incipit a musica (p. 46 H.) et exhibet usque ad c. 12 ἀνέσεως τοῦ πνεύματος (p. 57,6). hinc sequitur inscripta ἐκ τῶν τοῦ Πάππου isagogae Euclideae ea forma, quam Cramer edidit in Anecd. Par. 1 47. (socios numeravi 12. 36. 42. 118. 151. 159. 173. 187.) hae autem lectiones cum fere omnibus in libris eoncordent, Neapoli enotare supersedi. — In Ari- 8Stoxeni titulis concinit cumm Marciano VI 3. habet enim "f. πρὸ τῶν doux. στοιχείων. 4. ἁρμκ. στοιχείων B, 4. στοιχείων &oux. I (Mq. 360). in fine autem habet addita, quae terlia manus in M. adscripsit. Marquard cum partem aliquàm comparasset, similem esse codici Rüceardiano, mendorum &utem minus inesse vidit. — Sequuntur ἤτο- λεμαίου μουσικά, quae imprimenda curavi sub n. IX. qua im.parte plenior hic est quam. Par. suppl 449 in S 18
d*
LII u "De codicibus manuscriptis.
. ἡμιόλιος τοῦ 18 et ἐπογδόῳ λόγῳ et numero xa: γ΄ in αὶ 24.
J)in iis rebus, quas cum Par. 3027 habet communes, nunc hunc, nunc illum vides ampliorem; fratres eos dioas. in Nicomachi autem partibus, quas hic excerpsit, lectiones nobis praebet optimas τηνικαῦτά φασιν p. 266, παρυ- πάτης, λαμβάνουσιν, καὶ τοῦ καταλειπ.. καὶ ἀπὸ τούτου τοῦ φιβ, 267 s., καὶ εὑρίσκομεν 2771.
Alter librarius magnis atque formosis litteris inscripsit artem Cleonidis. initiales litterae magna elegantia pictae in mentes legentium revocant formas Joannis Rhosi Cretensis qui confecit Uen. 322; eadem autem manu scripti videntur Barberinus II 86 et Vat. 221. titulug libelli est. KAeoveíóov εἰσαγωγή, οὗ ἡ ἀρχή (cf. 36 Rico.), petita &utem videntur verba e Marc. VI 3. conspirat enim N cum M in Eucl. 149, 5 et 1 προϑέσει, 18. πολλαπλααίονι, 150,6 πρὸς τὸ B, 7 πιπλάσιον, 151,92 om. quattuor voca- bula, 152, 7 μόνον, 158, 11 àv, 161,14 et 16 0 ἐστε. in Cleon. 179,3 ve, 4 om. ἐστιν, 5 τε, 7 π. γενῶν. v. uzlo- ποιίας, 7t. συστ., π. τόνου, 180, 19 τιϑεῖσα, om. διαστάσεις. 20 διαστήματα, 181, 4 βαρύτητα. ὀξύτης δὲ τὸ àv ἐπι- τάσεως γινόμενον ἀποτέλεσμα. ἀμφοῖν γὰρ, 182, 4 εἰσὶν of μὲν ἐν τῷ διατ.. 184, 16 om. εμιχανὸς ὑπάτων, 185,1--9 om., 186,10 ὑπάτη, 187,4 καὶ ἥ κατὰ, 7 κατὰ μέγεϑος, 188,1 μὴ ὥστε ἢ καϑ. ἀλλὰ τραχυνϑῆναι, 189, 21 δισιαίω (pr. « in ras.), 190—191, 1 ἡμιόλιον καὶ, 191, 8 omittit, 193, 12 γένη, 199,12 τῶν διέσεων Gvvqu., 202, 12 κελαδήσωμεν, 205,2 μελωποιίαν M'. plus etiam id valet, quod in accenti- bus conspirant, ut τετᾶσϑαι habeant 181,8 et τέ-λεία duobus ionis signatum 200, 10. gravioris momenti id quoque esse videbatur, quod σύγγεινται et συγγείμενα exstat in N (149,1 et 8), cum forma litterae x scripta in M facile confundatur cum *v. his. ego rebus commotus necessitu- dinem huie N eum M intercedere statui. e V. autem N non transscriptum esse manifestum est, quia plura illo. continet 191,1. 8. 192, 4. 195, e. 203. 204 cet. exiis quidem quae differunt inter N et MV. plurima librarius ey. Suo ipse ingenjo emendare potuit, ut si in sonorum
— — —À— - —
(16)' Neapolitani: vU. | in
tabulis (isag. c. 4) omissa supplevit vel harmoniarum species (c. 9) et tredecim tonos (c. 12) in meliorem or-( dinem redegit!, hinc etiam factum esse puto, ut cum Pappi codicibus non paucis locis N consentiat. quamquam quibusdam locis bono archetypo uti videtur, ut in ὁμοιο- λίαν 191,1 et in illo εἰ περὶ ἄξις 195,6 et illis quae docet de metabola p. 205, 13. haec si respexeris, quaeres an duobus fontibus hic N usus sit. ac sectionis fontem qui diligenter examinavit, is alium fontem praeter M subesse non potest negare. nam non solum litteras in protasi 6 demonstranda NN habet integras, diagrammatum lineas multo melius quam M? describit, ad fig. 15 veras nume- rorum rationes annotat, fig. 17 et 18 in M depravatas ille restituit. peritissimum rerum mathematicarum dixeris hunc hominem, qui omnia tanta sollertia emendaverit. at qui codicem N scripsit, non ipse hac laude dignus est, quippe qui falsis locis omnia diagrammata posuerit, ut fip. 18 exstet prope protasin 8. (qui autem suo ingenio Euclidis diagrammata restituit, is profecto suo quidque loco collocavit.) quae cum ita sint, si N fluxit ex M imlercessisse oportet inter eos alium codicem, quem qui eonficeret, eum artis mathematicae fuisse peritum. itaque quamvis magna similitudo huic cum M intercedat, quo magis res perpendo, eo magis animus inclinat, ut ex M eum manasse negem &c proprium potius eumque egregium fontem librorum Euclideorum dicam.
Duo &uterh homines docti, qui scholia in marginibus prioris partis ascripserunt, huic quoque alteri parti operam impenderunt. ut p. 181, 4 in mg. is qui minoribus litteris utitur addidit βαρύτης μέν ἐστι τὸ δι᾽ ἀνέσεως γινόμενον ἀποτέλεσμα, et 182,1 καὶ διέσιν, et sonos qui omissi erant corrector 'supplevit 182, 13. δὰ 186,14 autem
"1 Huc revoco 192, 11 καὶ τόνον, 12 ἐν ἀριϑμῷ, 194,21 δές, 198, 14 τοῦ, 201, 10 ἑκατέρῳ.
9 P. 186, 11. 32. 187, 11. 190, 10 διαιρέσει et τεταρτημ. al. differunt autem praeter titulum et prooemium in 181, 4—«4. 185, 1. 187, 16. 188, 93. 1s. 16. 189, 3. 10. 17. 20. 21. 191, 1.
LIV - De codicibus mangscriptis, ^
. alter homo (qui haud scio an fuerit Valla) opposuit:
8) διάτονον οὐ μετέχει πυκνοῦ, idemque ad 187,15 notavit διάφωνα et paulo post τί συμφωνία; circa 190, 14 ποσαχῶς. διαιρεῖται γένος, 199, 18 πόσαι συναφαί. et exitum versus
μεταβολὴ ποσαχῶς. etiam diagrammata illa p. 193 et alia in Pappi quam ferunt doctrina postea inscripta sunt.
Fuisse autem Georgi Vallae hunc librum ipse dicit in. huius folio extremo Γεωργίου Βάλλα ἐστὶ τὸ βιβλίον, et ut multi libri scriph mortuo Valla venierunt Alberto Car. pensi* ; ita hic codex, in quo legimus scriptum: τοῦ λογιω: τάτου ἄρχοντος ἀλβέρτου sov. cf. (18. 74) Mut. — . Oy. rili cat. Π 341. — Contuli Neapoli 1891. si quid postea desiderabam,. R. Heinze et Tschiedel liberalissime suppeditaverunt.
ἢ Neap. III O 8 (olim 261), chart. 89. S. XV exeuntis, diversis manibus scriptus. insunt Porphyri prooemium commentari in Ptol (— τοῦ προκειμένου), tabulae et loci e Nicomacho et Ptolemaeo excerpti, Planudis versus de Ptolemaei geographia, tabula sonorum (exc. Neap. 8 1—3), tabula e Ptolemaeo descripta. 8 fol. 5: Ptole- maei harmonica, Plutarchi Theonisque libelli de musica, Nicomachi man. I, Macrobi doctrina a Planude graece conversa, Ps.Ptolemaei extrema capita cum Barlaami refutatione.
Hic excerpsit e Nicomachi harm. c. 3: ἐστέον ὅτι τὰ ὀνόματα τῶν qOóyyov et offert nobis bonam lectionem p. 241,8 μεγέϑει καὶ τάχει xal τόπῳ ἀλλήλων παρηλλαγ-
ovg. Mercuri autem et Veneris 'locos mutat consen- tiens cum illo homine, qui (Nic. 272, 4) scribendi errorem suspicatur. pergit cap. 5: ὃ Πυϑαγόρας δὲ πάμπρω- τος consentitque cum Vat. in 245,8 (4) addit idem (fol. 2") diagramma sonorum et stellarum ex Nicomachi c. 3 descriptum alterumque diagramma, quod incipiens a proslambanomeno naturam 18 sonorum in perfecto: syste- mate constituit:
1 De hoc Alberto vide Blume iter III 21.
(T6. 7) Nespóit,- ς ' LV ἑστώς Προσλαμβανόμενος ἄπυκνος | τόνος ἑστώς ὑπάτη ὑπατῶν βαρύπυκνος, x x 4.
cum tamen lichanis diatonis librarius in eadem linea ad- diderit chromaticaám et ena&rmoniam, habes systema ad Nic. c. 12 accomodatum. Planudis versus sequitur tabula numerorum, quam habes 412 in variis lectionibus lin. 10, οἱ ἀρχὴ τῶν μουσικῶν λόγων p. 411, ubi hunc codicem signavi X). quod in margine appictum erat, ἰστέον ὅτι τριῶν ὄντων τῶν ῥυϑμῶν, id dedi p. 423 (an pro ῥυϑμῶν ibi scribendum τόνων ἢ). quamvis autem propinqui videantur et similes Neapp. (2et3) et Par., patrem aut filium in varie- tatibus illis non inveni, fratres potius dicam.! aliud sequitur diagramma, quo sonorum ordo is demonstratur, qui invenitur apud Ptolemaeum II 11. hic quoque ad- scribitur ἄπυκνος vel βαρύ- vel μεσόπυκνος additurque ἑστώς vel κινούμενος.Ἶ hypatae autem meson hoc loco adscriptum est ὑποδώριος, parypatae meson ὑποφρύγιος idque factum usque δὰ neten diezeugmenon, cui datur ὑπερμιξολύδιος ὃ καὶ ὑπερφρύγιος. δὰ Ptolemaei igitur eremplum instituta est haec tabula (v. Wallis p. 73 fol. "τα 137 in 49), nisi quod iastii quoque et aeolii toni simi- liumque in hune ordinem intrusorum sonus princeps notatur.
Meliore deinde forma scripti sequuntur (fol 5) libri Ptolemaei, videnturque sumpti esse ex codice qui non longe distabat & cod. U. de Plutarchi Theonisque doctrina nihil erscripsi, nisi huius finem μετὰ τῆς πρώτης ἀφορμῆς (qui est finis Nicomachi I) sequitur τοῦ σοφωτάτου xal λογιωτάτου καὶ μαξίμου τοῦ Πλανούδου ἐκ τῆς ἐξηγήσεως τοῦ δευτέρ. βιβλ. τὸ ἐκ τοῦ Σκειπίωνος ὄνειρον. inc. Ilv-
1 Par. plus habet in 8 1 de num. 21 et 34, in 8 2 de num. 94. 86. contra X meliora habet 8 1 de num. 18, si fides en Vincentio, et plura quamquam non meliora habet X αὶ 9
e n. 18.
3 Mobiles soni in priore systemate (fol. 2) nullo epitheto
ornati sunt, ἑστώς tantum sonis fixis adscriptum est.
LVI- | ^; 69 éodicibus manuscriptis.
K. 9eyógec πρῶτος πάντων ἀνθρώπων (Macrobius I 1, 8). 7) finitur ἡ δὶς διὰ πασῶν περιέχει δώδεκα τόνους καὶ γίνεται
K. 8) Bry., Bacch., Ps. Bacch, hymni, AQ., Anon., Ptol
ἐκ τετραπλασίου (Ma. II 1,25). — Nicomachi manuale (fol. 92) transscriptum puto e Vat 198. consentiunt enim in 237,9 τὲ cum acoentu, 12 φροντίδι, 238, 4 ὑπο- μειώσει. 9 πλήρει t. À. συλλογισμῶ, 13 ῥάονος, 19 Óv' ἔφασκον (Vat. διέφασκον), 28 ini παντί, 239,1 διηρϑρω- μένοις, itaque semper. 239, 1 ὑπάρχει uterque corrigit in μετέχει, 264,34 neten dz. omittit uterque.
Meliore etiam scriptura quamquam minutis litteris ad- dita sunt (fol 101) capita illa, quae Nicephorus Gregoras ad artem Ptolemaei explendam scripsit (III 14— 16), et Barlaami refutatio, quam edidit Joannes Franz Berolini 1840 (de musicis gr. commentatio. — Quod autem Nic. I, Planudis et Barlaami quae hic exstant redeunt in Urb. 77, propinquos hos dices. — Cyrillus II 341. inspexit hunc Studemund, excussi ego 1891, et si quid erat dubii, iterum inspexerunt R. Heinze et Rabe. (v. Philologum LII 1892, p. 28.
Neap. III C 4 (olim 262) chart. 89. S. XV. insunt
III 16.
Et in Bacchio cum vidissem ϑεοδώρου exstare pedis bacchii exemplum ἃ 101, 5, archetypum nactus esse mihi videbar Parisini illius 2456, propter quem 1890 Parisios adi. quae spes me fefellit. sunt ilà quidem simillimi inter se, quod om. τις 292, 8 et ἐστιν 293, 1, quod explent lacunam 295,18, habent βαίνηται 305, 4, ἧς ἀνίεται 306, 11, οἰωδηποτοῦν 307,2, ἀλλήλους (ἄλληλα N) 12, et concinunt in formis notarum 2. 15. 18. vix tamen minor est nu- merus locorum, quibus inter se differant nam ut statim rerum summam absolvam, Par. omittit 300, 2 ríveg οὗτοι usque ad ea voc. 5, et quinque vocabula 10, N autem omittit 303, 12 dog.— 15 βαρύτ. et. 307, 18 διάστ. ad 15 εἴδη. gemell igitur sunt, neuter neutrius filius. et hymnorum quidem hic N est optimus codex, qui signa musica inde a II 13 contnet solus. Galileumque edidisse hymnos usum
BEN
(T1—19) Neapolitani. . LVII
hoc ipso codice, qui olim fuisset Farnesinorum, eodemque 1 libro homines inductos esse, ut Dionysium falso dicerent (' hymnorum esse poetam, Bacchium autem auctorem artis quae incohat Τῇ μουσικῇ τέχνῃ», apertum iam esse spero et manifestum (p. 454—56). depictum enim habes apud Bellernannum Hymn. tab. II titulum Διονύσου qui finem fa- ciens iis, quae de sonorum rationibus docentur, ab hymnis est alienus. Ánonymorum doctrinas non universas hic con- πεῖ. omittit 8 85—104 et substituit res nullius utili- tatis. neque enim magni aestimabimus diagramma illud Bellermanni $8 83, nec opus fuit repetere (8 84) caput illud extremum, quod Nicephorus ad supplendum Ptole- maeum conscripsit. socium habemus huius N cod. Urb. 77.
In Aristide qui prima diagrammata comparat, primo forsitan obtutu hunc vindicet familiae U, quia exhibet « et crucem illam in Ven. omissam, omittit autem B quod praebet Ven. aecuratius tamen qui examinaverit, videbit hunc concordare cum Vat. 192 (et Mut.), in quo eadem illa vel desunt vel adsunt. et e sex illis harmoniis I 9 clarissime elucet agere eum cum Vat. et stare a Ven. potius quam ab U. habet enim signum mixol 2^ in U omissum, habet «7 ion. 65, concinit cum Ven. omnibus in rebus, quibus Vat. concinit, et habet ion. 25 ^. huius igitur est frater vel e fratre filius. lydii etiam toni diagramma, quod prodiderunt Bellermann Tonleitern 77 (et Jahn in tab. I, Amsel tab.), huic cum Vat. 192 commune est. nec erravit A. Jahn, cum p. XLIX investigandum dixit codicem Galilei; ego inventum puto et comparandum. bonum hunc praedicat: etiam Bellermann l l p. 77. — Cyrillus II 347. Bellermann Anon. 1, Hymni p. 9, cum speci- mine scripturae in tab. II et III. comparavi Bacchium Neapoli 1891. . Neap.lIII C 5 (olim 263), chart. 89. 5. XVI. insunt (4 Ptol, Porph., AQ., Anon., Bacchius.
Hie male et sine omni diligentia scriptus in Ptole- maeo aliquot locis concinit cum Wallisi GJO. in Aristide est e familia Ven. VI 10 et multis in rebus accuratissime
LVIII De codicibus manuscriptis.
(19) concinit cum Mut. nam contertus partes inter signa musica
j positae sunt in utroque eaedem!, e cap. I 7 uterque universam quandam signorum seriem omittit. quae de hoc Neap. enotavit Bellermann Tonl. 67, omnia quadrant ad Mut. ille cum XV, hic XVI saeculo scriptus videatur, patrem illum esse suspiceris, hunc filium. in Bacchio qui- dem quae comparavi, ea ut concinunt cum Ven. VI 10, ita abhorrent a Neap. 1 et 4 propiusque accedunt ad Marc. VI 2. examinavi Neapoli 1891. Cyrillus II 248.
Oxoniae exstant in bibl. Bodleiana?:
(80) Ox. Baroccianus 41. ch. 4 min. S. XV. Ps. Eucl, Eucl, Arx., Alypius, Gaud., Nicom. II, Porph. hunc e charta et scriptura Wallis conicit canfectum esse in orientis regione, hnbrorum autem ordo in mentem nobis revocat codd. M et U (duos etiam attende esse libros Nic.) est autem illo- rum Oxx. quos Meibomius adhibuit antiquior, ἃ Pembro- chiae comite bibliothecae donatus (M in prooem. Gaud.), Wallis eum signavit D. οὗ quae dicenda erunt ad (86) misc. 87. Core, Cat. (1893) I p. 59.
(81) Ox. Bar. 124. ch. 49, S. XV. Ptol Wallis signavit C. Coxe 200.
(82) ^ Ox. Selden. 20 (olim 3363). ch. fol S. XVI in. initio mutilus. de caleulo motus solaris. Αὐχ. ὃ, Alypius. desinunt signa in tono aeolio, ut fit in Vat. 191. de- pravatissimum eum dicit Meib. in praef. Al. cf. praef. Arx. sub. fin. Coxe 596. Marquard Arx. XXIV. Westphal- Garan Arx. (1893) XCI et 108.
Ox. Bodl. misc. 36. 5. XVI. Catena de cant. cant.
(83) Pselli psychogonia. Cx. 641. (Τὸ μὲν Àey. — ἀκρότητα — Linder 1.) cf. 179.
1 Post doriorum ordinem priorem (exit ὃ 9) habet verba ᾿ tà» ἠθῶν. τὰς τῶν φϑόγγων͵ dein lydiorum ordinem alterum formis acutissimis «7 —, et cet. 2 Codex Laud 44 continet Theonis artis arithm. partem, musicae artis nihil. 8 Lectiones diversas hinc excussas Holstenius inscripsit in Meursi editione, exemplari Bodl. Dorvil. X, 2. 5. 10. (Coxe 596).
DEM | mu —— —
(19—98) Oxonienses. : LIX
- Ox. Bodl misc. 85. ch. fol. 5. XVI. (olim Savili et (8 2946). (Ptol. hypotheses et alia astronomica.) AQ. hunc excussit Langbaine. Coxe I p. 670 et (de advers. Langb.) 878.
Ox. B. misc. 86. ch. fol. S. XVI (olim Savili et 2947). (8 eadem manu ac (84) B. m. 85 scriptus. Arx., Ptol., Nicom., Gaud., Alypius, Bry., Heronis pneumatica. (cf. 86.)
Ox. B. misc. 87. ch. fol. S. XVI. (olim 2948), volu- (8! minis modo nominati exemplar alterum. Οὐχ I 671. ait autem Wallis in Ptolemaei praefatione: hos (85. 86 — misc. 86.87, quos antea numeratos dicit 164 et 165, ipse autem signat A et B) Savilius credo ante annos plus minus 60 sive ex eodem codice Vaticano (aliove in Italia) describi curaverat ambos, sive quod ego potius existimo, inde codicem B atque ex hoc alterum A. alter horum est Meibomi recentor Bodleianus, quem 8 Savilio datum esse biblio- thecae dicit (ad Arx. et Gaud.). Oxonienses autem multo meliores esse praedicat codice Scaligerano (Nicom. prooem.), quod probat lectionibus μορίων 273,9 et μοέρας: μὲν 1, λεπτὰ δὲ πρῶτα (1b 922. mihi quidem gravius praestantiae argumentum id videtur, quod perversa illa de diazeuxi doctrina 259, 16 a Bodleiano abest.
Ox. B. misc. 88 (olim 2950). ch. fol. S. XVI. Porph. (8 Coxe 672.
Ox. B. misc. 225. ch. fol. S. XIV in. Porph., AQ., (8€ Pediasimi geometria (fortasse insunt quae edidit Vincent Notices 290 Φϑόγγος μέν ἐστι. Cx. 119.
In aliis bibliothecis Oxoniae exstant:
Ox. Baliolensis continebat Alypium, excussit Langbaine. (8:
Ox. Johannensis (collegii) continet Ptolemaeum, a (9C Wallsio signatur J. erat olim Laud archiepiscopi, unde transscriptus cod. G(ale) Londinensis (47).
Ox. Patricii Junii dedit Gaudentium Meibomio, excussit (9! Seldenus.
. Ox. Magdalenensis collegii dedit Meibomio Aristidem, (9? transscriptus est cura Seldeni. ..Ox. Magd. dedit Wallisio Porphyrium et Bryennium. (93
"a b
LX De codicibus manuscriptis.
(55) signatus M. — Pph. e cod. Magd. 13 excussit Langbainme (Coxe 878). |
(94) Coll B. Mariae vulgo Novi. Ptolemaeum excussit Langbaine, v. (176) Traiecti 34.
Lutetiae Parisiorum exstant in bibliotheca nationis:
(95) Parisinus 360 (Colbert 4477) bomb. 89. S. XIV.
.. fücherari frg., Anonymi Hagiopolites. haec praecepta edidit Vincent, Notices XVI 1, 259. Omont, Iwwven- (aire sommaire d. msc. d. B. N. I p. 36.
(96) Par. 1817. ch. fol. 5. XVI. Theonis in Platonem ezx- positio iterumque idem opus alia manu. Psellus in Plat. psychogoniam. Om. II 148. Psellum hinc ed. Vincent, Notices XVI 2, 316.
|—100) Par.1818—21 omnes ch. et 8. XVI (n. 1820 8. XVIT) continent Theonis illàm expositionem. Om. ib.
(101) . Par. 2338. ch. fol. 8. XVI. Georgius Pachymeres de IV mathematicis scientiis. ed Vincent Notices XVI 2, 363. Om. 243.
[02 --- 8) Par. 2339— 40. ch. fol. Pachymeres. scr. 102 ab Ane» gelo Vergetio, 103 & Petro Verg. Om ib.
(104) — P.2379 (olim Medic. reg. 2157). ch. fol. 8. XVI (Joannis Otrantini) insunt Diophantus alii, Arx. Ruelle in Arx. ed. Westphal (Abel 1893) XCVII propinquum iudicat
. eodici Seldeni. Omont II 249.
(105) P. 2430. ch. fol. S. XVI. Hero pneum., Bryennius, &l. Om. 260.
106) — P. 2448 (Colbert 4037) bomb. fol min. S. XIV. Syntagma Μουσικὴν oí alot! plenius quam quod edidit Xylander (Bas. 1556). doctrinas ibi omissas edidit Vincent l c. 338—42, quarum inveniuntur partes in Vat. 192 et 698. huius syntagmatis auctor fuisse Psellus dicitur & Xylandro et Vincentio, contra Josephus Pinarus Rha-
. eendyta qui rhetoricae artis synopsin scripsit (ed. Walz, Rhetores III 467—569) huius etiam opusculi auctor pro- ' puntiatur in (135) Par. 3031 et (192) Marciano 529. at
1 Altera haec est pars quadrivii quod incipit Μέλλοντέ μοι.
(98---114) Ox, — Paris. — — LII
iste Rhacendyta qui circa annum 1300 floruisse dicitur * (Hardt catal. I 458) nullo modo scribere potuit illud syntagma, quod in cod. Pal. 281 iam saec. XI trans- scriptum exstitit. accedit quod astronomica pars (p. 83 Xyl) refertur ad Byzantinorum annum 6516, qui nobis es& annus 1008. ex undecimo igitur saeculo cum quat- tmor illi libelli repetendi sint, &mplecti et credere oportet e& quae cod. (25*) Laur. 87, 10 exhibet. hoc cum faceret V. Rose, in Herma II (Berol 1867) p. 465, quadrivium, quod cohaerere demonstravit cum Aristotelis organi synopsi!, vindicavit Gregorio ἐν μονοτρόποις. huius igi- tur doctrinas Rhacendyta ille in suum usum convertit. — - Om. 263. |
P. 2449 (reg. 2740). ch. 49. 8. XVI Arr. hic iudice (1. Ruellio (Arx. Westphal XCVIII) transscriptus videtur aut e (50) Scaligerano aut e (115) Par. 2457. Om. ib.
P. 2450 (Med. reg. 2164), membr. fol. min. 8. XIV. — (t Ptol, Theo de musica et astron. Om. 263.
P. 2451 (Med. reg. 2717), ch. fol min. S. XV. — (i insunt Ptol, Porph., Plut. Om. 264.
P. 2452 (Colb. 209). ch. foL 83. XVI. Ptol, Bry.(t Om. 264.
P. 2453 (Colb. 1856). ch. fol. S. XVI (Ang. Verg.) (t: Ptol. Om. ib.
P. 2454 (Colb. 1228). ch. fol. S. XVI (Ang. Verg.). (t: Porph. Om ib.
P. 2455 (Hurault. reg. 2178). ch. fol. 5. XVI (Camillus (t Ven) AQ. Bry. hunc a Meib. adhibitum putat Sinner apud Jahn LV. Om. ib.
P. 2456 (Fontanebl. reg. 2179). ch. fol. 8. XVI (Mich. (1 Damasc) AQ., Bry., Plut, Ps.-Eucl, Eucl, Arx, Alypius, Gaud, Nic. IL, Ptol, Porph. comm. universus, Bacchius.
Hic ut in librorum ordine (usque ad Porph.) ita in singulis verbis pendet ex U. habet 179 τῶν συγκει- μένων ἔχον, 180 τέϑειται, διαστάσεις, διαστήματα δὲ τά, rel.
1 Haec synopsis incipit "Ὥσπερ of ἀναγιγνώσκοντες. E
LXI -.De codicibus manuscriptis.
4) quae vidimus in Lips. nec repetere volo. artissime autem
P.
5)
)
—
in isagogae illus contextu cum Mon. 104 coniunctus videtur, cum habeat eic: 179,6 (pro ἐστιν), καϑ᾽ αὑτῶν 181, 8, δεσίω 189, 21, διαστηματικοῦ 206,4. plenior tamen hoc est Mon. 187,16. in canonis sectione correctiones illas quas exhibet U hic fere omnes! repetit (ignorat 1), ut recenti- orem librum dicas. in Gaudentio illis αὖ το 328, βαρυ- τέρας ib., μηκέτ᾽ 329,9, βαρυτέρους 13, agnoscas familiam U. item in Nicomachi illo ὑπογέου, πλανήτας, n99069., qoo- tíov, διδασκάλου (hac in parte simillimus videtur esse Lugd. Vossiano).
Recentiore aliquo tempore (sicut in Ambr. E 19) his addita esse videtur doctrina Bacchii, quam excussi et. in varietatem lectionum recepi. insigne enim est exemplum illud ϑεοδώρῳ 316,2 e Mersenni editione cogni- ium, quamquam e coniectura fortasse ortum est, non e vetere archetypo. οἷ. βαρυνϑῆναι illud, quod hic habet 188,2 pro τραχυνϑῆναι. socius lectionum in Bacchio (non pater) est Neap. III C 4. contuli Lutetiae 1890. (Bch. Arg. 1 25*) Om. 264.
P. 2457 (Teller Rem. 2179, 3). ch. fol. min. anno 1537 &b Angelo Vergetio exaratus. AQ., Bry., Plut, Ps.-Euc., Eucl, Arx, Alypius, Nicom., Ptol, Porph. (cf. 114 et U). Om. ib.
P. 2458 (Colb. 1830). ch. fol. min. $. XVI (1544) a Petro Vergetio eleganter magnisque litteris scriptus. AQ., Anon., Bacch., Dion. (Ps.-Bch.), hymni. (cf. Berol. 1555.)
Aristidis primum diagramma designatum videtur ad exemplar Ven. VI 10; nam concinunt signa 2 (ut numerat Bell. 62), 4, 5, 6.(— 4), 8—11 et praesertim 12 3, paululum differunt 2 V, 7 Y. subest tamen difficultas et dubitatio, quod hic (ut Vat. 192) habet initium nume- rorum α 7X. altera dein manus minore cura et elegantia, rubro autem colore, addidit partem litterarum, expressam
5.
1 Diagramma illud, quod numeravi in Veneti correctioni- bus 4, hic habuit et delevit.
— (114—118) Pazisinus. ^ — LXI
ad Guelferbytanum exemplar (quod habes apud Bell. in tab.) vel U, ut 6 sit 9, 12 3, 2^ a, 5^ 9, 6^ σ. diagramma igitar primo ex V vel eius simili scriptum corrigi coeptum est (ut in Par. 2532, Barb.) ad peius exemplar, mec tamen absolutum hoc opus (ut in Hamb.) idem factum est in altero diagrammate (sex harmoniis) nam ibi quoque diagrammate quod a R unciali incipiebat cor- rector non contentus alteras litteras substituit, quae recentiorem usum redolent, ut g- (— Ὁ). Anonymas doctrinas in duas partes separavit Vincent Notices p. 2, teram ego doctrinam distinxi (8 66— 104) in Philologo XXX 418. Bacchium autem et hymnos e Ber. 1555 Óransseriptos credes, ubi legeris quae ad illum cod. contuli. alque inclinat animus, ut hunc universum codicem inde n&tum δὰ Veneti prisci familiam revocem, quamvis obstet α illud et 2X. inspexi 1890. (v. Bell. Anon. 1, Hym. 19. Bacch. Argent. I 28. Jahrbücher 1890, 686.) Om. 265.
P. 2459 (Colb. 2595). ch. fol. 5. XVI Andr. Darmar.) ( AQ., Ptol Om. ib.
P. 2460 (Tell. Rem. 2179, 2). ch. fol. 8S. XVI. Alypius,( Gaud., Anon., Bacch., Dion., Ps.-Eucl, Eucl, Theo cum Pappo, Arr, Nicom., AQ., Bry. I. II.
Et Bacchium quidem haustum esse e Mon. 215 e lacunis constituere facile potui. quod autem de phthongo illud 307,19 non repetit cum O, sed omittit cum Par. 2532, huius esse filius videtur. cum hac autem familia (Hamb. Barb.) plura ei intercedunt communia. isagogen cum priore loco (bis enim exhibet, ut solet hoc codd. genus) Euclidi vindicat, agit cum U. alterum autem artis illius contextum inscriptum ἐκ τῶν τοῦ Πάππου Cramer hinc edidit in Anecdotis Par. I 47. transit enim a Theonis 8. 12 ad hanc Aristoxeneae doctrinae formam. qui autem inde transgressi Pappo isagogen vindicant (numeravi 12. 36. 42. 16. 151. 159. 173. 187), hos in lectionibus tantopere eonspirare video, ut artissime coniunctos dicere non dubitem. ei quamquam partem lectionum speciosam fortasse dicas ei ex librarii prudentis ingenio correctam (ut sonorum et
LXV De codicibus manuscriptis.
tonorum catalogos c. 4 et 12), bono tamen e fonte orta esse concedes 195, 6 εἴπερ. ἡ τάξις et 205,11 ὧν [μετα-
᾿ βολῶν]) aL μὲν κατὰ σύμφωνα γίνονται διαστήματα et 18 τούτων δ᾽ ἐμμελεῖς uiv af τε κατὰ G. κτλ., τῶν δὲ λοιπῶν αἴ μὲν xvÀ.! nec spernes librarios qui 192, 4 scripserunt κλύεται et 206,4 διαστατικόν, quae falsa esse apparet, bonae tamen originis. archetypus esse videtur aut 151 aut 187. Omont ib.
(119) — P. 2461 (reg. 2742) bomb. et ch. fol. S. XIV, pars XV. continet Bry., Ptol, cuius duo capita desiderantur, al. Om. ib.
(120) . P. 2462. ch. fol. 1557 (Nicol. Nancel). Bry. Om. ib.
(121) — P. 2463. ch. fol. S. XVI (Andr. Darmar.) Bryennius et alia. Om. ib. ais
(122) P. 2464. ch. fol. S. XVL Bryennius Om. 266. ὁ.
(123) — P.2465. ch. S. XIV. 49. Psellus aut Gregorius (cf. ad 106) de IV math. scientiis, al. Om. ib.
(124) Ρ. 2531 (Fontan. reg. 3201). ch. 49. S. XV (Mich. Suliardi partim). inesse ait Omont Nicomachi harmonica, Domninum Larissaeum, al. ego tamen cum inspicerem (1890), inveni prima folia esse mutila, legi autem ἀποδείξω πρώτῳ λόγῳ περὶ τῆς γῆς ὅτι τυγχάνει σφαιροειδής. sequitur caput περὶ μεγέϑους τῆς γῆς. dein incipit Nicomachi harm. isa- goge, cuius textus simillimus est optimae illi formae RN. Scriptura quidem adeo expalluit, ut difficillime quidquam legatur. Om. 278.
(126) — P. 2532 (Medic. reg. 3221). ch. 80, S. XV. ΑΘ, Anon,, Bacch., Dion. (Ps.-Bch.), hymni.
Primum Aristidis diagramma (1 OE in hoc transsori- ptum est ea forma, quam novimus.ex V(en VI 10), correctum tamen ad formam U (v. ad 116). hymnos e(69) Mon. 215 desumptos esse iam Dellermann. p. 19 suspicatus erat, et qui dubitationes eius (titulum Νεμέσεως al.) mecum iudi- cabit (Jahrbücher 1890, 685) videbitque ἀπεέρητον illud
πεν 1 Horum multa redeunt in ea codicis (76) Neapolitani 2 : introductione, quae.Cleonidi vindicatur. ..
(86 -- 189) Parisini.-
464,9: hanc codicis esse originem facile sibi persua Bacchii autem doctrinam ex eodem illo fonte fluxiss suspicabaer (JA I 28"), et cum Ruelle, qua est con et liberalitate, doctrinam illam diligenter compar opinio probata est. conspirant enim non solum i rebus, quas universae familiae V proprias supra p. Σ enumeravi, habent etiam pariter ἐκ μελῶν 292, 14, o 293, 18, habent καὶ V 294,4, καὶ —u 6, xal LZ. 10 quae interponenda erant inter μιξολυδίου 303,11 e item 307, 16 et 19 inter duo μέσον, om. CC illud 2: ce. cum vero Bacchius et hymni in hunc codicem rnt e Mon., veri videtur simile omnia inde esse p idem autem Par. cum omittat in Bacchio 295, 2 ταῦτα; in 298, 11 xai ἡμιτόνιον, habeat ib. 14 in mg τόνους, om. ἕτερον 306, 23, om. πόσοι 315, 2, habeat 305, 16 (Mon. μένος) et om. 307, 19 πᾶς δὲ φϑόγγος xx fili putandi sunt Hamb. Scal Barb. (no. 42. 48. fortasse et Par. 2460 quem numero 114), quia habe omittunt eadem. atque Aristidis primum illud gramma omnes hi, quod sciam, simili modo habent rectam. — Om. II 279, scripturae speciem praebet Be hymnorum tab. I et II.
P. 2533 (Tell. Rem.3402). ch. 89. S. XVI. insunt exc er Aristide ,ex bibl. Vatic. 1589“, diversae lection theologumena arithmetica scr. Pi[nelli], alia. Om.
P. 2584 (Delamare reg. 3221, 2) ch. 89. 8. Adversaria et excerpta ex Aristide Bryennio Gaud: Om. ib.
P. 2535 (Baluz. reg. 2403). ch. 89. S. XVI. Cleoi (sic) isagoge, Euclidis sectio, Pappi mechanica, fragn mathematica harmonica astronomica, alia. Concinere cum Neap. 2 iam ex ipso Cleonidis nomine .apparet, discrepant huius libelli verba. immo concinit pa ordo p. 179, concinunt formae singulares συστήματος τ item γένεε 182, 4, aberrant pariter ἃ χρώματος 189,17 - 191, 1, ubi N habet δέεσιν ὁμοιολίαν in P invenis ὅ. ὃ Mag, 195, 6 N offert εἰ περὶ ἄξις, Ῥ εἴπερ bic, 195
"Sf .on aawiceb a3 Tam ^
ΧΥῚ ᾿ ΕΣ codicibus manuscriptis.
9) habuisse videtur ἀπὸ. nunc e erasum et mutatum in v, in P est ἀπό. concinit καὶ ἰάστιος καλεῖται ὧν ὃ βαρύ- τερος pravo loco positum 204, 5. idem est eorum con- sensus apud Euclidem et in diagramma&tum et in verbo- rum formis. cf. οὐδὲ p. 149, 4 προϑέσει b, πολλαπλασίονε 12, κρᾶσιν roiv 19. natura igitur et origine coniunctos hos esse elucet, et ubi nonnullis locis N correctum esse, P res correctas recepisse vidi, P ex N esse transscriptum existi- mabam. «cum vero littera ἡ figurae 6* in N omissa hic exstet itemque Y e fig. 8, cumque linearum longitudines huius fig. 8 in P diligentius expressae sint, et omnis fig. 9 in P adsit, in N desideretur, ex eodem archetypo utrum- que exscriptum esse potius statuemus. accedit quod dia- grammatum loci in P melius observati sunt quam in N!, &cceduntque accentus vocabuli ὑπάτων. nam cum 184, 16. 17 οὐ 186,10 N habeat ómxeróv, P ὑπάτων, librani autem si sua sponte mutabant praeferre soliti sint peri- spomenon, P quae in archetypo exstiterunt accuratius videtur imitatus esse. quod autem Neapolitani altera manus? interdum cum P conspiret, id e causis diversis repeti posse nec certi quidquam hac re evinci, quis est qui non videat? contrario autem modo N ex P trans- Scriptum statuere nemo potest, quin hunc P removerit in saec. XV. possitne hoc admitti, decernere hodie non pos- sum, inquirant ali. sin autem P existimetur esse huius familiae princeps, non amplius miremur, cur in Neap. et Barb. canonis quoque sectio Cleonidi tribuatur; caret enim haec in P omni titulo. exitus quidem libelli nunc in P non exstat; olim tamen adfuisse artem universam con- cluseris et e verbis xai ἔστι, quae quasi custodes eorum
1 Fig: 10 adscripta est ad prot. 6 in N, ad 8 in P, — fig. 15 ad 6 in N, ad 9 in P, — 17 ad 7 in N, ad 9 in FP.
2 Pag. 161,8 N acripserat πολλαπλάσιός φημι, postea hoc verbum deletum est, in demonstratione VI*|N? addit litteram K, dein ἐπεὶ corr. pro ἐπὶ, 156, 11 addit ἄρα ἐστὲν ὁ a τοῦ Y, 157, s insert τοῦ δὲ Y, in sonorum tabulis 185, c supplet quae defuerunt.
"o - "——— coc - —-—--
. (129—134) Parisini. LXVH
quae sequi debebant in fine ultimi folii adscripta sunt, et e diagrammate 15 quod integrum mansit, cum ea quae in ipso contextu post 159, 7 πολλαπλάσιον olim scripta erant cum folio 12 perirent.
Excussit isagogen a. 1869 Seyffert collega humanissi- mus nunc Potsdamensis, sectionem ipse contuli 1890. Om. II 279.
Par. 2549 (Medie. Reg. 3222). bomb. 89. S. XIV. | Apollonius de constructione orationis. inseruntur Man. Bryennii harm. (43 et 75".) Om. IIT 2.
Par. 2622. bomb. S. XIII. Suidas. tabula Ptol. IT 11 ( ef. c. 77. Om. III 15.
Par. 2731 (Fontebl 2531). ch. med. formae. S. XVI( (Const. Palaeocappa et Jac. Diassorinus) Dionysi orbis descriptio, a]. Pselli psychogonia, eiusdem descriptio octa- chordi ἃ Pythagora inventi, al. Om. III 32.
P. 2762. ch. 8. S. XV continet cum alia tum Pedia- ( smi ᾿Επιστασίας μετρικάς, quae musica praecepta edidit Vincent in Notices XVI 2, 290—315. Om. III 37.
P. 3027 (Baluz. reg. 3054,2). ch. 8. S. XVI—XVII. in- ( sunt Libanii oratio in Calippum. al. a fol. 16—39 Omont (III 95) auctore catalogo ait exstare Aristidis tractatum intio mutilum. at vide Vincent, Notices XVI, 2, p. 5. sunt excerpta potius e Cleonide et Euclide. isagoge quidem libatar usque ad fol. 24". hinc incipit (εἰ ἡσυχία εἴη) sectio Euclidis, nescio ad quem finem ducatur. dein fol. 31, δ legitur [Μουσική ἐστι ῥυϑμοῦ) καὶ μέλους καὶ πάσης ὀργα- νικῆς ϑεωρίας ἐπιστήμη μουσικὸς δὲ ὁ ἔμπειρος τούτων (Vinc. p. 5). f. 31,20 exstant exc. Neap. 8 9—16 (— Fragm. Paris, Vinc. 244—148 cum figura), deinde Φωνῆς ἄνεσις ini τὸ βαρύτερον (Vinc. 234), de vocis intensione et remis- 8i0one, de sono, intervallo, diatessaron, quorum pars in- venitur apud AQ. I c. 5— 7. sequuntur cf. 33, 9 exc. Neap. 8 20—22 (— Vinc. 242. Westphal Fragmente «. Lehr- sütze [1861] 718—980) et f. 34 Ὁρμασία — exc. Neap. 8 27 (Vine. 254). finem autem enotavi hune: fol 39" ἀλλὰ γὰρ πάντως ἡ μὲν φϑορὰ γενέσεως ἑτέροις ἀφορμή, ἡ δὲ
e
LXVIII : De codicibus manuscriptis.
γένεσις ἀπό τινῶν ἐφϑαρμένων (et infra ex eb fol. quod olim sequebatur: λαμβάνει).
(185) Ρ. 3031 (Rem. 2887). bomb. 4?. 8. XIV. Josephi Rha- cendytae oratio in laudem vitae theoreticae, alia et rheto- rica et physica, tractatus de quattuor math. scientiis (v. ad 106), al. Om. III 96. auctam autem esse hanc doctri- nam capitibus e Theone excerptis (2— 38) ait Vincent 337, ut proxime hic accedat ad (145) Vat. 111.
(136) P. Coislinianus 164. ch. S. XVI. Georgius Pachymeres. Om. III 147.
(181) P. Coisl. 172. mmbr. S. XIV —XV. Ptolemaeus. Om. 148.
(138) P. Coisl. 173. ch. S. XV. Synesius, Ptol, Porph. in I et II, Nicom., Bacch., Bry. Om. ib.
(139) P. Coisl. 174. mmbr. et ch. S. XV (Pylades). Cleome- des, al, Ptolemaeus. Om. ib. ex his 172—74 Monte- faleonius in catal. bibl. Coisl. (1715) p. 227 scholia publi-
. cavit de extremorum capitum auctore.
(140) P. Coisl. 384. bomb. 49. S. XIV. Psellus in Aristotelem de meteoris. (Pselli aut Gregori) tractatus de quattuor math. scientiis. al. cf. (106) P. 2448. Om. 194.
(141) P. Suppl 160 (olim Sorbonn). ch. 8. XVI (Const. Palaeocappa). Aristoxenus. Ruelle-Westph. CL Omont, Inventaire du suppl. [1883] p. 21.
(142) P. Suppl. 336. ch. S. XVI—XVIIL. Proclus in Plat. Alcib. Theo. laudat Ruelle Archives 516. Om. 41. (148) . P. Suppl. 449 (Maurici Bressii emptus 1839) ch. S. XV. insunt Ptolemaeus cum schol, Porphyrius ad Ptol. I 1—4, Pappus ad I 5 — II (cf. 1419). Sectio ca- nonis Thrasylli (Theo 35), Gaudentius, Aristoxenus, Ptole- maei musica (exc. Neap.), Alypius, Ps.-Euclides. — Quae sint Ptolemaei musica fol. 279s., comperi ex Vincent, Notices p. 252. sunt enim 8 1—3 excerptorum Neapo- litanorum et tria vocabula e S 4, periit autem folium, in quo sequentia erant inscripta (quae exstant in (134) P. 3027. v. Vinc. 5). — E Ps.-Euclide locum affert Vin- cent p. 25 ann.: πυκνὸν δέ ἐστι ποιὰ τριῶν φϑόγγων διά- ϑεσις, ἢ τὸ ἐκ δύο συστημάτων συνεστηκὸς ἃ κτλ. haec
(184—145) Parisini. — . — LXIX
autem in Vulcani et Possevini codd. inserta invenit Mei- (! bomius in Euclidis verba sub finem cap. 4 (v. ad Ar. Qu. p. 216 et ad Eucl p. 54) vide igitur, intercedatne his (55. 156) necessitudinis aliquid cum Par. 449. p. 10 autem Vincent affert scholium: 4ίεσίς ἐστε τὸ τρίτον τοῦ τόνου καὶ τὸ τέταρτον. μερίξεται γὰρ ὁ τόνος εἰς τὸ ἥμισυ, εἰς, τὸ τρίτον καὶ τέταρτον. καὶ τὸ μὲν ἤμ. λέγεται ἡμι- τόνιον .... τούτων δὲ ἔλαττον οὐδὲν μελωδεῖται διάστημα, κἂν πολλοὶ τοῦτο ἠγνόησαν. hic codex accuratius pervesti- gandus videtur. Huelle-Westph. CI. Om. suppl. 51.
P.! Suppl. 450. ch. S. XV Nicom. ar, Theo. Om. ib. (!
Libri Patavini*) ubi nunc sint, nescimus.
Venimus ad Romanos.
Vaticanus 111 exhibet Josephi Pinari Rhacendytae (: (synopsin rhetorices [cf. Marc. 529], de physicis causis), Synopsin rerum mathematicarum. titulus est ἄϑροισις εὖ- σύνοπτος τῶν μαϑηματικῶν. ex hoc quadrivio, quod ab Euthymio scriptum putabat Arsenius (Migne Patr. CXXII 499), sed a Gregorio fortasse compositum (v. supra cod. 106) Pinarus in sua convertit, Franz transsceripsit partem
nd —
1 E Parisinis codicibus uno usus Pena Euclidis quam dicebat isagogen edidit. &c multis quidem in rebus hic con- cinebat cum et L, veluti in libelli titulo, in συγκειμένων ἔχον 179, τέθειται 180, καθ᾽ αὑτῶν 181, μέση 190,3 cf. 198, 9, ὁ.. π. πλάσιος ἢ ἐπιμόριος 164,5; sed 194,18 habuisse videtur αὐτῶν, 202,11 ἔχεις ἀεὶ. duabus lacunis in Euclide (168, 17. 160, 7) similem se esse nuncupat Coventriensi. recogmoveris autem, quo codice Pena usus sit, quod ille om. 180, 19 quae inter τάσεις et τάσεις interposita sunt, quod 185, »1 habuit οὐ μεταβάλλουσιν, et in altero numero 158,9» ἐβδ. δύο pro oc. glossam ilam de qua dixi p. XXVIII, 1 cum habeat 1n ipso contextu, reliquorum nullus ex hoc effluere potuit nisi Mon. hic Penae cod., si recte intellego quae Meib. affert, p. 188, 1 solus habet verba διαφωνία δὲ τοὐναντίον δύο φϑόγγων ἀμιξία. — Aristidis etiam codicem vel codices Parisinos in usum Mei- bomi excussisse dicitur Salmasius; sed qui fuerint nescimus.
2 Tomasini, Bibliothecae Venetae (1650) Paduae apud Trivisanos fuisse ait II p. 115: Alypium 45. ch. initio mutilum, Ptolem. fol. bomb. elegantissime scr., AQ. ch. fol. huic similem., Bry. ch. fol., Porph. ch. fol, Heronem ch. fol.
LXX De codicibus manuscriptis.
(145) qua agitur de musica (— Xylandri Psellus) et pergit: οἴῃ 111 leguntur coniunctim quae sequuntur: Θράσυλλος roí- vvv περὶ τῆς“ (— Theonis c. 2). haec inde Franz excussit usque ad Theonis c. 15 (p. 70, 13 τόνον), ubi Vat. trans- silientem vidit ad c. 35. reliquis igitur omissis hoc caput monachus compilavit (ad 90,921 τεσσάρων). dein pergit: δεῖ δὲ εἰδέναι ὅτι ἐπειδὴ ἡ αἴσϑησις τὸ βραχὺ παραλλάττον (Ὁ) οὐκ οἷδε διακρίνειν οὐ docet res in Nicom. excerptis 2 demonstratas, symphoniarum rationes ostendens numeris 192 : 256 et 512: 768, exponitque rationes 1:3, 1: 4. sequuntur quaterniones illae e 'Theonis c. 37 et 38, ut modo ad verbum huius doctrina repetatur, modo verba im- mutentur, excipit tractatus de geometria. cf. cc. 135. 1495.
(146) Vat. 139. membr. fol. S. XIII. Plut. Áms.-Stud. p. 153.
(4415) Vat. 176. Ptol, Porph. I 1—4, Pappi ὑπόμνημα in harm. I 5ss., εἰσήγησις in IL. Bry.
(147*) Vat. 185. Ptolemaeus.
(148*) Vat. 186. bomb. 49. S. XIV. Plut. Ams.-Stud. 155. teste Tschiedel addo: f. 2. Ptol. 86 Plut. 109 Porph.
(148) ^ 187. Ptol Porph.
(14893) 188. 189. uterque continet Ptolemaeum.
Vat. 191 v. supra (3) p. XXIV.
(1495) Vat. 192. bomb. fol $. XIV. [Pselli aut Gregori] synopsis. alia (Eucl.), AQ., Theonis c. 33— 36, Ptol, Plut., tabulae — Ad syntagma illud quod Xylander Psello vindicavit hic addit ea, quae Vincent imprimenda curavit e Par. 2448. scilicet ad Xylandri p. 27,14 hic iungit quae habet Vincent 338: εἰ γὰρ καὶ τοῖς ἀριϑμοῖς σύμφϑαρσις sic. (alia addit Vat. 698.) Aristidis lectiones ediderunt Stud.- Amsel 128—152 cum tabula. atque in 1. diagrammate (I 7) quamquam exhibet a et 2X ἃ Ven. omissa nec Servat linearum ordines, tamen ab hoc proxime abest. nam habet signum 5^ c (vulg. 2), 6^ d (vulg. o), 12^ E (vulg. €), 24^ ἃ (vulg. Y), post hoc signum adest vesti- gium illus B quod aperit in V et Neapp. alterum dia- pason. notam 30* hic habemus -€ (vlg €), item 42* et *, 80", spatium patet post 34* et ἢ. etiam in altero Ari-
(145—149) -Parisini. ^ - LXXI
stidis disgranmate ( 9) in harmoniarum tabula, concinit ( Vat. cum Ven. in signis dor. 7* C, ion. 6^ « (ubi vulg. €), phryg. 3* P, 9* 1f. Aristidis finem facit scholium philosophi alicuius. dein alia manus eiusdem saeculi inscripsit capita aliqua e Theonis expositione de mus. sunt c. 35. 36 (canonis sectio auctore Thrasyllo), 33. 34 (de analogiis) quae excerpta exstant etiam in codd. 16. 34. 65. 165. ex hoc autem Vat. apparet legendum esse p. 87,9. Hiller δίχα uiv διαιροῦσαν et 11 διπλασίαν κίνησιν ἔχουσαν ἐπὶ τὸ ὀξύ. 12 ὅσον ἂν τὸ μέγεθος ἀφέλῃς. 16 om. προσ- lauf. μέση (diagrammatis reliquias) 88,1 τριχῇ. 6 et 1 quae addit H, non agnoscuntur. 8 xarà τὴν g. 10 ἡ δὲ. 19 ἔστε δὲ ἡ μὲν νήτη v. ὑ. 89,10 ἔστω γὰρ τὸ. 16 ἕξει. 43 τὰ πάντα. 34 ὁ λ. om. 90, 1 om. ὁ. 10 et 12 ὃ ὁ. 11 ἔστι μὲν ὑπερυπάτῃ θ πρὸς ἡ, ἐν δὲ ἐπογδόῳ λόγῳ ὃ τοῦ τόνου. 19 ( om. 921 ὁ pro τῷ. 22 ἀντιπεπόνϑασι δὲ οἵ λόγοι τῶν κινήσεων. | περὶ καταπυκνώσεως. | c. 80 κατα- πυκνοῦται. 91, 10 ἀπὸ νήτης. 12 ἀπ᾽ αὐτῆς ὑπεοβ. 23 fin. αὕτη. 86 ἀπ᾽ αὐτῆς. 92,1 βαρ. τῆς νήτης. 7 οι. 8 4 ἔστε xal yoopatuxy ... ὀξυτέρα. 12 καὶ τὸ À. εἰς... μέσων ἔσται διεσ. À. εἰς συμπλ. 19 συμβέβηκεν (cod. add. at). ἀπὸ ταύτης. 93,4 ὑπ. yàg «Ur. ab ὧδε ἔχει 93,3 transi- tur ad c. 33 περὶ ἀναλογιῶν p. 85,8. post ὑπερεχομένην 9 supplet ὡς ς θ 1f, γεωμετρικὴν δὲ ut scripsit Bull. 13 ὡς et 16 olov om., post iB add. 0 18 in. 17 διπλ. uiv. 19 τὰ 0. 40 τὰ ἡ. 22 τὰ uiv ... πρὸς τὰ. 86,6 τοῦ ἐπ. 13 ἡμιόλια. 21. 294 γένονται. 23 τρὶς αὐτά. 24 τρὶς om. 87,1 καὶ τού- των. Sequitur diagramma, dein excerpta ex Bacchio quae edidit Ruelle in Archives III II 609. inc. Εἴδη συμ- φωνίας ἐν τῷ τελείῳ συστήματι C. his e Dch. 11 enume- ratis pergit ὅτι τρεῖς τρόποι φωνῆς (B. 44), e 45 recte transscripsit στάσις. e 46 recte τρόπους. post λύδιος con- silium oblitus qui excerpsit retinuit πόσῳ. dein legitur βαρ. ὃ φρύγιος. habet recte τριημιτονίῳ et de dorio recte διτόνῳ, dein μιξυλυδίου διὰ τεσσάρων et pariter de tono hypolydio. τοῦ δὲ δωρίου recte. post μιξολυδέου τετρα- τόνῳ recte dicit τοῦ δὲ ὑποφρυγίου βαρύτερος ὑποδώριος
excipiunt excerpta e Bacch. 48. 49. dein (ex 000. δὲ φϑόγγοι τὰ ς εἴδη τῶν συμφωνιῶν οὗτοι
τὴν μὲν διὰ τεσσάρων Ζ καὶ o!
τὴν δὲ διὰ πέντε Ζ καὶ CC
τὴν δὲ διὰ πασῶν Z καὶ “λ3
τὴν δὲ διὰ πασῶν καὶ διὰ τεσσάρων Ζ καὶ lI?
τὴν δὲ διὰ πασῶν καὶ διὰ πέντε ΖΊ xoi L.K nam symphoniam omittit librarius, quippe qui i: na signa dilapsus sit. sequitur Bacch. 12, q it Ruelle. insunt et Ptolemaei harm. libri ad ] “τηρηϑέντα διὰ τῶν γενομένων (qui est finis in LO) et Plutarchus de musica. folia 222—27 m iae continent varias tabulas ad rem musicam perti1 masian puto et quae alia continent codd. n. 16 et "ransseripsit Theonis et Bacechii excerpta Franz, d
codicem Áms.-Stud. 121. bipertitum dicit ac 93 numeratum Westphal Fragmente d. Rh. (186 Vat. 194. Theonis arithm. et musica. V. 195. Alypius. V. 196. Ptolemaeus. 7. 198 vide supra p. XXVIII. 7T. 221. ch. fol. S. XVI. Arx., Ptol. cum scholiis, Fx
(149—156) Parisini. |o LXXI
Plut, Theo, Cleonides (sic), Eucl., Gaud., Alyp., Bch., Dion. (1t (Ps. Bch.) — E lectionibus quas Franz notavit video eum in isagoga congruere cum reliquis qui Cleonidem inscri- bunt eadem manu eum scriptum dicit Studemund (ad Eu- clidis finem) et ex eodem archetypo petitum ac (173) Barb. canonem autem 13 locis divisum hic habet, Bb. omittere videtur. omissis iis quae DB! habuerat emendata exhibet 185,9. 200,4. armis ornatus est Pauli III pontf. — in- spexit. Bormann.
Vat. 671. bomb. S. XIV exhibet Ps.-Euclidis isagogen (1! nomine Pappi inscriptam. dubito huncne viderit Posse- vinus, qui Pappo illum libellum vindicabat (v. infra p. 171 et Montefaleoni biblioth. biblth. II p. 11"), an habuerit illum, quem index Rehdigeranus (infra p. LXXV ann.) signat 180. ex hoc puto illos, quos ad n. 118 nominavi, isagogen sumpsisse, nisi forte usi sint (187) Marc. 512.
Vat. 698 [Pselli vel Gregori] syntagma de mathematicis (1 scientiis, cuius lectiones Franz conscripsit ad textum hau- stum e Vat. 111. iungit autem hic V ad Xylandri τετρά- yovov p. 27, 3 et ad ἀνάλογον 28,26 alia quaedam, idem post 29, 23 inserit quae legis apud Vincentium 340 τὰ μὲν οὖν ἔμμεσα, etiam locum Vincenti 342 ἰστέον δὲ ὧς ἐπὶ μὲν τῆς ταάσεως hic habet post 30,23 Xyl. denique exitum illius syntagmatis sequitur longior expositio: /ovéov δὲ ὡς ἡ δέεσις λόγον ἔχει ἐπιτριακοστοδεύτερον de inter- vallorum rationibus (96 : 108 : 121: 128). inde transitur ad geometriam. cf. nostrum 1495.
Vat. 1013. bomb. 5. XIII. fol. Plut. Ams.-Stud. 153. (1
Vat. 1033. ch. 89. S. XVI. sub titulo εἰσαγωγὴ ἁρμο- (1! νικὴ εὐκλείδου hic habet scholium illud δύναμις δὲ τάξις φϑόγγων (p. 207, 10) usque ad πραγματείας. sequitur Eu- clidis sectio. hic librarius profecto e (2) M aut e (3) V fol. 295 tütulum cum iis quae in Marc. intrusa erant trans- scripsit.
Vat. 1086. Bryennius. d
Vat. 1144. [Pselli aut Gregori] synopsis quattuor (1 mathemeticarum scientiarum. cf. 106. 165. 189 al.
LXXIV | . De codicibus manuscriptis.
᾿) Vat. 1341. bomb. 89, S. XIV—XV. hic codex cum apud Nolhae, Bibliothéque de Fulvius Orsinus [Paris 1887] p. 125 et 337 dicatur esse Orsini illius n. 34 et exhibere Aristotelis topica, Aphthonium de musica(?), Nicetae Heracleensis varia, — dubitans ego an Studemund in numero codicis erraverit, ἃ 'Tschiedelio quaesivi, contine- retne hic illa quae St. invenit. ac continere Tsch. affir- mavit probavitque aliud quod suspicatus eram. Fulvi enim Orsini fuit ille codex, e quo Possevinus in Biblio- theca selecta Euclidis isagogen latine vertit et amplificavit! (v. infra p. 175). iam hic 1341 quia (fol. 177") ad 179,9 adscriptum habet περὶ φϑόγγου xal τῶν λοιπῶν et 185,15 inserit προσλαμβανόμενος μὲν οὖν εἴρηται, se ipso usum esse Possevinum ostendit. cum M eum agere video in 179,8 τόνου etiam omittere cum illo 206, 6 μερῶν et q. $, in minutiis saepe discrepat. de natura eius et digni- tate iudicare difficile est, quia Stud. nihil eum valere ratus initium et exitum comparare satis habuit. optimae tamen notae id mihi videtur, quod 207,7 isagoges facit finem (cf. c. 56). supplementa quidem illa Possevini noli aesti- mare magni; nam cum forma παράμεσος ibi legatur ab Aristoxeneis aliena et ὁμόφωνα (quod AQ de sonis dicit) perverse referatur ad intervalla, intellegis esse futilia. eadem exhibet (55) cod. Vulcani, fortasse et (149) Par. qui qua ratione exagogen finiant me nescire admodum doleo.
1 Possevinus textum auget p. 185, 15 ex AQ p. 10, e, p. 187,2 addit quae habet de spisso Bryennius 384,33 mixta ex AQ 19,9» et Arx. 24, 11. ibidem discernit consona dissona paria cum ΑΦ 12,18— 13, 7. p. 187, 1s addit τριημιτόνιον et. quae dedi in varia lectione. p. 189, ὁ auget ex AQ 13, so. p. 190, 11 ex AQ 14,32. p. 207,1 habet 7| μελοπειία (sic) ἐστὶ δύναμις κατα- σκευαστικὴ μέλους (cum AQ 928,29), μέλος δὲ πλοκὴ φϑόγγων &vo- μοίων ὀξύτητι καὶ βαρύτητι (AQ 28, 22), pergit cum ΑΘ 98, so. pro eius 29, ?6 tamen scribit πεττεία δὲ ἡ ὑφ᾽ ἑνὸς τόνου πολ- λάκις γινομένη πλῆξις (ex lpsa isag. 207, 4 cum Bry. 508, 4) καὶ ἡ γινώσκομεν. post παραστατική 29, 32 pergit (cum Bacchio 302, 22 et Bry. 508,9): τονὴ δέ ἐστιν ἡ ἐπὶ πλεῖστον γρόνον μονὴ κατὰ μίαν γινομένη προφορὰν, ὕταν — μελωδῶνται. finitur 80, 25 διωρϑοῦτο. '
(166.::169) Parisini. | LXXV.
Vat. 1346 (Orsini 33). ch. continet post Aristarchum (1 harmonica Ps.-Euclidis. Nolhac, B. de F. O. p. 187 (331).
Vat. 1364 (Ors. 45). 8. XVI. Bry., AQ., Bacch., Dion. (1 (Pa.-Beh.), hymni, Porph. univ., Hero pneum. — AQ. trans- scriptus e (149*") V 192, sed est pessimae notae. Ams.- Stud. 123.
Vat 1374 (Ors 43) S. XV —XVI (Carteromachi). (1 Nicephorus Greg. technol. gramm., Plutarchus. Ams.-St. 155.
Vat. 1719. Athanasi interrogatio. Pediasimi arithm. (1 et mus. hunc refert 35 in codd. Lollianis Batifol in Mélanges d'archéol. οἱ d'hist. IX (1889) p. 35.
Vat. 1772 (Loll. 88, olim 61). AQ., Bry., Bacch, (! Nicom. ib. 42.
Vat. 1800 (Loll 116, ol. 88). Porph, Bry. ib. 46. (1
Vat. Urbinas 77. ch. S. XVI. continet 1. Ps.-Eucl, (! 2. Eucl, 3. 4. Arx. harm. et rhythm, 5. ὁ. Ptol. cum
1 Exstant autem bibliothecae Vaticanae veteres quidam catalogi. horum unum qui temporibus Sixti IV conscriptus et circa annum 1568 per Rehdigerum Vratislaviam allatus esse videtur, Fr. Haase imprimendum curavit in Serapeo XII 1851) inde a p. 129. ibi fuerunt: 57. Boetium graece vertit lanudes. 124. Astronomi. Gaud. Arx. Al. Ptol. 130. Astr, Ptol. 166. (Ptol) Bry. Ptol. Porph. in 1 1—4. 165. Cleomedes. (Nie) Ptol. 171. (Nic) Ptol. (Eucl) 177. (comm. in Pt.) Ptol. 180. Cleon. Gaud. Theo cum Pappi isagoga. Ptol. 200. (Eucl) AQ. scholia in arithm. IT, utilia ad Plat. psychogoniam. canonis sectio. Ptol. Plut. (204. Rhacendytae synopsis. 421. (Ptol) Bry. Porph. in 1 1—4. 433. (Joannes in Nic. ar.) Porph. Nico- machi capita. 443. Ptol Plut. 552. (Μκιστικὴ ψυχῶν ὑποτύ- xo6:;. synopticum syntagma philosophiae.) [Pselli vel Gregori] de arithm. musica, geometr. — Uncinis nomina Ptol. vel Nic. inclusi, ubi aliud opus codex continet non harmonicum. — Publicatus autem est eorundem librorum elenchus etiam in Müntz et Fabre, Bibliothéque du Vatican aw XV siécle 1887). ibi insunt p. 285 in astrologis: cod. chart. musica
lomei et Brienni, alter cod. chart. musica Ptolomei et Nicom. arithm., tertius continet Piol, quartus (chart) Ptol. Nic. arithm. Eucl. geom. accedit p. 236: chart. Nicom. Bry. — quorum codicum miror vix unum vel alterum (Ptol. aut Plut.) apparuisse in iis quos supra enumeravi, qui vero plura continuerint, omnes latere.
LXXVI De codicibus m&nuscriptis.
(159) Porph., 7. Nicom. I, 8. Maerobi somn. II 1, 8—25 graece versum & Planude, 9. Barlaami iudicium de ultimis Ptol. capp. (ed. Franz), 10. Theonem de mus. 1—12 (p. 46 —851, S 11. Papp. (Cleon.), 12. Aristidem, 13. Baechium, 14. Dion. 15. hymnos, 16. Anonymos, 17. Alypium, 18. Gaudentium, 19. Theonem integrum. — Hunc multa petivisse e Vat. 191 putabat Studemund (Amsel 127. 128) et concedo inde haustum esse Árx. habet autem Zosimi subscriptum, quod abest ab illo Vat. ac partes doctrinae hausisse videtur e libris Neapolitanis. nam quae habet n. 7—9, ea coniuncta vides in (77) N 3, libelli 13—16 coniuncti sunt in (78) N 4, quocum etiam signorum musicorum pars congruit.
(160) . Vat. Pal 53. ch. fol. S. XVI. Hermetis Trism. opusc. XVIII. Euseb., Theo Sm. (arithm. et mus.). al. Stevenson, Codd. mse. Pal. (1885) p. 27.
(161) Vat. Pal. 60. ch. fol. S. XVI. Ptol. cum schol. mg. in priores libros. Porphyri commentarii capp. 96 (sic). Heronis pneumatica II et I. Stev. 31.
(162) . Vat. Pal. 62. S. XVI. alia et Pselli psychogonia. Stev. 31.
(163) Vat. Pal 95, bomb. 80. S. XIII litteris minutissimis scriptus. continet Ptolemaeum, (libro III deest finis capitis II [sic] et integrum c. XIII). al Stev. 48.
(164) Vat. Pal 129. eh. 89. S. XV. Excerpta e ... Nicom. (Haase p. 208. Wilken p. 279.) Stev. 61.
(165) ^ Vat. Pal. 281. membr. fol. S. XI (Nicolaus scr. 1040). (Pselli aut Gregori) compendia de philos. arithm. mus. al. in fol 173 ἡ κοινὴ ὁρμασία ἡ ἀπὸ τῆς μουσικῆς μετα- βληϑεῖσα (quam habes infra p. 421) Canonis sectio Thrasyli (Theo 35). canonis tabula de condensatione (Theo 36). de analogiis (Theo 33). eadem fere continent codices quos numeravi 16. 34. 65. 149*. 171*. imaginem scripturae exhibet Wattenbach Anleitung zur gr. Paliüo- graphie (1863) tab. 2. 3. cf. Haase 286. Wilken 282. Stev. 157.
«ᾳ««ἀ!ῸΘΒΒΒΝ
(159—178) Parisini. LXXVII
Vat. Pal 808. ch. fol 5. XVI. Theo ar. et mus. Btev. 171.
Vat. Pal. 389. chart. fol. S. XVI. Ptol. Porph. hypo- ( thesis in I, hypomnema in II. (des. ἡ τοῦ ἁρμονίου γένους μελῴδησις). | Stev. 250.
V. P. 390. ch. f. S. XVI. Ptol. 1. Stev. 251. (1
V. P. 392. ch. f£. 5. XVI. AQ. (supplevit partem (1: A. Darmar. 1564) lemmata z. óvOuv, π. ποδῶν sim. Stev. ib. Jahn XLIX.
Vat. Reginensis 94. ch. fol. S. XVI. ult. pars (latina) (17 scripta ἃ De Sanctis. — Juliani Antiochicus, al. Alypius. Nicom. I et IL Heronis Pneum. libri II. Ps.-Eucl. (in mg. supplentur verba omissa.) Euclidis sectio cum sche- matis (Zosimi subscriptio). Arx. — Stevenson, Bibl*e Vat* codices (1888) p. 69.
Vat. Reg. 108. ch. fol. S. XVI. (Pselli) de anima opi- (17 niones. Anonymi Ὁρμασία, Kavóvog κατατομή, πῶς δεῖ καταλαβέσϑαι quae habet (34) Laur. suppl. 64 et fortasse (149*. 165.) Vatt.
Vat. Reg. 169. ch. 89. S. XV. Ps.-Eucl, Eucl. nitide (11 scriptus titulo aureo. olim Hospitalis cancellarii (donaverat Convers 1587), dein Petavii. Stev. 115.
Barberinus II 78. ch. f. S. XVI. Ptol. cum scholiis (1* marg. exitus III 16 πάντας ἐπισφαλεῖς.
Barberinus II 86 (olim 270). ch. fol. min. e S. XVI &. parte priore, hunc excepto Nicomacho! signavi B. con- (17 tinet: f. 1 Arx, 49 Ptol, 195 Porph, 271 Plut, 295 Theonis mus. 1—12, 300 Pappum, 311 Cleonidem, 318 Euclidem, 330 AQ., 411 Bacch., 423 Alypium, 438 Gaud., 451 Anon.
Hic librorum thesaurus ab uno librario confectus est, qui elegantissime scripsit eadem fere ratione, ac qui Neap. 2
1 In Nicomacho B significat cod. Bernensem. in Cleonidis isagoga noli confundere M ectiones huius cod fol. 300 (Pappi) quas publicavi, cum altera recensione (nom. Cleonidis) quam imprimendam non curavi.
LXXVI De codicibus manuscriptis
B. extrema folia exaravit. conflatus autem esse videtur er 8) archetypis diversis. Aristoxenum quidem e duobus vel pluribus fontibus petitum putat Marquard XXV —XXVIII, ut principia sive archai (πρὸ τῶν gp. 67055.) concinant cum (36) Ricc. et U et iis quae in M postea intrusa essent, ipsa autem elementa hausta sint e Vat. 191. — Ptolemaei doctrina permultis scholiis ornata est, quorum pars in- scripta est inter ipsas lineas (Ὅρος ἁρμονικῆς. dein super δύναμις: ἕξις, super ὀξύ: ὀξυτάτων xol βαρυτάτων τάσεε ἐν μουσικῇ καλεῖν εἰώθασιν, postea ὅρός ψόφου. super πλησσο- μένου: οὐ ψυχρότης ἢ δερμότηρν, ἀλλὰ πλῆξις φωνητικὴ δηλαδή), pars in margine, ut ἀκοή ὕλη πάϑος λόγος εἶδος αἴτιον. aliud scholion in media pagin& prima sub ipsa doctrina in- scriptum incipit: Kal τὸ παρὸν βιβλίον διωρϑώσατο καὶ ἀνεπλήρωσε καὶ ἡρμήνευσεν ὁ φιλόσοφος Νικήφορος ó Γρηγορᾶς. ὃ γὰρ μακρὸς χρόνος φαύλων γραφέων χερσὶν ἐς διαδοχὴν τῆς βίβλου χρησάμενος τὰ μὲν ἐκ τοῦ ἀσφα- ᾿λοῦς εἰς τὸ σφαλερὸν μετήνεγκε, τὰ δὲ ἀμαϑῶς διακόψας ἐκ μέσου πεποίηκεν. falsa igitur et perdita se restitutu- rum promittit Gregoras. in tertia demum paginae parte interpretationes inscriptae sunt: Τῶν ἐν roig ψόφοις εἶπεν καὶ οὐχὶ ἐν ταῖς φωναῖς κτλ. et ad ἁρμονίας [Μὴ εἶναι ἁρμονίας κριτικὴν τὴν αἴσϑησιν ἀλλὰ τοῦ ἡρμοσμένου. Scholiorum etiam thesaurus huc collatus esse videtur ple- nissimus. cf. Bb. II 94 et Mon. 200). — Ad Plutarchi verba emendanda haud multum Studemund putavit hunc valere (Amsel 155), quamquam plures codices librarius consuluisset. — E Theonis c. 12 transit ad isagogen, quam vindicat Pappo (v. p. 171 et c. 118). hanc partem a Stud. non excussam Franz summa diligentia transscripsit, et Parisini propinqui lectiones cum adhibere posses e Crameri anecdotis, Hamburgensis autem forma a Kiesslingio enotata mihi videretur inferior!l, specimen huius familiae petivi ex Barb. patrem quidem huius ordinis putaveris
1 H omittit 188, s—11.
BENE — A P LÍ —Í a (:— - — — --- ". - -
^Q 18) Parisinus. LXXIX
Neapolitanum 2, qui quae in mg. adscripsit, ea B habet B in contextu 184, 6. 186, 16. (Euclide quidem et Gau- (! dentio collatis hoc non confirmatur, ut de Vat. 671 potius aut Marc. 512 videatur cogitandum.) Parisino cum hic plus habeat 194, 4 (ἐπὶ ὑπ. μεσ. om. ille), fllus eius putari non potest. — Venimus ad isagogae alteram recensionem, quam hic una cum canonis sectione vindicat Cleonidi. hoc nomen quia D inscripsit, et quia sectionis titulum habet zoll p9óyyov (quem minio in mg. adscriptum habet N, — om. Par.), et quia omnes paginas usque ad sectionis finem inscripsit Κλεονείδου εἰσαγωγή, quovis pignore contendas haec sumpta esse ex Neapolitano Vallae. accedit parium lectionum magnus numerus, στ. συστήματος, 7. τόνου iusto ordine servato, γένει 182, 1, om. 185, 7—9, τραχυνϑῆναι 188,2, aberrant ἃ χρώματος 189, 16, δισιαίω 21, xal ἰάστιος xal. ὧν ὁ βαρτ. perverso loco insertum 204, 5, ac similiter in canonis sectione οὐδὲ 148, τυγχάνειν 149, 4, προϑέσει 5, τὸ B 150,6. et — quod maius est — conspirant in bonis illis diagrammatis, quae in textum recepi. et quod 181,5 B cum Par. 2535 recepit in lineam quae N habet in mg. (βαρύτης μέν ἐστι praemissum illi ὀξύτης), id maximum dixeris familiae et necessitudinis argumentum. tamen dubito liceatne B dicere Neapolitani esse filium. nam quae ad Par. 2535 attuli de figp. 6 et 8 mendis et de omissa fig. 9, ea contra N auctoritatem apertius pugnant, quam ut patrem hunc dicere audeam. οἷ diagrammatum loci atque ordo cum in hoc B melius servati sint quam in P, minus etiam hunc ex N repetere possumus.! restat ut fratres vel consobrinos esse censeamus. οἱ B sitne e P. 2535 transscriptus si quis quaerat, hoc quoque negandum videtur. obstat enim sectionis titulus. 7. g90yyov, obstat τυγχάνει 149, 4 in
1 Cf. etiam ἡμιολέαν in B 191,1 quod sero videtur in N ita scriptum (Ν' ὁμοιολέαν), et εἴπερ ἡ ταξις 195, 6 (περὶ ἄξις N), ὑπάτων 196, 12 (N perispom.) sin vero B antiquiorem puta- veris οὐ hunc dixeris patrem Neapolitani, scito deesse in B fig. 18, &desse in N.
ΟΝ 1 2m LXXX De codicibus mantsoriptis
B. P, om. ille m" ὁ δὲ bL 154,18. ne Par. quidem ex B 3) videtur ortus esse; nam B omittit ἐν 149,99, et habet ἐγενήσϑω 150, 6.
Cleonidis textus postea δὰ fidem "Vaticani 191 vel simillimi cuiusdam exemplaris correctus est. omnia enim quae ibi omittuntur, hic vides rubro colore deleta, quae aliter ibi leguntur, eodem hic colore mutata. veluti 183,26 παρυπάτη μέσων in B! omissum scribitur in marg., 184,1 ἐναρμόνιος add. in textu, item 1. 5 et 9, deinde (ut taceam de loco intricatissimo 184, 16) 185, ivag- μόνιος, 8 παρανήτη Ouf. χρωμ.» παρανήτη διεξ. διάτονος linea rubra subducta, 185, 18 ὅσοε om., corr. εἰσὶ, 95 τού- τῶν &dd. mg., 186, 11 loco τρέτη: τῶν. etiam canonis sectio ad Vaticani fidem emendata videtur his locis: 149,19. 151, 9. 152, 1. 156, 1.
In Aristidis arte primum diagramma cum duos sig- norum ordines bene servaverit, tertium habeat confusum ordinem et turbatum, e Ven. VI 10 haec transscripta putaveris! et in huius diagrammatis locum cum B sub- Stituat alterum δὰ U(eneti 322) exemplar expressum?: Parisini 2532 recordaberis, qui eadem ratione duas dia- grammatis formas coniungit. verborum tamen contextus quem novimus e Áms.-Stud. p. 128, ἃ Ven. longe rece- dit, ut p. 1,12 Ven. habet παλαιῶν φιλοσόφων, om. già. D,
1,18 μάϑημα V, μάϑησιν B, 1,23 ἐπιτυχόντων V, ἐπιτυχόντων ἦν Β, 2,9 τῆς τέχνης κἀκεῖνο, κἀκεῖνο τῆς τέχνης Β,
19, 34 post ἡμιτονέου V errat ad 20, 1 B habet omnia.
sed haec quoque Barberini pars ad alterius. exemplaris lectiones correcta est, sicuti multis locis apparet, praecipue ex illo οὐκ ἦν ἐν ἄλλῳ 106,8 M. concinunt autem et
1 Desunt a et crux illa. notae 11b 1235 19b 94^ pares sunt Venetiano. 19* similis » , adest B ante n. 96.
2 Τὸ ἄλλο ἀντιγραφόμενον οὐκ εἶχε τὸ B (ante 96). sed incipit &b « et cruce habetque ὅν ) et 6b σ. cf. Bellermann Tonleitern tab. 5.
---». " . - ———— ———
(178—175) Bom. -- Taur. 1,
priores lectiones. et verba emendata cum Hamb.! - Baechio item semper concinunt B et Hamb., arche est Par. 2682. — Alypium in Meibomi usum co Leo Allatius. Studemund quoque partem (ad p. 14 cussit, nec tamen multa invenit vel gravia quae differa: In Gaudentio cum B habeat tria illa diagrammata, pinquum iterum se nuncupat codicum Neap. 2 et Ham concinunt enim in τὸ (om. αὖ) 328, 19, τάσις 329, 8, t 930,3, δὲ sci; 331,11 et conspirant in notis m atque in diagrammatis, ut pro certo demonstrasse tibi aris hunc e codice Vallae esse transscriptum. at hic αἵ impedientes occurrunt duo loci; nam 347, 7 in N lacuna in B expleta, οὐ 353, 21 N om. καϑειλυσμένον ptum in B! et Hamburgensem cod. recentissimum ; quis putaverit e B transscriptum, sed ne hoc quidem cedi potest. abhorrent enim nonnumquam illius pi lectiones δὺ hoc exemplo, correcta autem quae ibi e& ad B quadrant tantum non omnia. —
Quae cum ita sint, fontibus usum hunc esse &p plurimis, quorum vix unum vel alterum novimus. — olim Marcelli de S. Cruce, cuius arma continet. — inspexi, contulit maiorem partem Studemund.
Barb. Π 94. chart. fol. insunt Ptol. alia.
In Collegio Romano olim exstabat codex anni 1 inerat AQ., Ptol, Porph., Bry., Plut., Eucl, Arx, Gaud., Nic. IL nunc non invenitur, in Victoris E bibl. frustra quaesivi.
Farnesianum cod. ne cum Jahnio XLIX Romae c ΓΔ) vide supr& n. 78 et infra p. 456.
Taurinorum Augustae in cod. 103 bibl. Ath exstare dicuntur Bryenni libri I et II. (Cat. p. 193. F eus BG. III 635 Harl.
1 Binas lectiones aequales habent BH in AQ 4, ». 5, 6, 33. 7, 8. 9, 31. 10, 81. 11, 11. 39. 19,37. sed 8, 1 ubi B oz ἁρμονικὸν - πρακτικὸν H omnia bene exhibet, ut filius illius
Mus. script. ed. 52. f
LXXXH - "De. ndicibus manuscriptis. 2
: Traiecti in bibliotheca &cademiae exstant: ᾿
(176) . Trai. 34. ch. 49. S. XVL Ptol transscriptus. eet cod. (85. 86), Bodl. misc. 86 aut 87, qui fuerunt Savili et 8 Wallisio signantur Α et B. collatus hic est cum cod. (80) Baroc. 41 et cod. collegii Mariae per Langbainium. fuit Seldeni. Omont, Cat. des mscr. des Pays-Bas (Lips. 1887) p. 21.
(177) — Trai. 35. ch. 49. 8. XVIL Ptol. transscriptus ex illo .34. fuit Meibomi. Omont p. 22.
(178) . Trai. 47. ch. 49. 8. XVIL Heronis pneumatica a Fed. Commandino Urbinate in lat. conversa 1575. Om. 25.
(179) — Upsaliensis 47 (in bibl academiae) ch. foL S. XVI vel XVIL Proclus in Alcibiadem, 'Theonis erpositio. ex hoc edidit Linder Upsaliae 1854 Pselli opuscula quattuor, 1. animae generationem Τὸ μὲν λεγόμενον (- Vinc. No- tices XVI, 2. 316. et Migne patrologia Gr. XXII 522). 2. Ἐκ μέρους ins ex Migne ib. 1103). 83. 'Eoüc τῆς πλατωνικῆς (πε Mi. 1105). 4. Τί ποτέ ἐστι λεῖμμα (-- Mi. 1109).! !
. Venetiae in bibliotheca S. Marci servantur:
(180) . Ven. Marc. 248. membr. fol. S. XV. Plut. de virtute et vitio, al. et de mus. Zanetti Cat.(1740) p.123. Amsel-St. 154.
(181) ΡΥ. Marc. 307. membr. 49. S. cc. XI. Theo exp. ar. et mus. — Ζ. 144. (Hiller sign. A.)
(182) . V. Marc. 318. ch. fol. min.. S. ec. XIV. Nicom. ar. &L, Ptol. cum Porph, Bry. Nic. I, Bacch., hymni Z. 147.
(188) . V. Marc. 321. ch. fol. S. cc. XIV. Bry., Ptol, Porph. in 11—4. Ζ. 147. τς
V. Ven. Marc. 322. membr. fol. mag. S. XV. insunt AQ., (184) Bry., Plut, Ps.-Eucl, Eucl, Arr, AL, Gaud., Nic. I et II,
1 His adde: (5—7) praecepta ea quae Vincent edidit e cod. (106) Par. 2448, et (8) Ex(lvscw πῶς ἐστι διὰ πέντε ἡμιόλιον et (9) epistulam Ἧ ἀληϑὴς μουσική, quae una cum doctrina de accentibus Ruelle imprimenda curavit in Archives III, II 614, usus codicibus quos numeravi 15^ et 19. his accedunt (10) Proballomena rhythmica, (11) epistula Πότερον ὡς αὐλητής quam habes apud Ruelium 612, redactam ex iisdem codicibus. cf. c. 26. 64. 190.
BEN - ———— — HEP —— LHuidünp
(176—184) Trai. — Ven. LXXXIII
PtoL, Porph. in I et II. inscriptum est post indicem ipsa v. Bessarionis manu!: Βιβλίον ἄριστον xal δυσεύρετον, κτῆμα (1 Βησσαρίωνος καρδηναλέως Νικαίας, ἐπισκόπου Σαβίνων. qui vir egregius cum ἃ. 1449 episcopus Sabinorum nomi- natus esset?, postea autem Tusculanorum episcopus appel- latus hoc potius munus etiam in librorum inscriptionibus profiteatur! hoc ipso anno codicem perfectum esse suspi- eeris. post annum 1472 quo anno Bessario mortuus est, codicem non esse conscriptum clare elucet. scripsit autem Joannes Rhosus presbyter Cretensis, qui plurimos libros et in Bessarionis et in Mediceorum usum dicitur transscripsisse. ὃ
Et Aristidis primum diagramma (1 7, p. 15 M) U incipit ab α et cruce illa, quam multi alterius familiae omiserunt, et omisso B illo, quod aperit alteram partem in Ven. VI 10, ultimarum linearum ordines bene servavit. quartam quidem et septimam lineam (quae sunt numero- rum) iusto longius extendit, ut a signis suis numeri separen- tur designatam vides hanc formam e codice .Guelfb. apud Bellermannum Tonleitern tab. 5. signum 5^ hi habent 2 (Ven. Π. Vat. (3), signum 6" c, 24^ » vel simile (Ven. A), signa 30 sunt ε et 9, ac si media hasta prolongatur, nunquam tamen fit 3-, post 34* et ^ spatia non patent. de verbis diagrammati immixtis vide (11) Bonon. alterius autem diagrammatis vel harmoniarum (quas Ar. tradit in
1 Hoc manifestum fit, ubi comparavisti cod. Marc. 819 in quo inscripsit κτῆμα ἐμοῦ Βησσαρίωνος ἐπισκόπου τῶν τούσκλων. in Bessarionis libris hic 822 refertur apud Tomasinum; Bibl. Venet. p. 47, plut. 28.
2 [Nicolaus V] illum Nonis Mart. 1449 primo Sabinensem ac mox duobus nondum exactis mensibus episcopum CT'uscu- lanorum creavit. Migne, Patrologia Gr. 161 p. .
8 Rhosum a 1447—1497 codices transscripsisse vides apud Gardthausen, gr. Paldographiíe 826. etiam saec. XVI eum scripsisse falso existimabant Fabricius Bibl Gr. V 788 et Morelli (Aldi Manuti scripta tria p. 52). v. Heiberg in Philo- logo 43, 4865. Wachsmuth in Museo Rhen. 18, 135. 29, 819. specimen scripturae exstat apud Omont, Facsimilés de msc grecs du XV εἰ XVI scle (1887) tab. 80.
f*
. LXXXIV 6 codicibus manuscriptis.
U.I 9 p. 22 M) ordo in U turbatus est. incipit quidem ita, 4) ut in prima linea legatur a λυδιστί, B δωριστί et sequatur signorum 24 vel 27 series longissima, sicuti vides e cod. Escor. descriptum apud Bellermannum in tabula 5. sunt autem prima signa haec: ρ΄ y, curvatae dein sunt lineae in doria nota 7* (C pro E), lyd. 7*5, dor. 5" (C pro «), item phry. 5^, in mixol 1^ hi omnes habent formam minusculam f, omittunt mix. 2^; quod autem celerrime invenitur, ioniorum ultimum signum hi produnt € (reliqui recte «—). Bellermannum igitur p. 67 qui evolvit, multa invenit concinere in U Esc. Guelf. Lips. Vind., quae ab- horrent a Neap. (et Ven. VI 10). scholium autem in mg. habet U p. 6 M (τέχνην αὐτὴν καλεῖ) idemque habent (44) Lips. (41) Hamb., (65 et 71) Monn,, cum alii habeant in ipso contextu (38. 84. 92. 114). — Canonis sectionem Rhosus petivit e Marc. VI 3. hoc ut suspicaris e titulo Zosimi subscripto, ita vides e verborum! et, diagrammatum formis. quod enim omnia diagrammata, et quae priore manu in verborum contextu erant inscripta, et quae ab altero librario in margine M picta sunt, collecta videmus et repetita in U, hanc iis intercedere necessitudinem facile concedes. habet autem U ad prot. 1 figuram illam sig- natam nó (M*) et paulo post alteram quam vides in variis lectionibus 151, 1 (M'); ad tertiam autem protasin demonstrandam U habet et diagramma ex M* in duas partes discerptum et vestigia illa figurae M! (152, s. 1). — Nicomachum quoque Rhosus ex hoc fonte repetivit. con- sentiunt enim in titulo Πυϑαγορικοῦ, ἁρμονικῆς, ἐγχει- ρίδιον, in πλανήτας 236, 7, om. τὴν 31, habent παρὰ 237,8, φορτίον 12, ἔστί μοι 16, συναφὴς 244, 14, ἐκβαλών 246, 20, διαγωνίου (M*) 22, διιστῶσαν 260, 1 et — quod magnum videtur — uterque exhibet ilum librum, quem II numerat Meibomius. in M quidem illud Νικομάχου ... ἐγχειρίδιον subscriptum potius videtur iis quae antecedunt;
1 Λέγεσϑαι 149, 9, διαφόνους 18. 30, πολλαπλάσιον 150, 8. πολλαπλάσιος ἢ ἐπιμόριος 154, 4, τὸν ἥμισυν 155, 15.
NENNEN
E - (184) Venetus.. |. LXXXV quod cum HEhosus falso haberet pro titulo illius partis ! quae sequitur, hic puto auctor fuit erroris.! adde quod( 249, 11 M e correctura plures habet lectiones, U omnes coniungit? Euclidis igitur et Nicomachi doctrinas erx- scriptas esse putabimus e Marc. VI 3, nec aliud statuen- dum videtur de Aristoxeni arte, quam cum Marciano manu 3 vel 4 emendato concinentem invenit Marquard p. XXV. iam ex eodem fonte manavisse fortasse puta- veris isagogen illam, cuius dubius est auctor. at hoc in libello U et M longe inter se abhorrent, et sequitur U eam Vaticani 191 partem, quam signavi W. nam con- einit τάξιν τῶν συγκειμένων ἔχον p. 179, concinit materiae dispositio et pluralis συστημάτων τόνων, 180,19 τυϑεῖται el quaecunque WL notavi, concinunt fere omnia quae notavi 181, et mirum illud καϑ᾽ αὐτῶν, concinunt quae notavi 183 et 185,25, nec discrepant in quinta ista et sexta consonantia, quam in syneimnmeno systemate invenisse sibi videbatur stultus aliquis 194, 20. haec igitur Rhosum sumpsisse apparet e fonte quodam illi W propinquissimo. habueritne ipsum W sub oculis admodum dubito, nam sunt quae differant?; nec sufficiunt loci comparati, ut res certe diiudicetur. — Gaudenti quamquam omnes codices inter se sunt propinquissimi, propius tamen U accedit ad Vat. 192 quam ad Neapolitanum. diagrammata ab hoc absunt, et N cum habeat τὸ 328,19, in VU invenis αὖ τὸ, 239, 8 hi habent στάσις, 12 ἐστεν, 330,8 λέγοιτ᾽, 11 m. συστημάτων, 342, 9 λεῖμμα N, λίμμα VU, 345, 4 VU αὐ- tol, N οὗτοι, 351, 1 eandem habes compendii formam pro
1 Bernensis quidem in eundem errorem incidit, cum titulo addit ἐγχειρέδιον. βιβλέον B. huius tamen archetypus ab initio ver& tantum habuisse videtur rov αὐτοῦ Νικομάχου.
2 Etiam alias Marciani veteris emendationes fere omnes U agnoscit, ut. 237, 16. 244, s (non ita τὴν 286, 11).
8 Differunt ἐστέν 179, 6 (Ὁ eioív), διαφέρον 181, s U vid. om., τόνοι 195, 30 (Ὁ covuxia), et 196, 5 U habet δεύτερον δὲ οὗ μέσον τὸν τόνον (corr. τῶν τόνων) τὸ ὀξύ. τρέτον οὗ πρῶτον ἐπὶ τὸ ὀξὺ τῶν τόνων.
LXXXVI - De codicibus manuscriptis.
U. βαρυτάτην in VU, 16 μεγάλου VU, τετάρτου N. etiam ac- 4) centus formae sunt eaedem in V et Ὁ, nam in particula τέ tonum relinquunt 328, 21, transferunt in antecedens vocabulum 24, ὑπατῶν scribunt 332,11, 336,9 (hyp. et par.) 352,6, ὑπάτων 382, 14. 15, 336,9 (lich.) et saepe alias, cum N semper fere scribat perispomenon. mirum quidem est, quod signa musica V inde ἃ 3523, 10 non habet, U continet usque ad finem. Sed Bessario homo artis huius et doctrinse peritissimus facile signa quae deerant ex alio codice, etiam ex Álypi tabulis, supplere potuit Gaudentium igitur ex V 192 illos transscripsisse, dein quae deesse videbantur ex alio libro attulisse οχὶ- stimo. et p. 351, 10, ubi altera quaedam manus vocabu- lum ἔγχει in V suppleverat, Rhosus id in textum recepit. In Ptolemaei libris habet diagrammata diversa ab aliorum figuris. Ad caput 1 appingit haec:
σύνεγγυς ἀκριβές $ —* 0 — $ 3 i" eel t Y —— Dew 8 εὑρετικόν παραδεκτικόν
ad caput 2 quattuor praeceptorum musicorum familias Schemate quodam disponit, ad cap. 3 percussionum genera distinguit et cet. huius modi. addit etiam quae Nice- phorus supplevit ad lib. III. Porphyrium exhibet ad I et II.
Eius autem codicis, quem tanti aestimabat, alios etiam homines doctos participes esse Bessario voluit. hoc ut apparet e verbis in (65) Monacensi 104 inscriptis, ita elucet e lectionibus!s codicum 7. 11. 14. 17. 20. 40.
] Est etiam ubi e litterarum forms hoc appareat. nam quod ἐνέσται in Nic. 249, ὁ littera » iusto maiore scriptum est, habent ἐγέσται vel similia Ambr., Mon., duo Lipss. al. Facile etiam apographa Veneti agnoscuntur in Eucl. 156,6, ubi Rhosus « fA ad lin. 1 BÀ transsiuit, et in Nic. 949, 11, ubi hic Ὁ habet
(184) Venetus. - |». LXXXVI.
415. 43. 44. 50. 51. 58. 59. 61. 65. 72. 80. 84—86. U 92. 104. 114. 115. 170. 193. 199 (cf. 174. 198. 206) (1 qui &ut omnia sua aut partem ex U hauserunt, ut huius leco merito dicatur vulgata.! quo autem melius noscamus filiorum illorum ordinem et aetatem, observandum est, quid in U correctum sit. sunt autem minio emendata ad fidem Vatcani W vel propinqui alicuius:
l. in Euclide p. 152, 8 n (in nZ) deletum,
2. 152, 9 ad λοιπὸν μονάς supra yo. καὶ ἐπεὶ.
3. 152, 10 e ón deletum ἢ.
4. 152, 11 post 6C add. mg. »o. καὶ i, d, i9.
9. 155,16 post οὗ add. supra a.
6. 165, 19 μέσον corr. in μέσων.
harum correctionum cum Lips. noverit unam (5), Ber. tres (2. 5. 6), Bon. quattuor (1. 3. 5. 6), Mon. (1—5), et Par. 2456 (2—6) quinque, suspiceris illum antiquo, hos recentiore tempore esse transscriptos, aliam autem rem atramento in U correctum, quod solus Mon. novit (ut ex ὃζ 152,9 deleatur ὃ), hunc qui scriptus est a. 1552, omnium dixeris novissimum. et Gaudenti locos emendatos qui respexit, is Ambrosianum vetustiorem esse dicit quam Bononiensem. 6 scholio Aristidis p. 6, 12 M cum Caesare Marburgensi concludes Lipsiensem Guelferbytano certe et Oxoniensibus esse praeferendum (Rhythmik 38). omnibus denique rebus consideratis (44) Lipsiensem putabimus filiorum optimum et maximum?, huic similes esse videntur
τὸ ἡ διὰ πέντε γίνεται σύστημα et additur mg. συμφωνία. et 461, 86 ὑπερέχεσθαι, 262, 5 ἀποφαίνοντο, 255, 14 γλῶσσι δίφϑογ- γος. doctrinarum ordo idem est in 11. 20. 114. cf. 115.
1 Ex uno fonte fluxisse Aristidem codicum 20. 40. 44. 201 vidit Bellermann Tonleitern p. 61. Lipsiensi autem (44) proxi- mos esse 40. 66. 72. 84. 92, demonstrat Caesar Grundzüge der
ik 38.
? Etiam 164,11 ubi ὁ ἄρα ὁ habebat olim U, hic Lips. antiquam habet lectionem, reliqui locum invenerunt correctum, vidit t&men correcta Lips. in 194, 18 γὰρ et 196, 5 τῶν τόνων.
LXXX VIII De codicibus manuscriptis. -
U. Ambr. (59) et Ber. (7), medium fere locum obtinet
(184) Bonon. (11), natu minimi videntur Mon. (65) scriptus anno 1552 et Par. (114).
(185) V. Marc. 332. ch. 49. S8. cc. XV. Barlaami logist. con- futatio trium capitum (15. 16. 17) e l. III harm. Ptol. Z. 152.
(186) — V. Marc. 333. ch. 89. S. XV. Bessarionis epistulae. al. Pediasimus ἐπιστασίαι (inc. φϑόγγος μέν ἐστι ut Vincent p. 290). Z. 152.
(187) — V. Marc. 512. ch. 89. S. cc. XIII. Maximus soph. de insolubil. obiection. al. Pselli animae generatio (Vinc. 316). Theonis expositio (pars, cf. Ricc. 41) cum Pappi isagoga, si fidem habemus Vitellio in Síudi it. Π 498. Ζ. 2775.
(188) V. Marc. 516. ch. fol min. 5. cc. XII. Ptol. geogr. Heronis spiritalia. Ζ. 278.
(189) V. Marc. 521. ch. 49: S. cc. XIV. Plutarchus plac. phil., al. (Gregori) compendia de arithm. mus. geom. astr. Z. 279.
(190) V. M. 524. ch. 49. S. XIV. Prodromi drama murium. alia in quibus multa Pselli inest epistula πότερον ὡς αὐλητής et insunt ea quae in annot. pag. LXXXII nume- ravi 2—4. 9. 10. de astronomia (ἐμοὶ uiv ἀποπεφάνϑω.) Z2. 282.
(191) V. Marc. 529. ch. 49. S. ec. XIV. Pollux onom., al, Josephus Rhacendyta de vita contemplativa (Ἐμοὶ δὲ ἄρα). versus iambici 140, quibus breviter indicatur, quid in se- quentibus artibus doceatur (ὁρῶν ϑεατὰ βίβλον ηὐτελισ- μένην.) ed. Walz, Rhet. III 473. (exitus: εἰδὼς ... ἔτε τε τὸν κτίσαντα ταῦτα δεσπότην. μέμνησο ὦ τὰν Ἰωσὴφ ἱΡακενδύτου, μετὰ πόνου πλείστου με συντεταχότος. Sequun- tur compendia artis rhetoricae, logicae, physicae, excerpta ex Aristotelis de anima aliisque libris, dein compendia quattuor artium arithmeticae, musicae, geometriae, astro- nomiae (incipiunt μέλλοντί μοι περὶ τῶν τεσσάρων ut apud Xylandrum p. 1), de virtute, al. ,non omnia praedicta opera praeferunt Rhacendytae nomen, colligitur tamen ex iambis supra dictis ipsum auctorem esse" Zan. 236. contra quem vide ad (106) Par. 2448. cf. 25*. 135. 192. 202.
ΠΕΕΕΕΈΕΈΕΕΒΞΕΕΕΕ.᾽.. —
(184—904) Veneti. — LXXXIX
V. Marc. 591. ch. 49. S. cc. XV. Syntagma philos. (1 ὥσπερ oí ἀναγιγνώσκοντες. compendia (Rhacendytae) de arithm. mus. geom. astr. Ζ. 310.
V. Marc. 593. ch. 49. S. cc. XVI. Porph. in Ptol (1 I—II 7. cum tabula tonorum enarmonic. ut in U. Aly- pius. Z. 311.
V. Marc. 595. ch. 89. S. cc. XIV. Jo. Pediasimus (1 φϑόγγος μέν ἐστι (Vinc. 289).
Appendicem e Zanetti catalogo transscripsit Villoison Aneod. Gr. II 247. ubi nominantur hi tres libri:
V. Marc. 639. ch. 49. S. cc. XV. Pletho contra scho- (1 larium. Psellus, animae gener.
642. ch. fol. S. cc. XVL fol. 74. musicorum collectio. (1
643. Euclides — VIS. v. supra p. XVI. —
V. Marc. appendicis VI 2. ch. fol. S. XVI neglegenter (1 scriptus. Pedias. (Vinc. 289, sed finitur ἔν τε τῇ κατὰ μουσικὴν μεᾷ καταϑέσϑαι πραγματείᾳ), Bch., Dion. (Bell), ΑΘ qui emanavit ex V, non ex Mon. 215. Ams.-Stud. 126. Jan Bacch. Arg. 1, 30.
V. Marc. VI 3 v. p. XVI.
V. Marc. VI 8, olim apud Nanos n. 268. ch. fol (1: S. XVIL Arr, Nic. I et II, Aly.
V. Marc. VI 10 v. p. XI.
Vindobonae exstant in bibl. imperiali:
Vi. 11. ch. fol. S. XV. (olim Erici) AQ. Iambl. de (1: secta Pyth. IV. ex lectionibus, quas affert Bell. Tonleitern p.67 et 69, colligo propinquum esse cod U. Nessel, Cat. codd. (1690). IV (philos.) p. 8. Jahn AQ. LV.
Vi. 17. ch. fol. Proclus, animae gener. (olim Sam- (2 buca) Ness. IV 15.
Vi. 64. ch. fol. antq. Aristot. phys. auscult. alia. Bry. (2 (tit. musica Ptolemaei.) (fuit olim Esaiae Hieromachi, dein Sambuci) Ness. ib. 37.
Vi. 76. ch. fol mediocriter antiquus (Fugger). Bry., (ὦ Porph. in I et IL Ns. 47.
Vi. 88. ch. fol. medcer. antiq. Porph. Nessel IV 51. (?!
Vi. 174. ch. 49. antq. (Porph. in organum Ar.) al. (2
ΧΟ De codicibus manuscriptis. — Bupplenda.
b) Psellus de quattuor math. scientis. Ns 96. —. -
) Ψι 220. ch. 49. antq. Aristot. anima, al., Ptol. Ns. 118.
) Vi. 268. ch. 49. meder. ant. Nicom. 1 et II, Gaud. Ns. 173. —
Adde quod Mediolani in Ambrosiana exsistere dicitur Psellus. Montfaucon bibl mss. I 5024A., Fabr. bibl. Gr. ΠΙ 96.
Adversaria Langbaini de AQ. (e misc. 85) Euel. Porph. (cod. Magd. 183). Coxe Bodl 878. 1. 8.
Ex apparatu Meibomii exstant Lugduni Bat. praeter
. eod. (54) 133: excerpta ex AQ. (Lugd. 129), Alypius, Arr, Nic. I et II scripta manu Mb. (ib. 130), Bry. quem transscribendum e bibl Ox. curavit Selden, contulit Lang- baine cum cod. Magd. (ib. 131), et eiusdem libri apogra- phum (132), Porph. cum fragm. scholiorum, Meib. trans- scripsisse videtur e Lugd. illo 133 (134. Geel Cat. 38—40). Lugduni (111) exstant et partes AQ. excerptae e cod. Laur. fuerunt olim Gevarti (Geel 32).
Traiecti autem servantur Notae et characteres musici iuxta diatonum genus & Meibomio conscript. 7 tab. Omont, Cat. des ms. des Pays-Bas p. 24. num. 10 (45). — De Meibomi adversaris v. p. XXXVII, 1.
Supplenda.
ad 11. Desceribuntur Bononienses ab Olivieri in Studi ilahiami, di fl. III 396. | ac Bon. 2048 continet parte III Heronis spiri, talia.
ad 12. S. XVI. Bonon. 2432 a duobus librariis (f. 1—10 et 11ss.) conscriptus, Alcinoi isagoge in Platonem, Theo ab ὀλέϑριος 48, 1 — πνεύματος 57, 5. Pappi isagoge, Arr, Ps.Piolemaei musica (— exc. Neap. ἀρχὴ τῶν novo. λόγων — περιέχει αὐτὸν xal τὸν πα 269,1). in 8 19 habet scholion: ὁ τόνος εἰς iB διαιρεῖται, τὸ δὲ διὰ τεσ- σάρων εἷς τριάκονταις habet 417, 12 τρία ἐστὲ et ib. 18 ἐπὶ τούτοις ἐστὶν ὁ δ. 420, 1 εἶσε ἐστι. 19 ἀνάγεται.
Supplenda, ' ᾿ XCI
Εἰσὶν οὗ ἀριθμοὶ, ἐξ ὧν. omnia ut exstant in (76) Neap. 2, omittit autem hormasian. sequitur Barlaami praefatio arts logisticae (inc. πολλῶν μὲν) et fragmentum artis ut in N. — Sequitur Gemistius de Aristotelis et Platonis certamine, Alypius (ad 406, 12), quae doctrinae aliunde pelitae sunt. OCleonidis tamen isagogen et huius canonem e N illo hausta vides ex inscripto nomine. Cantabrigiae exstant in academiae bibliotheca: Cant. 1463 (Gg II 33). chart. 49. S. XV aut XVI (18'
Mathematica. Hero pneum. — Fuit Gg. Vallae et Al- berti Pii ut 73. — Cat. of. mscpts. vol. III (Cambr. 1858) p. 58.
Cant. 1464 (Gg IL 34). ch. fol. min. S. XVI aut XV. (13 Cleonides (sic), Eucl. tit. v. φϑόγγων p. 148 ut in N. — Cat. 63.
Cant. 2048 (Kk V 6). ch. fol. S. XVI. AQ. adsunt (13' J.B. Hautini excerpta e Bry. et AQ. — Cat. 676.
᾿ Cant. 2068 (Kk V 26). ch. fol. min. S. XV aut XVI. (18 Arr. cuius lectiones non procul absunt a Selden. (82). Cat. 694. |
Cant 2070 (Kk V 28) ch. fol min. 8. XV. Nicom. (13 arth. et harm. libb. IT. Cat. 697.
Laur. 58,20. bomb. 49. S. XV. Iosephi Rhacendytae (25 compendium rhetorices. compendium logices auctore Gre- gorio (summam fere eisdem verbis scripsit Nicephorus monachus cognomine Blemides) alia. άϑροισις εὐσύν- ox:06 τῶν μαϑημάτων. arithmetica, musica ([Μουσικὴν oí παλαιοί — ὡς κύβος καὶ πυραμίς), geometr. astron. Γρηγόριος τὰ δ᾽ ἔγραψε. Band. II 459.
Laur. 87,10. ch. 49. S. XIV. Aristot. phys. ausc., Synopsis (28 quattuor math. scientiarum Bd. III 389. cf. ad 106. 165. 191.
Tabula codicum POPE
Simplicibus numeris scripsi codd. XV, crassioribus anti- quos distinxi. saecul XVI et ivi libros aut omisi aut recentiores diri.
Alypius 2. 8. 44. 80. 148. 184.
Anonymus 1. 2. 69. 78. 76. 78. 126.
Aristides 1. 40. 44. 45. 69. 78. 75. 78. 126. 1495. 184. 199.
Aristoxeni harm. 9. 8. 48. 44. 80. 143. 184. rhythm. 2. 8 (rec. 159.)
Bacchius 1. 9. 69. 78. 75. 78. 126. 138. 189.
Barlaam 77. 185. (rec. 159.)
Bryennius 4. 22. 26. 41. 44. 45. 73. 78. 119. 180. 188. 182. 188. 201.
Cleonides 76. (rec. 19. 18^. 36. 129. 150. 178.)
Dionysius 1. 73. 16. 78. 126.
Euchdes 9. 8 bis. 44. 56. 76. 80. 1715. 184.
Ps.-Euclides 9. 8 bis. 44. 06. 148. 156. 171^. 184.
excerpta Neap. 76. 143. partes in 77. 134. (rec. 12. 86. partes in 76.)
Gaudentius 8. 44. 76. 80. 148. 184. orius vel Psellus 3δ8. 9.0 748. 106, 198. 185. 140. 145. 495. 152. 155. 165. 189. 191. 192. 204. (rec. 16. 207.)
Hagiopolites 96.
Heronis spir. 188. (rec. 11. 13^". 41c.23, 85. 106. 157^. 161. 170. 178.
hormasia 149*7 165. (rec. 16. 65. 184. 1715.)
Mesomedes 1. 69. 73. 75. 78. 126. 182. (rec. 10*. 50. 116.)
Nicom. I: 4. 77. 124. 182. I et II: 92. 1s*. 43. 44. 138. 184. partes in 77. 164.
Pachymeres (rec. 101—3. 136.)
Pappus, isag. 76. 161. 187. (rec. 12. 86. 42. 118. 159. 173.) cf. indicem Rehd. p. LXXV ann. n. 180.
Pappus, comment. Ptol. 143. 147*.
Pediasimus 133. 186. 194. (rec. 88? 158^. 197.)
Ps.Plutarchus 1. 26. 97. 98. 29. 80. 69. 75. 77. 109. 146. 148*. 149*. 158. 180. 184.
Tabula codicum manuscriptorum. " XCIi
Porphyrius in I 1—4: 1. 926. 69. 75. 143. 147*. 188.
» in I et II: 4. 88. 46. $0. 109. 188. 189. 184. cf. Pappum οὐ Theonem.
Psellus psychogonia 22. 26. 71b. 187. 195. (rec. 64. 83. 96. 182. 162.) minora 26. 190. (rec. 15*-9. 19. 64. 179.) v. et Gregorium.
Ptolemaeus 1. 8. 4. 26. 69. 71*. 77. 108. 109. 119. 187. 1885. 147*-b, 1482.*-2, 149* et 4. 168. 182. 188. 184. 206. cum schol. 39. 143. (rec. 68. 150. 161. 172.) tabula 77. 181.
Sextus Emp. (rec. 66.)
Theo Alex. in Ptol. (rec. 21.)
Theo Smyrn. 28. 27. 11. 108. 144. 181. partes in 16. 76. 185. 148. 146. 1495. 165. 187.
Alia 24. 57. (rec. 16. 34. 86. 159. 196.)
ARISTOTEHELIS LOCI DE MUSICA.
Mus. script. ed. Jan. 1
oou»
. De voce (1—8). . De diesi (9—14).
De mesa (16).
. De consonantia (16— 20). . De artis usu (21—20).
᾿Αριστοτέλους
Α. De voce. (1. Περὶ ψυχῆς 118.
p. 419**. Νῦν δὲ πρῶτον περὶ ψόφου καὶ ἀκοῆς διο- ὁρίσωμεν. ἔστι δὲ διττὸς ὁ ψόφος" ὁ μὲν γὰρ ἐνέργειά τις, ὁ δὲ δύναμις. τὰ μὲν γὰρ οὔ φαμεν ἔχειν ψόφον, οἷον σχόγγον. ἔρια, — τὰ δ᾽ ἔχειν, οἷον χαλκὸν καὶ ὅσα στερεὰ καὶ λεῖα, ὅτι δύναται ψοφῆσαι. τοῦτο δ᾽ ἐστὶν αὐτοῦ μεταξὺ καὶ τῆς ἀκοῆς ἐμποιῆσαι ψόφον ἐνεργείᾳ. 1 γίνεται δ᾽ ὁ κατ᾽ ἐνέργειαν ψόφος ἀεί τινος πρός τι καὶ ἔν τινε’ πληγὴ γάρ ἐστιν ἡ ποιοῦσα. διὸ καὶ ἀδύνατον ἑνὸς ὄντος γενέσϑαι ψόφον᾽ ἕτερον γὰρ τὸ τύπτον καὶ τὸ τυπτόμενον. ὥστε τὸ ψοφοῦν πρός τι ψοφεῖ. πληγὴ δ᾽ οὐ γίνεται ἄνευ φορᾶς. ὥσπερ δ᾽ 15 εἴπομεν, οὐ τῶν τυχόντων πληγὴ ὁ ψόφος" οὐϑένα γὰρ ποιεῖ ψόφον ἔρια, ἂν πληγῇ. ἀλλὰ χαλκὸς καὶ ὅσα λεῖα καὶ κοῖλα. ὁ μὲν χαλκὸς ὅτι λεῖος, τὰ δὲ κοῖλα τῇ ἀνακλάσει πολλὰς ποιεῖ πληγὰς μετὰ τὴν πρώτην ἀδυνατοῦντος ἐξελθεῖν τοῦ κινηϑέντος. ἔτι ἀχούεται ἐν ἀέρι καὶ ὕδατι, ἀλλ’ ἧττον. οὐχ ἔστι
ὃὲ ψόφου κύριος ὃ ἀὴρ οὐδὲ τὸ ὕδωρ, ἀλλὰ δεῖ
στερεῶν πληγὴν γενέσθαι πρὸς ἄλληλα καὶ πρὸς τὸν ἀέρα. τοῦτο δὲ γίνεται, ὅταν ὑπομένῃ πληγεὶς ὃ ἀὴρ 1:
εῷ
3
4 - -l Aristoteles. À. 1. | καὶ μὴ διαχυϑῇ. διὸ ἐὰν ταχέως καὶ σφοδρῶς πληγῇ» ψοφεῖ. δεῖ γὰρ φϑάσαι τὴν κίνησιν τοῦ ῥαπίζοντος τὴν ϑρύψιν τοῦ ἀέρος, ὥσπερ ἂν εἰ σωρὸν ἢ δρμαϑὸν
4 ψάμμου τύκπτοι τις φερόμενον ταχύ. ἠχὼ δὲ γίγνεται, ὅταν ἀπὸ τοῦ ἀέρος ἑνὸς γενομένου διὰ τὸ ἀγγεῖον τὸ s διορίσαν καὶ κωλῦσαν ϑρυφϑῆναι πάλιν ὁ ἀὴρ ἀπωσθῇ ὥσπερ σφαῖρα. ἔοικε δ᾽ ἀεὶ γίνεσθαι ἠχώ, ἀλλ᾽ οὐ σαφής, ἐπεὶ συμβαίνει γε ἐπὶ τοῦ ψόφου καϑάκερ καὶ ἐπὶ τοῦ φωτός" καὶ γὰρ τὸ φῶς ἀεὶ ἀνακλᾶται (οὐδὲ γὰρ ἂν ἐγίνετο πάντῃ φῶς, ἀλλὰ σχότος ἔξω τοῦ τ. ἡλιουμένου)., dAÀ οὐχ οὕτως ἀναχλᾶται ὥσπερ ἀφ᾽ ὕδατος ἢ χαλκοῦ ἢ καί τινος ἄλλου τῶν λείων, ὥστε σκιὰν ποιεῖν, 1j τὸ φῶς δρίζομεν.
δ Τὸ δὲ κενὸν ὀρϑῶς λέγεται κύριον τοῦ ἀκούειν. δοκεῖ γὰρ εἶναι κενὸν Ó ἀήρ, οὗτος δ᾽ ἐστὶν ὃ ποιῶν wu ἀκούειν, ὅταν κινηϑῇ συνεχὴς καὶ εἷς. ἀλλὰ διὰ τὸ ψαϑυρὸς (p.420) εἶναι οὐ γεγωνεῖ, ἂν μὴ λεῖον T) τὸ πληγέν. τότε δὲ εἷς γίνεται ἅμα διὰ τὸ ἐπίπεδον" ἕν γὰρ τὸ τοῦ λείου ἐπίπεδον.
8 Ψοφητικὸν μὲν οὖν τὸ κινητικὸν ἑνὸς ἀέρος συν- x ἐχείᾳ μέχρις ἀκοῆς, ἀκοὴ δὲ συμφυὴς ἀέρι. διὰ δὲ τὸ ἐν ἀέρι εἶναι, κινουμένου τοῦ ἔξω τὸ εἴσω κινεῖ. διόπερ οὐ πάντῃ τὸ ξῷον ἀκούει. οὐδὲ πάντῃ διέρχεται ὃ ἀήρ' οὐ γὰρ πάντῃ ἔχει ἀέρα τὸ κινησόμενον μέρος καὶ ἔμψυχον. αὐτὸ μὲν δὴ ἄψοφον ὃ ἀὴρ διὰ τὸ εὕ- s
29 τὸ εἴσω xwei] ὁ εἴσω κινεῖται Torstrik. 24 ἀέρα) an ἀήρὺ) 25 ἔμψυχον. αὐτὸ] ἔμψοφον. αὐτὸς To.
14 κενὸν. ΑΥ. de partibus anim. II 10 p. 6565 16 ἔχει δὲ τὴν ἀκοὴν εὐλόγως ἔνια τῶν ξώων ἐν τῷ τόπῳ τῷ περὶ τὴν κεφαλήν" τὸ γὰρ κενὸν καλούμενον ἀέρος πλῆρές ἐστι. τὸ δὲ τῆς ἀκοῆς αἰσθητήριον ἀέρος εἶναί φαμεν. cf. de gener. anim. V 2 p. 1815 !*,
De voce. | s 5
O9vxrov: ὅταν ὃὲ κωλυϑῇ ϑούπτεσθαι, ἡ τούτου κίνησις ψόφος. ὁ δ᾽ ἐν τοῖς ὠσὶν ἐγκατῳκοδόμηται πρὸς τὸ ἀκίνητος εἶναι, ὅπως ἀχριβῶς αἰσϑάνηται πά- σας τὰς διαφορὰς τῆς κινήσεως. διὰ ταῦτα δὲ καὶ ἐν δὕδατι ἀκούομεν, ὅτι οὐκ εἰσέρχεται πρὸς αὐτὸν τὸν συμφυῆ ἀέρα, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ εἰς τὸ οὖς διὰ τὰς ξλικας. ὅταν δὃὲ τοῦτο συμβῇ, οὐκ ἀκούει" οὐδ᾽ ἂν ἡ μῆνιγξ κάμῃ, ὥσπερ τὸ ἐπὶ τῇ κόρῃ δέρμα ὅταν κάμη. ἀλλὰ καὶ σημεῖον τοῦ ἀκούειν ἢ μὴ τὸ ἠχεῖν ἀεὶ τὸ οὖς ιὸ ὥσπερ τὸ κέρας" ἀεὶ γὰρ οἰκείαν τινὰ χίνησιν ὃ ἀὴρ κινεῖται ὁ ἐν τοῖς ὠσίν" ἀλλ᾽ ὃ ψόφος ἀλλότριος καὶ οὐχ ἴδιος. καὶ διὰ τοῦτό φασιν ἀκούειν τῷ κενῷ καὶ ἠχοῦντι, ὅτι ἀκούομεν τῷ ἔχοντι ὡρισμένον τὸν ἀέρα. πότερον Ób ψοφεῖ τὸ τυπτόμενον ἢ τὸ τύπτον; ἢ καὶ 15 ἄμφω. τρόπον δ᾽ ἕξτερον᾽ ἔστι γὰρ Ó ψόφος κίνησις τοῦ δυναμένου κινεῖσϑαι τὸν τρόπον τοῦτον ὅνπερ τὰ ἀφαλλόμενα ἀπὸ τῶν λείων, ὅταν τις κρούσῃ. οὐ δὴ πᾶν ὥσπερ εἴρηται ψοφεῖ τυπτόμενον καὶ τύπτον, οἷον ἐὰν πατάξῃ βελόνη βελόνην᾽ ἀλλὰ δεῖ τὸ τυπτόμενον ὁμαλὸν » εἶναι, ὥστε τὸν ἀέρα ἀϑροῦν ἀφάλλεσϑαι καὶ σείεσϑαι. Αἱ δὲ διαφοραὶ τῶν ψοφούντων ἐν τῷ κατ' ἐνέργειαν ψόφῳ δηλοῦνται᾽ ὥσπερ γὰρ ἄνευ φωτὸς οὐχ ὁρᾶται τὰ χρώματα, οὕτως οὔτ᾽ ἄνευ ψόφου τὸ ὀξὺ χαὶ τὸ βαρύ. ταῦτα δὲ λέγεται κατὰ μεταφορὰν 2 ἀπὸ τῶν ἁπτῶν' τὸ μὲν γὰρ ὀξὺ κινεῖ τὴν αἴσϑησιν ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ ἐπὶ πολύ, τὸ δὲ βαρὺ ἐν πολλῷ ἐπ᾽ ὀλίγον. οὐ δὴ ταχὺ τὸ ὀξύ, τὸ δὲ βαρὺ βραδύ, ἀλλὰ γίνεται τοῦ μὲν διὰ τὸ τάχος ἡ κίνησις τοιαύτη, τοῦ 41 οὐ δὴ ταχὺ τὸ ὀξύ opponitur doctrinae Platonis. Por-
phyrius δὰ Ptolemaei harm. 1, 3 p. 227. cf. Platonis Timaeum c. 29. sed cf. etiam infra locum (8) e Topicis excerptum.
ed
eo
Me
6 L Aristoteles, A. 1.2.
δὲ διὰ βραδυτῆτα. (p.420*) καὶ ἔοικεν ἀνάλογον ἔχειν τῷ περὶ τὴν ἁφὴν ὀξεῖ καὶ ἀμβλεῖ" τὸ μὲν γὰρ ὀξὺ οἷον κεντεῖ, τὸ δ᾽ ἀμβλὺ οἷον ὠϑεῖ διὰ τὸ κινεῖν τὸ μὲν ἐν ὀλίγῳ, τὸ δὲ ἐν πολλῷ, ὥστε συμβαίνει τὸ μὲν ταχὺ, τὸ δὲ βραδὺ εἶναι.
Περὶ μὲν οὖν ψόφου ταύτῃ διωρίσϑω" ἡ δὲ φωνὴ ψόφος τίς ἐστιν ἐμψύχου τῶν γὰρ ἀψύχων οὐϑὲν φωνεῖ, ἀλλὰ καϑ᾽ ὁμοιότητα λέγεται φωνεῖν, οἷον αὐλὸς καὶ λύρα καὶ ὅσα ἄλλα τῶν ἀψύχων ἀπό- τασιν ἔχει καὶ μέλος καὶ διάλεκτον" ἔοικε γὰρ ὅτι καὶ ἡ φωνὴ ταῦτ᾽ ἔχει, πολλὰ δὲ τῶν ξῴων οὐκ ἔχουσι φωνήν, οἷον τά τε ἄναιμα καὶ τῶν ἐναίμων ἐχϑύες, καὶ τοῦτ᾽ εὐλόγως. εἴπερ ἀέρος κίνησίς τίς ἐστιν ὃ
0 ψόφος. ἀλλ᾽ οἵ λεγόμενοι φωνεῖν, otov ἐν τῷ ᾿Αχελῴῳ,
[um
ψοφοῦσι τοῖς βραγχίοις 4j τινι ἑτέρῳ τοιούτῳ φωνὴ δ᾽ ἐστὶ ξῴου ψόφος καὶ οὐ τῷ τυχόντι μορίῳ. ἀλλ᾽ ἐπεὶ πᾶν ψοφεῖ τύπτοντός τινος καί τι καὶ ἔν τινι, τοῦτο δ᾽ ἐστὶν ἀήρ, εὐλόγως ἂν φωνοίη ταῦτα μόνα ὅσα δέχεται τὸν ἀέρα. ἤδη γὰρ τῷ ἀναπνεομένῳ καταχρῆ- ται ἡ φύσις ἐπὶ δύο ἔργα, καϑάπερ τῇ γλώττῃ ἐπί τε τὴν γεῦσιν καὶ τὴν διάλεχτον, ὧν ἡ μὲν γεῦσις ἀναγ- καῖον (διὸ καὶ πλείοσιν ὑπάρχει), 9| δ᾽ ἑρμηνεία ἕνεκα τοῦ εὖ, — οὕτω καὶ τῷ πνεύματι πρός τε τὴν ϑερμό- τητα τὴν ἐντὸς ὡς ἀναγκαῖον. ... καὶ πρὸς τὴν φωνήν, ὅπως ὑπάρχῃ τὸ εὖ. ὄργανον δὲ vij ἀναπνοῇ ὁ φά- ρυγξ᾽ οὗ δ᾽ ἕνεκα καὶ τὸ μόριόν ἐστι τοῦτο, πλεύμων"
9 ἀπότασιν cf. Ἰηΐτα, hist. anim. V 14, 4. probabile est &zo- τασιν tanquam genus complecti ἐπίτασιν. et ἄνεσιν. Trendelen- burg ad hunc locum. 10 διάλεχτος᾽ ἡ τῆς φωνῆς τῇ γλώττῃ διάρϑρωσις hist. anim. IV 9, 1. Graf de Graecorum re musica (Marburg 1889) p. 1488. Guhrauer Zur Frage der Mehrstimmig- keit (Gratul. Hertz 1888. Berlin) 187. — ?5 φάρυγξ larynx. Trend.
15
20
— — De voce. | 1
τούτω γὰρ τῷ μορίῳ πλεῖστον ἔχει τὸ ϑερμὸν và πεξὰ τῶν ἄλλων. δεῖται δὲ τῆς ἀναπνοῆς καὶ ὃ περὶ τὴν καρδίαν τόπος πρῶτος" διὸ ἀναγκαῖον εἴσω ἀναπνεο- μένου εἰσιέναι τὸν ἀέρα. ὥστε ἡ πληγὴ τοῦ ἀναπνεο-
5p£vov ἀέρος ὑπὸ τῆς ἐν τούτοις τοῖς μορίοις ψυχῆς πρὸς τὴν καλουμένην ἀρτηρίαν φωνή ἐστιν οὐ γὰρ πᾶς ξῴου ψόφος φωνή, καϑάπερ εἴπομεν (ἔστε γὰρ καὶ τῇ γλώττῃ ψοφεῖν καὶ ὡς oí βήττοντες), ἀλλὰ δεῖ ἔμψυχόν τε εἶναι τὸ τύπτον καὶ μετὰ φαντασίας τινός"
0 σημαντικὸς γὰρ δή τις ψόφος ἐστὶν ἡ φωνὴ καὶ οὐ τοῦ ἀναπνεομένου ἀέρος ὥσπερ ἡ βήξ᾽ (p.421) ἀλλὰ τούτῳ τύπτει τὸν ἐν τῇ ἀρτηρίᾳ πρὸς αὐτήν. σημεῖον ὃὲ τὸ μὴ δύνασϑαι φωνεῖν ἀναπνέοντα μηδ᾽ ἐκπνέοντα, ἀλλὰ κατέχοντα᾽ κινεῖ γὰρ τοῦτο Ó κατέχων. φανερὸν
15 0$ καὶ διότι οἵ ἰχϑύες ἄφωνοι" οὐ γὰρ ἔχουσι φάρυγγα. τοῦτο δὲ τὸ μόριον οὐχ ἔχουσιν, ὅτι οὐ δέχονται τὸν ἀέρα οὐδ᾽ ἀναπνέουσιν.
(2. Περὶ ξῴων γενέσεως V 7T.
p. 186515, Περὶ μὲν οὖν ὀξύτητος καὶ βαρύτητος
ἢ τὴν αὐτὴν αἰτίαν οἰητέον εἷναι, ἥνπερ ἐπὶ τῆς μετα- βολῆς ἣν μεταβάλλει νέα ὄντα καὶ πρεσβύτερα. τὰ μὲν γὰρ ἄλλα πάντα νεώτερα ὄντα ὀξύτερον φϑέγγεται, τῶν δὲ βοῶν οἱ μόσχοι βαρύτερον. τὸ Ó αὐτὸ συμ- βαίνει καὶ ἐπὶ τῶν ἀῤῥένων καὶ ϑηλειῶν" ἐν μὲν γὰρ : τοῖς ἀλλοις γένεσι τὸ ϑῆλυ ὀξύτερον φϑέγγεται τοῦ ἄῤῥενος (μάλιστα δ᾽ ἐπίδηλον ἐπὶ τῶν ἀνϑρώπων τοῦτο᾽ μάλιστα γὰρ τούτοις ταύτην τὴν δύναμιν ἀπέ- δωκεν ἡ φύσις διὰ τὸ λόγῳ χρῆσϑαι μόνους τῶν ξῴων, τοῦ δὲ λόγου ὕλην εἶναι τὴν φωνήν), ἐπὶ δὲ τῶν βοῶν 20 τοὐναντίον᾽ βαρύτερον γὰρ αἱ ϑήλειαι φϑέγγονται τῶν
8
8 τ ἃ, Aristoteles; Α. 3..
ταύρων. vtívos μὲν οὖν ἕνεκα φωνὴν ἔχει τὰ ξῷα καὶ τί ἐστι φωνὴ καὶ ὅλως ὁ ψόφος, τὰ μὲν ἐν τοῖς περὶ αἰσθήσεως εἴρηται, τὰ δ᾽ ἐν τοῖς περὶ ψυχῆς. ἐπεὶ δὲ βαρὺ μέν ἐστιν ἐν τῷ βραδεῖαν εἶναι τὴν κίνησιν, ὀξὺ δ᾽ ἐν τῷ ταχεῖαν, τοῦ ὃὲ βραδέος ἢ ταχέος πότε- ρον τὸ κινοῦν αἴτιον ἢ τὸ κινούμενον, ἔχει τινὰ ἀπο- ρίαν. φασὶ γάρ τινες τὸ μὲν πολὺ βραδέως κινεῖ- σϑαι, τὸ δ᾽ ὀλίγον ταχέως, καὶ ταύτην αἰτίαν εἶναι τοῦ τὰ μὲν βαρύφωνα εἶναι, τὰ δ᾽ ὀξύφωνα, λέγοντες μέχρι τινὸς καλῶς, ὅλως δ᾽ οὐ καλῶς. τῷ μὲν γὰρ γένει ὀρθῶς ἔοικε λέγεσθαι τὸ βαρὺ ἐν μεγέθει τινὶ εἶναι τοῦ κινουμένου (εἰ γὰρ τοῦτο, καὶ μικρὸν καὶ βαρὺ φϑέγξασθαι οὐ ῥάδιον, ὁμοίως δ᾽ οὐδὲ μέγα καὶ ὀξύ), καὶ δοκεῖ γενναιοτέρας εἶναι φύσεως ἡ βαρυ- φωνία καὶ ἐν τοῖς μέλεσι (p. 181) τὸ βαρὺ τῶν συν- τόνων βέλτιον τὸ γὰρ βέλτιον ἐν ὑπεροχῇ. ἡ δὲ βα- ρύτης ὑπεροχή τις. ἀλλ᾽ ἐπειδή ἐστιν ἕτερον τὸ βαρὺ καὶ ὀξὺ ἐν φωνῇ μεγαλοφωνίας καὶ μικροφωνίας (ἔστι γὰρ καὶ ὀξύφωνα μεγαλόφωνα καὶ μικρόφωνα βαρύ-
10
15
φωνα ὡσαύτως. ὁμοίως δὲ καὶ κατὰ τὸν μέσον τόνον so
τούτων), περὶ ὧν τίνι ἄν τις ἄλλῳ διορίσειεν (λέγω δὲ μεγαλοφωνίαν καὶ μικροφωνίαν) ἢ πλήϑει καὶ ὁλι- γότητι τοῦ κινουμένου; εἰ οὖν κατὰ τὸν λεγόμενον ἔσται διορισμὸν τὸ ὀξὺ καὶ βαρύ, συμβήσεται τὰ αὐτὰ
εἶναι βαρύφωνα καὶ μεγαλόφωνα. καὶ δξύφωνα καὶ 55
5 βραδέως ἣ ταχέως codd. 18 μέγα versiones, βαρύ codd.
12 μικρὸν καὶ βαρὺ. si fortis sonus idem gravis esset, non posses tenui voce graves sonos cantare, nec forti voce sonos &cutos; potes autem utraque vocis magnitudine prodere utrum- que sonorum genus.
: Dé voce. 9 μικρόφωνα᾽ τοῦτο δὲ ψεῦδος. αἴτιον δ᾽ ὅτι và μέγα καὶ τὸ μικρὸν καὶ τὸ πολὺ καὶ τὸ ὀλίψον τὰ μὲν ἁπλῶς λέγεται, τὰ δὲ πρὸς ἄλληλα. μεγαλόφωνα μὲν οὖν ἐστιν ἐν τῷ πολὺ ἁπλῶς εἶναι τὸ κινούμενον,
s μικρόφωνα δὲ τῷ ὀλίγον, βαρύφωνα δὲ καὶ ὀξύφωνα ἐν τῷ πρὸς ἄλληλα ταύτην ἔχειν τὴν διαφοράν. ἐὰν μὲν γὰρ ὑπερέχῃ τὸ κινούμενον τῆς τοῦ κινοῦντος ἐσχύος, ἀνάγκη βραδέως φέρεσϑαι τὸ φερόμενον ἂν
δ᾽ ὑκπερέχηται, ταχέως" τὸ δ᾽ ἰσχῦον διὰ τὴν ἰσχὺν
1 ὁτὲ μὲν πολὺ κινοῦν βραδεῖαν ποιεῖ τὴν κίνησιν. ὁτὲ δὲ διὰ τὸ κρατεῖν ταχεῖαν. κατὰ τὸν αὐτὸν δὲ λόγον καὶ τῶν κινούντων τὰ ἀσϑενῆ τὰ μὲν πλείω κινοῦντα τῆς δυνάμεως βραδεῖαν ποιεῖ τὴν κίνησιν. τὰ δὲ 0v ἀσϑένειαν ὀλίγα κινοῦντα ταχεῖαν. Αΐ μὲν οὖν αἰτίαι
15 τῶν ἐναντιώσεων αὗται τοῦ μήτε πάντα τὰ νέα ὀξύφωνα εἶναι μήτε βαρύφωνα, μήτε τὰ πρεσβύτερα. μήτε τὰ ἄῤῥενα καὶ ϑήλεα, πρὸς δὲ τούτοις καὶ τοῦ τοὺς κά- μνοντας ὀξὺ φϑέγγεσϑαι καὶ τοὺς εὖ τὸ σῶμα ἔχοντας, ἔτι δὲ καὶ γέροντας γινομένους μᾶλλον ὀξυφωνοτέρους
Ὁ γίνεσθαι, τῆς ἡλικίας ἐναντίας οὔσης τῇ τῶν νέων. τὰ μὲν οὖν πλεῖστα νεώτερα ὄντα xal ϑήλεα δι’ ἀδυνα- μίαν ὀλίγον κινοῦντα ἀέρα ὀξύφωνά ἐστι" ταχὺ γὰρ ὁ ὀλέγος φέρεται, τὸ δὲ ταχὺ ὀξὺ ἐν φωνῇ. οἱ δὲ μόσχοι καὶ αἷ βόες αἴ ϑήλειαι, οἵ μὲν διὰ τὴν ἡλικίαν,
4 αἱ δὲ διὰ τὴν φύσιν τῆς ϑηλύτητος οὐχ ἰσχυρὸν ἔχουσι τὸ μόριον ᾧ κινοῦσι. πολὺ δὲ κινοῦντα βαρύφϑογγά ἔστιν" (p. 1815) βαρὺ γὰρ τὸ βραδέως φερόμενον, ὃ ὃὲ πολὺς ἀὴρ φέρεται βραδέως. πολὺν δὲ κινοῦσι ταῦτα, τὰ δ᾽ ἄλλ᾽ ὀλίγον, διὰ τὸ τὸ ἀγγεῖον. δι’ οὗ
7 τοῦ κινοῦντος, cf. infrà 8 6 μόριον à κινοῦσιν et 8 11, pulmonem dicit, ut de anima II 8, 11.
4
Qt
6
ed
o6
e
JO . I. Aristoteles A. 2.
πρῶτον φέρεται τὸ ) πνεῦμα, τούτοις μὲν διάστημα ἔχειν μέγα καὶ πολὺν ἀναγκάζεσθαι ἀέρα κινεῖν, τοῖς ὃ᾽
ἄλλοις εὐταμέευτον εἷναι. προιούσης δὲ τῆς ἡλικίας ἰσχύει μᾶλλον τοῦτο τὸ μόριον τὸ κινοῦν ἐν ἑχάστοιρ, ὥστε μεταβάλλουσιν εἰς τοὐναντίον, καὶ τὰ μὲν ὀξύ- ς φωῶνα βαρυφωνότερα γένεται αὐτὰ αὑτῶν, τὰ δὲ βαρύ- φωνα ὀξυφωνότερα' διόπερ ol ταῦροι ὀξυφωνότεροι τῶν μόσχων καὶ τῶν θηλειῶν βοῶν. ἔστι μὲν οὖν πᾶσιν ἡ ἰσχὺς ἐν τοῖς νεύροις, διὸ καὶ τὰ ἀκμάξοντα ἰσχύει μᾶλλον" ἄναρϑρα γὰρ τὰ νέα μᾶλλον καὶ ἄνευρα. 1 ἔτι δὲ τοῖς μὲν νέοις οὕπω ἐπιτέταται, τοῖς δὲ γηρά- 6xovciw ἤδη ἀνίεται ἡ συντονία, διὸ ἄμφω ἀσθενῆ καὶ ἀδύνατα πρὸς τὴν κίνησιν. μάλιστα δ᾽ οἵ ταῦροι νευ- ρώδεις καὶ ἡ καρδία᾽ διόπερ σύντονον ἔχουσι τοῦτο τὸ μόριον ᾧ κινοῦσι τὸ πνεῦμα ὥσπερ χορδὴν τετα- 5 μένην νευρίνην. δηλοῖ δὲ τοιαύτη τὴν φύσιν οὖσα ἡ καρδία τῶν βοῶν τῷ καὶ ὀστοῦν ἐγγίνεσθαι ἐν ἐνίαις αὐτῶν᾽ τὰ δ᾽ ὀστᾶ ξητεῖ τὴν τοῦ νεύρου φύσιν. éx- τεμνόμενα δὲ πάντα ἐς τὸ ϑῆλυ μεταβάλλει, καὶ διὰ τὸ ἀνίεσϑαι τὴν ἰσχὺν τὴν νευρώδη ἐν τῇ ἀρχῇ so ὁμοίαν ἀφίησι φωνὴν τοῖς ϑήλεσιν. ἡ δ᾽ ἄνεσις παρα- πλησία γίνεται. ὥσπερ ἂν εἴ τις χορδὴν κατατείνας σύντονον ποιήσειε τῷ ἐξάψαι τι βάρος, οἷον δὴ ποι- οὔσιν αἴ τοὺς ἱστοὺς ὑφαίνουσαι. καὶ γὰρ αὗται τὸν στήμονα. κατατείνουσι προσάπτουσαι τὰς καλουμένας ss λαιάς. οὕτω γὰρ ἡ τῶν ὄρχεων φύσις προσήρτηται πρὸς τοὺς σπερματικοὺς πορους, οὗτοι δ᾽ ἐκ τῆς φλε- βὸς, ἧς ἡ ἀρχὴ ἐκ τῆς καρδίας πρὸς αὐτῷ τῷ κινοῦντι τὴν φωνήν. διὸ καὶ τῶν σπερματικῶν πόρων μετα- βαλλόντων πρὸς τὴν ἡλικίαν, ἐν q ἤδη δύνανται τὸ so σπέρμα ἐκκρίνειν, συμμεταβάλλει καὶ τοῦτο τὸ μόριον,
ἢ
De voce. . ^ ^11
τούτου δὲ μεταβάλλοντος καὶ ἧ φωνὴ μεταβάλλει, μᾶλλον μὲν ἐν τοῖς ἄῤῥεσιν, συμβαίνει δὲ ταὐτὸ καὶ ἐκὶ τῶν ϑηλειῶν, ἀλλ᾽ ἀδηλότερον. καὶ γίνεται ὃ κα- λοῦσί τινες τραγίζειν, (p. 188) ὅταν ἀνώμαλος ἡ ἡ 5 φωνή᾽ μετὰ δὲ ταῦτα καϑίσταται εἰς τὴν τῆς ἐπιούσης ἡλικίας βαρύτητα ἢ ὀξυφωνίαν. ἀφαιρουμένων δὲ 1 τῶν ὔὄρχεων ἀνίεται ἡ τάσις τῶν πόρων ὥσπερ ἀπὸ τῆς χορδῆς καὶ τοῦ στήμονος ἀφαιρουμένου τοῦ βά- ρους τούτου δ᾽ ἀνιεμένου καὶ ἡ ἀρχὴ ἡ κινοῦσα τὴν 19 φωνὴν ἐκλύεται κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον. διὰ μὲν οὖν ταύτην τὴν αἰτίαν τὰ ἐχτεμνόμενα μεταβάλλει εἰς τὸ ϑῆλυ τήν τε φωνὴν καὶ τὴν ἄλλην μορφὴν. διὰ τὸ συμβαίνειν ἀνίεσϑαι τὴν ἀρχὴν, ἐξ ἧς ὑπάρχει τῷ σώ- ματι ἡ συντονία" ἀλλ᾽ οὐχ ὥσπερ τινὲς ὑπολαμβάνουσιν 15 αὐτοὺς τοὺς ὄρχεις εἶναι σύναμμα πολλῶν ἀρχῶν. ἀλλὰ μικραὶ μεταστάδεις μεγάλων αἰτίαι γίνονται, οὐ δι᾽ αὑτάς, ἀλλ᾽ ὅταν συμβαίνῃ ἀρχὴν συμμεταβάλλειν" αἵ γὰρ ἀρχαὶ μεγέϑει οὖσαι μικραὶ τῇ δυνάμει μεγάλαι εἰσίν. τοῦτο γάρ ἐστι τὸ ἀρχὴν εἷναι, τὸ αὐτὴν μὲν s αἰτίαν εἶναι πολλῶν, ταύτης δ᾽ ἄλλο ἄνωϑεν μηϑέν. Τοῦ δὲ φύσει τὰ μὲν τοιαῦτα συνίστασϑαι τῶν | ξῴων ὥστε βαρύφωνα εἶναι, τὰ δ᾽ ὀξύφνωνα, συμβάλ- λεται καὶ ἡ ϑερμότης τοῦ τόπου καὶ ἡ ψυχρότης" τὸ μὲν γὰρ ϑερμὺν πνεῦμα διὰ παχύτητα ποιεῖ βαρυφω- ὁ νίαν, τὸ δὲ ψυχρὸν διὰ λεπτότητα τοὐναντίον. δῆλον ὃὲ τοῦτο καὶ ἐπὶ τῶν αὐλῶν" οἵ γὰρ ϑερμοτέρῳ τῷ πνεύματι χρώμενοι καὶ τοιοῦτον προιέμενοι, οἷον οἵ αἰάξοντες, βαρύτερον αὐλοῦσιν. τῆς δὲ τραχυφωνίας 1 αἴτιον καὶ τοῦ λείαν εἷναι τὴν φωνὴν καὶ πάσης τῆς 3) τοιαύτης ἀνωμαλίας τὸ τὸ μόριον καὶ τὸ ὄργανον δι᾽ οὗ φέρεται ἡ φωνή, ἢ τραχὺ ἢ λεῖον εἶναι ἢ ὅλως
^19 ^ . I Aristoteles, A. 8—6.
ὁμαλὸν ἢ ἀνώμαλον. δῆλον δ᾽ ὅταν ὑγρότης τις ὑπάρχῃ περὶ τὴν ἀρτηρίαν ἢ τραχύτης γένηται ὑπό τινος πώ- ϑους᾽ τότε γὰρ καὶ ἡ φωνὴ γίνεται ἀνώμαλος. — τῆς δ᾽ εὐκαμψίας. ἂν μαλακὸν ἢ σχληρὸν ἡ τὸ ὄργανον. τὸ μὲν γὰρ μαλακὸν δύναται ταμιεύεσθαι καὶ παντο- s δαπὸν γίνεσϑαι, τὸ δὲ σκληρὸν οὐ δύναται. καὶ τὸ μὲν μαλακὸν καὶ μικρὸν δύναται καὶ μέγα φϑέγγεσϑαι, διὸ καὶ ὀξὺ καὶ βαρύ" ταμιεύεται γὰρ ῥᾳδίως τοῦ πνεύ- ματος καὶ αὐτὸ γινόμενον ῥᾳδίως μέγα καὶ μικρόν" ἡ 0b σκληρότης ἀταμίευτον. (p. 1885) περὶ μὲν οὖν φωνῆς; τὸ ὅσα μὴ πρότερον ἐν τοῖς περὶ αἰσϑήσεως διώρισται καὶ ἐν τοῖς περὶ ψυχῆς. τοσαῦτ᾽ εἰρήσθω.
(8.) Τοπικῶν Α 15. (ed. Par. I 18, 4 et 7.)
p. 106*?5, Φωνὴ yàg λευκὴ xol μέλαινα λέγεται, ὁμοίως δὲ xal χρῶμα. τοῖς μὲν οὖν ὀνόμασιν οὐδὲν i5 διαφωνεῖ, τῷ δὲ εἴδει κατάδηλος ἐν αὐτοῖς εὐθέως ἡ διαφορά" οὐ γὰρ ὁμοίως τό τε χρῶμα λευκὸν λέγεται καὶ ἡ φωνή. δῆλον δὲ τοῦτο καὶ διὰ τῆς αἰσϑήσεως" τῶν γὰρ αὐτῶν τῷ εἴδει ἡ αὐτὴ αἴσϑησις, τὸ δὲ λευ- κὸν τὸ ἐπὶ τῆς φωνῆς καὶ τοῦ χρώματος οὐ τῇ αὐτῇ so αἰσϑήσει κρίνομεν, ἀλλὰ τὸ μὲν ὄψει, τὸ ὃὲ ἀκοῇ.
p. 1060 4, .... Τῶν μὲν ἐστί τι ἀνὰ μέσον, τῶν δὲ μηδέν... οἷον λευκοῦ καὶ μέλανος ἐν χρώμασι μὲν τὸ
14 Φωνὴ λευκή. cf. Sextus Emp. adv. mus. 40. τῆς δὲ φωνῆς ἡ μέν τις ἐστιν ὀξεῖα, ἡ δὲ βαρεῖα, μεταφορικώτερον ἀπὸ τῶν περὶ τὴν ἁφὴν αἰσϑητῶν ἑκατέρου τούτων λαμβάνον- τος τὴν προσηγορίαν. καϑάπερ γὰρ τὸ κεντοῦν καὶ τέμνον τὴν ἁφὴν ὀξὺ προσηγόρευσεν ὁ βίος καὶ τὸ ϑλάσιν ἐμποιοῦν καὶ πιέζον βαρύ, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ τῆς φωνῆς τὴν μὲν οἵονεὶ τέμνουσαν τὴν ἀκοὴν -- ὀξεῖαν, τὴν δὲ ὥσπερ ϑλῶσαν — βαρεῖαν. καὶ οὐ ξένον, εἰ ὥσπερ φαιάν τινα καὶ μέλαιναν καὶ
λευκὴν φωνὴν ἀπὸ τῶν πρὸς τὴν ὅρασιν αἰσϑητῶν κεκλήκαμεν͵ ὧδε καὶ ἀπὸ τῶν πρὸς τὴν ἁφὴν ἐχρησάμεϑά τισι μεταφοραΐς.
| De voce. | : 18 φαιόν, ἐν φωνῇ δ᾽ οὐδέν, ἢ εἰ ἄρα, τὸ σομφόν, κα- ϑάπερ τινές φασι σομφὴν φωνὴν ἀνὰ μέσον εἶναι.
(4.) p. 107*!!, Ὁμώνυμον ... ὡσαύτως δὲ καὶ τὸ λευ- κὸν ἐπὶ σώματος μὲν χρῶμα, ἐπὶ δὲ φωνῆς τὸ εὐήκοον.
ὁ παραπλησίως δὲ καὶ τὸ ὀξύ.... φωνὴ μὲν γὰρ ὀξεῖα ἡ ταχεῖα, καϑάπερ φασὶν οἵ κατὰ τοὺς ἀριϑμοὺς ἀρ- μονικοί, γωνία δὲ ὀξεῖα ἡ ἐλάσσων ὀρϑῆς;, μάχαιρα δὲ ἡ ὀξυγώνιος.
(5.) Περὶ αἰσθήσεως καὶ αἰσϑητῶν 6.
x» μ.44655, Ὁ ψόφος ὕστερον ἀφικνεῖται τῆς πλη- γῆς .... τὸ κινούμενον κινεῖται ποϑέν ποι, ὥστ᾽ ἀνάγκη εἵναί τινα καὶ χρόνον, ἐν ᾧ κινεῖται ἐκ ϑατέρου πρὸς ϑάτερον... (p. 4465) καὶ εἰ ἅπαν ἅμα ἀκούει καὶ ἀκήκοε καὶ ὅλως αἰσϑάνεται καὶ ἤσϑηται, καὶ μή ἐστι γένεσις
15 αὐτῶν, ἀλλ᾽ εἰσὶν ἄνευ τοῦ γίνεσϑαι, ὅμως οὐδὲν ἧττον [ὥσπερ] ὃ ψόφος ἤδη γεγενημένης τῆς πληγῆς οὔπω πρὸς τῇ ἀκοῇ. δηλοῖ δὲ τοῦτο καὶ ἡ τῶν γραμμάτων μετασχημάτισις, ὡς γινομένης τῆς φορᾶς ἐν τῷ μεταξύ" οὐ γὰρ τὸ λεχϑὲν φαίνονται ἀκηκοότες διὰ τὸ μετα-
2) ὐχηματίζεσϑαι φερόμενον τὸν ἀέρα. .. ἢ περὶ μὲν τὸν ψόφον καὶ τὴν ὀσμὴν τοῦτο συμβαίνειν εὔλογον; ὥσπερ γὰρ ὃ ἀὴρ καὶ τὸ ὕδωρ συνεχῆ μὲν, ἀλλ᾽ ὅμως μεμέρι- σται ἀμφοτέρων ἡ κίνησις" διὸ καὶ ἔστι μὲν ὡς τὸ αὐτὸ ἀκούει Ó πρῶτος καὶ ὃ ὕστερος καὶ ὀσφραίνεται,
:$ ἔστι δ᾽ ὡς οὔ. (π. αἰσϑ. c. 8. 6. 7 v. infra p. 15, 19 88.)
(6.) Περὶ τὰ ξῷα ἱστορία IV 9. V 14. VII 1. IV 9,1. p.535*". Περὶ φωνῆς τῶν ξῴων ὧδ᾽ ἔχει. φωνὴ καὶ ψόφος ἕτερόν ἐστι καὶ τρίτον τούτων διά-
16 γίνεσϑαι ὅμως οὐδὲν ἧττον, ὥσπερ ὁ Bk.
14 | L Aristoteles; A. B. 7—11.
λεκτος. φωνεῖ μὲν οὖν οὐδενὶ τῶν ἄλλων μορίων οὐδὲν πλὴν τῷ qdovyyv διὸ ὅσα μὴ ἔχει πνεύμονα, οὐδὲ φϑέγγεται' διάλεκτος δὲ ἡ τῆς φωνῆς ἐστι τῇ γλώττῃ διάρϑρωσις. τὰ μὲν οὖν φωνήεντα ἡ φωνὴ καὶ ὃ λαρυγξ ἀφίησιν, τὰ δὲ ἄφωνα (p. ὅ355) ἡ γλῶττα : καὶ τὰ χείλη" ἐξ ὧν ἡ διάλεκτός ἐστιν.
(1.) V 14, 4. p. 545* M. Ὡς μὲν οὖν ἐπὶ τὸ πολὺ, καϑά- περ εἴπομεν, διαφέρει ἡ φωνὴ τῶν ἀῤῥένων καὶ τῶν ϑηλειῶν ἐν τῷ βαρύτερον φϑέγγεσϑαι τὰ ἄῤῥενα τῶν ϑηλειῶν, ὅσων ἔστιν ἀπότασις τῆς φωνῆς. οὐ μὴν 1 ἐν πᾶσί γε τοῖς ξῴοις, ἀλλ᾽ ἐνίοις τοὐναντίον, olov ἐπὶ τῶν βοῶν. ἐπὶ γὰρ τούτων τὸ ϑῆλυ τοῦ ἄῤῥενος βαρύτερον φϑέγγεται καὶ oí μόσχοι τῶν τελείων. διὸ καὶ τὰς φωνὰς τὰ ἐχτεμνόμενα μεταβάλλουσιν ἐναν- τίως᾽ εἰς τὸ ϑῆλυ γὰρ μεταβάλλουσι τὰ ἐχτεμνόμενα. 15
(VI 10, 4 v. infra p. 85.)
(8.) VII 1,1. p. 581*"", Περὶ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον (dv τοῖς ἔτεσι τοῖς δὶς ἑπτὰ τετελεσμένοις τῷ ἄῤῥενι» ἥ τε φωνὴ μεταβάλλειν ἄρχεται ἐπὶ τὸ τραχύτερον καὶ ἀνωμαλέστερον, οὔτ᾽ ἔτι ὀξεῖα οὖσα, οὔτε πω βαρεῖα, so οὔτε πᾶσα ὁμαλή, ἀλλ’ ὁμοία φαινομένη ταῖς παρα- νενευρισμέναις καὶ τραχείαις χορδαῖς ὃ καλοῦσι τρα- γίζξειν. ... 8... .. καὶ τοῖς ϑήλεσιν .. (p. 5815)... καὶ ἡ φωνή τε καὶ ταῖς παισὶ μεταβάλλει περὶ τὸν χρόνον τοῦτον ἐπὶ τὸ βαρύτερον. ὅλως μὲν γὰρ γυνὴ ἀνδρὸς 15 ὀξυφωνότερον, αἴ δὲ νέαι τῶν πρεσβυτέρων, ὥσπερ καὶ οἵ παῖδες τῶν ἀνδρῶν" ἀλλ᾽ ἔστιν ἡ φωνὴ δξυτέρα ἡ τῶν ϑηλειῶν παίδων ἣ τῶν ἀῤῥένων, καὶ ὃ παρϑένιος αὐλὸς τοῦ παιδικοῦ ὀξύτερος.
10 ἀπότασις. cf. quae attulimus ad librum de anima II 8, 9.
De voce. De diei. 15
B. De diesi.
(9.) 4vaAvtixóv ὑστέρων I 23. p. 84^ ?7, Ὥσπερ ἐν τοῖς ἄλλοις ἡ ἀρχὴ ἁπλοῦν, τοῦτο δ᾽ οὐ ταὐτὸ πανταχοῦ, ἀλλ᾽ ἐν βάρει μὲν μνᾶ. ἐν δὲ 5 μέλει δίεσις, ἄλλο δ᾽ ἐν ἄλλῳ, οὕτως ἐν συλλογισμῷ τὸ ἕν (p. 85) πρότασις ἄμεσος, ἐν δ᾽ ἀποδείξει καὶ ἐπιστήμῃ ὃ νοῦς.
(10.) Περὶ αἰσϑήσεως 0.
p.445^?!, Τὸ μυριοστομόριον λανϑάνει (p. 440) τῆς
10 κέγχρου ὁρωμένης, καίτοι 1) ὄψις ἐπελήλυϑεν, καὶ ὁ ἐν
τῇ διέσει φϑόγγος λανϑάνει, καίτοι συνεχοῦς ὄντος
ἀχούει τοῦ μέλους παντός" τὸ δὲ διάστημα τὸ τοῦ
μεταξὺ πρὸς τοὺς ἐσχάτους λανϑάνει. ὁμοίως δὲ καὶ
ἐν τοῖς ἄλλοις αἰσϑητοῖς τὰ μικρὰ πάμπαν" δυνάμει 15 γὰρ ὁρατά, ἐνεργείᾳ δ᾽ οὔ, ὅταν χωρισϑῇ.
(1L) Τῶν Μετὰ τὰ φυσικά IV 6. IX 1. IX 2. XIII.
IV 6,12. p. 1016^!5, Τὸ πρῶτον μέτρον ἀρχή" e γὰρ πρώτῳ γνωρίζομεν, τοῦτο πρῶτον μέτρον ἑκάστου γένους" ἀρχὴ οὖν τοῦ γνωστοῦ περὶ ἕκαστον τὸ ἔν.
οὐ ταὐτὸ δὲ ἐν πᾶσι τοῖς γένεσι τὸ ἕν. ἔνϑα μὲν γὰρ δέεσις. ἔνϑα δὲ τὸ φωνῆεν ἢ ἄφωνον" βάρους δ᾽ ἔτερον καὶ κινήσεως ἄλλο. πανταχοῦ δὲ τὸ ἕν ἢἣ τῷ ποσῷ ἢ τῷ εἴδει ἀδιαίρετον.
10 ἐν τῇ διέσει φϑόγγος λανθάνει. ubi a parypate vocem paulatim &d hypaten demittis, non percipiuntur singuli vocis escendentis gradus. cf. probl. XIX 8, 4. Jan ad Bachii isa- ogen (ann. lycei Arg. 1891) p. 4. Ar. Qu. I 7, p. 14 M. δίεσις καλεῖτο τὸ σμικρότατον τῆς φωνῆς διάστημα, olov διάλυσις
τὴς φωνῆς οὖσα.
7
e
Yt. .7.
16 ο΄ L-Arisioteles, B. C, 13—15.
(12.) IX 1, 7. p. 1052^9. Mézoov ἐστὶν, ᾧ τὸ ποσὸν γιγνώσκεται" γιγνώσκεται δ᾽ ἢ ἑνὶ ἣ ἀριθμῷ τὸ ποσὸν fj ποσόν, ὃ δ᾽ ἀριϑμὸς ἅπας ἑνί. ὥστε πᾶν τὸ ποσὸν γιγνώσκεται $ ποσὸν τῷ ἕνί, καὶ d πρώτῳ ποσὰ γιγνώσχεται, τοῦτο αὐτὸ ἕν᾽ διὸ τὸ ὃν ἀριϑμοῦ ἀρχὴ ἡ ἀριϑμός. ἐντεῦθεν δὲ καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις λέγεται μέτρον, ᾧ πρώτῳ τε ἕκαστον γιγνώσκεται, καὶ τὸ μέτρον ἑκάστου ἕν ἐν μήκει, ἐν πλάτει, ἐν βάθει, ἐν βάρει. ἐν τάχει.... Ἐν πᾶσι δὴ τούτοις μέτρον καὶ ἀρχὴ ἕν τι καὶ ἀδιαέρετον, ἐπεὶ καὶ ἐν ταῖς γραμμαῖς χρῶνται ὡς ἀτόμῳ τῇ ποδιαίᾳφ. πανταχοῦ γὰρ τὸ μέτρον ἔν τι ξητοῦσι καὶ ἀδιαίρετον" τοῦτο δὲ τὸ ἁπλοῦν ἢ τῷ ποιῷ ἢ τῷ ποσῷ. ὅπου μὲν οὖν δοκεῖ μὴ εἶναι ἀφελεῖν ἢ προσϑεῖναι, τοῦτο ἀκριβὲς τὸ μέτρον, (p. 1053) δεὸ τὸ τοῦ ἀριϑμοῦ ἀκριβέστατον' τὴν γὰρ μονάδα τιϑέασι πάντῃ ἀδιαίρετον. ἐν δὲ τοῖς ἄλλοις μιμοῦνται τὸ τοιοῦτον" ἀπὸ γὰρ σταδίου καὶ ταλάντου" καὶ ἀεὶ τοῦ μείξονος λάϑοε ἂν καὶ προστεϑέν τι καὶ ἀφαιρεϑὲν
ι0ὸ μᾶλλον ἢ ἀπὸ ἐλάττονος. ὥστε ἀφ᾽ οὗ πρώτου κατὰ
μι
τὴν αἴσθησιν μὴ ἐνδέχεται, τοῦτο πάντες ποιοῦνται μέτρον, καὶ ὑγρῶν καὶ ξηρῶν καὶ βάρους καὶ μεγέϑους. καὶ τότ᾽ οἴονται εἰδέναι τὸ ποσόν, ὅταν εἰδῶσι διὰ τούτου τοῦ μέτρου. (καὶ δὴ καὶ κίνησιν τῇ ἁπλῇ κινήσει καὶ τῇ ταχίστῃ᾽ ὀλίγιστον γὰρ αὕτη ἔχει χρόνον. διὸ ἐν τῇ ἀστρολογίᾳ τὸ τοιοῦτον ἕν ἀρχὴ καὶ μέτρον" τὴν κίνησιν γὰρ ὁμαλὴν ὑποτίϑενται καὶ ταχίστην τὴν τοῦ οὐρανοῦ. πρὸς ἣν κρίνουσι τὰς ἄλλας.) καὶ ἐν μουσικῇ δίέεσις, ὅτι ἐλάχιστον, καὶ ἐν φωνῇ στοι- χεῖον. καὶ ταῦτα πάντα ἕν τι οὕτως, οὐχ ὡς κοινὸν
10
90
25
τὸ ἕν, ἀλλ’ ὥσπερ εἴρηται. οὐκ ἀεὶ δὲ τῷ ἀριϑμῷ ἕν so
τὸ μέτρον, ἀλλ᾽’ ἐνίοτε πλείω, olov αἱ διέσεις δύο
De diesi. De mesa.
αἴ μὴ κατὰ τὴν ἀκοήν, ἀλλ ἐν τοῖς λόγοις, xo φωναὶ πλείους αἷς μετροῦμεν. καὶ ἡ διάμετρος μετρεῖται καὶ ἡ πλευρὰ καὶ τὰ μεγέϑη πάντα.
(13.) IX 2. p. 1058553, Εἰ τὰ ὄντα ἦν χρώματα, 1
5 ἀριϑμός τις τὰ ὄντα ... χρωμάτων. καὶ τὸ ἕν dj
τι ἕν, οἷον τὸ λευχόν. ὁμοίως δὲ καὶ εἰ μέλ'
ὄντα ἦν, ἀριϑμὸς ἂν ἦν. διέσεων μέντοι, ἀλλ᾽
ἀριϑμὸς ἢ οὐσία αὐτῶν᾽ καὶ τὸ ἕν ἦν ἄν τι, ᾿ οὐσία οὐ τὸ ἕν ἀλλὰ διέσις.
50 (14) XIII1, 7. p. 1087* 9. Τὸ δὲ ἕν ὅτι μέτρον σι v&t, φανερόν. καὶ ἐν παντί ἐστι τι ἕτερον ὑποκείμι οἷον ἐν ἁρμονίᾳ δίεσις, ἐν δὲ μεγέϑει δάκτυλ. ποὺς ἢ τι τοιοῦτον, ἐν δὲ ῥυϑμοῖς βάσις ἢ συλλ ὁμοίως δὲ καὶ ἐν βάρει σταϑμός τις ὡρισμένος
5 χαὶ κατὰ πάντων δὲ τὸν αὐτὸν τρόπον (p.1088 μὲν τοῖς ποιοῖς ποιόν τι, ἐν δὲ τοῖς ποσοῖς ποσό
C. De mesa.
(15. Τῶν μετὰ τὰ φυσικά IV 11, 5.
p. 1018»? Τὰ δὲ (ἐν ἀρχῆς γένει ἐστὶ : τοτάξιν. ταῦτα δ᾽ ἐστὶν ὅσα πρός τι ἕν ὡρισμ διέστηκε κατὰ τὸν λόγον, οἷον παραστάτης τριτο του πρότερον καὶ παρανήτη νήτης᾽ ἔνϑα μὲν γι κορυφαῖος, ἔνϑα δὲ ἡ μέση ἀρχή.
17 Mese ᾿ρχή᾽ haud scio an huc sit referendum quo Aristoteles in Republica I 5 p. 1254*?* ([ 2, 9 ed. Didot γὰρ ἐν τοῖς μὴ μετέχουσι ξωῆς ἐστί τις ἀρχή, οἷον ἁρμονί
Mus. script. ed. Jan. 3
18 I Aristoteles. D. 16—90.
D. De consonantia.
(16.) ' 4vaAvtixà ὕστερα 11 2, 8.
p.909, TY ἐστε συμφωνία; 4óyog ἀριϑμῶν ἐν ὀξεῖ καὶ βαρεῖ. — Διὰ τί συμφωνεῖ τὸ ὀξὺ τῷ βαρεῖ; Διὰ τὸ λόγον ἔχειν ἀρυϑμῶν τὸ ὀξὺ καὶ τὸ βαρύ. 5
(11) Φυσικὴ ἀκρόασις II 3, 6.
Ρ. 195539. Δέγεται αἰτία πολλαχῶς xal αὐτῶν τῶν ὁμοειδῶν προτέρως καὶ ὑστέρως ἄλλο ἄλλου, οἷον ὑγιείας ὃ ἑἰατρὸρ καὶ τεχνέτης καὶ τοῦ διὰ πασῶν τὸ διπλάσιον καὶ ὃ ἀριϑμὸς καὶ ἀεὶ τὰ περιέχοντα πρὸς 10 τὸ x«0' ἕχαστα.
(18) Περὶ ψυχῆς III 2, 9.
p.426^8, Ej δὲ... λόγος ἡ συμφωνία, ἀνάγκη καὶ τὴν ἀκοὴν λόγον τινὰ εἶναι. καὶ διὰ τοῦτο καὶ φϑείρει ἕκαστον ὑπερβάλλον, καὶ τὸ ὀξὺ καὶ τὸ βαρύ, τὴν i5 ἀκοήν... καὶ ἡδέα μὲν, ὅταν εἰλιχρινῇ καὶ ἀμιγῆ ἄγηται εἰς τὸν λόγον, οἷον τὸ ὀξὺ 1) γλυκὺ ἢ GAuvoóv: ἡδέα γὰρ τότε. ὅλως δὲ μᾶλλον τὸ μικτὸν συμφωνία ἢ τὸ ὀξὺ ἢ βαρύ.
4 καὶ Jan cum c. Coisl. 170. ἢ Bk. cum rel.
2 Quid sit symphonia, repetitur metaph. VII, 2,6 (p. 10489 10). ὀξέος xal βαρέος μῖξις τοιάδε. cf. metaph. 1 9, 13 (p. 991*!*) o. ἀριϑμῶν τἀνταῦϑα, olov ἡ συμφωνία. 6 Cf. metaph. 2, 1 (p. 1018*!") (ζαἴκιον λέγεται . . . ὁ λόγος τοῦ τί ἦν εἶναι xal τὰ τούτων γένη, olov τοῦ διὰ πασῶν rà δύο πρὸς ἕν καὶ ὅλως ὁ ἀριϑμὸς καὶ τὰ μέρη τὰ ἐν τῷ λόγῳ.
DEED -—— — ÁEEPEEERump- 7 eR
De consonantia. NE |...]19
(19). Περὶ αἰσθήσεως xal αἰσϑητῶν c. 9. 1.
c. 9. p. 439^ 93, Ενδέχεται μὲν γὰρ παρ᾽ ἄλληλα τιϑέ- 3 μένα τὸ λευκὸν xal τὸ μέλαν, ὥσϑ᾽ ἑχάτερον μὲν εἶναι ἀόρατον διὰ σμικρότητα, τὸ δ᾽ ἐξ ἀμφοῖν δρατὸν οὕτω
s γίνεσθαι. τοῦτο γὰρ οὔτε λευκὸν οἷόν τε φαίνεσϑαι οὔτε μέλαν" ἐπεὶ δ᾽ ἀνάγκη μέν τι ἔχειν χρῶμα, τού- vOv δ᾽ οὐδέτερον δυνατόν, ἀνάγκη μικτόν τι εἷναι καὶ εἶδός τι χρόας ἕτερον. ἔστι μὲν οὖν οὕτως ὑπο- λαβεῖν πλείους εἷναι χρόας παρὰ τὸ λευκὸν καὶ τὸ
10 μέλαν, πολλὰς δὲ τῷ λόγῳ᾽ τρία γὰρ πρὸς δύο, καὶ τρία πρὸς τέτταρα καὶ κατ᾽ ἄλλους ἀριϑμοὺς ἔστι παρ᾽ ἄλληλα κεῖσθαι, τὰ δ᾽ ὅλως κατὰ λόγον μὲν μηδένα, x«0' ὑπεροχὴν δέ τινα καὶ ἔλλειψιν ἀσύμμετρον, καὶ τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον ἔχειν ταῦτα ταῖς Gvugovíatg.
ι τὰ μὲν γὰρ ἐν ἀριϑμοῖς εὐλογίστοις χρώματα καϑάπερ ἐκεῖ τὰς συμφωνίας τὰ ἥδιστα τῶν χρωμάτων εἶναι δοκοῦντα, (p. 420) οἷον τὸ ἁλουργὸν καὶ φοινικοῦν καὶ ὁλίν ἄττα τοιαῦτα, δι’ ἥνπερ αἰτίαν καὶ αἱ συμ- φωνίαι ὀλίγαι, --- τὰ δὲ μὴ ἐν ἀριϑμοῖς τἄλλα χρώ-
τ ματα ἢ καὶ πάσας τὰς χρόας ἐν ἀριϑμοῖς εἶναι, τὰς μὲν τεταγμένας, τὰς δ᾽ ἀτάκτους, καὶ αὐτὰς ταύτας, ὅταν μὴ καϑαραὶ ὦσι, διὰ τὸ μὴ ἐν ἀριϑμοῖς εἶναι τοιαύτας γίνεσθαι.
(20.) c. 7. p. 4415: Ἔστι δέ τις ἀπορία καὶ ἄλλη à
:; τοιάδε περὶ αἰσθήσεως, πότερον ἐνδέχεται δυεῖν ἅμα αἰσϑάνεσϑαι ἐν τῷ αὐτῷ καὶ ἀτόμῳ χρόνῳ, ἢ οὔ, εἰ δὴ ἀεὶ ἡ μείζων κίνησις τὴν ἐλάττω ἐκκρούει" διὸ ἐπιφερο- μένων ἐπὶ τὰ ὄμματα οὐκ αἰσϑάνονται, ἐὰν τύχωσι σφόδρα τι ἐννοοῦντες ἢ φοβούμενοι ἣ ἀκούοντες πολὺν ψόφον. 82. τοῦτο δὴ ὑποκείσϑω, καὶ ὅτι ἑκάστου μᾶλλον ἔστιν
09€ -
90 τς I. Aristoteles. D. 90.
αἰσϑάνεσϑαι ἁπλοῦ ὄντος ἢ κεχραμένου, olov οἴνου ἀκράτου ἢ κεκραμένου, καὶ μέλιτος, καὶ χρόας, καὶ τῆς νήτης μόνης ἢ ἐν τῷ διὰ πασῶν, διὰ τὸ ἀφανίζειν ἄλληλα. τοῦτο δὲ ποιεῖ ἐξ ὧν ἕν τι γίνεται. εἰ δὴ ἡ μείζων τὴν ἐλάττω κίνησιν ἐκκρούει, ἀνάγχη, ἂν s ἅμα ὦσι. καὶ αὐτὴν ἧττον αἰσϑητὴν εἶναι ἢ εἰ μόνη Tv: ἀφαιρεῖται γάρ τι ἡ ἐλάττων μιγνυμένη, εἴπερ ἅπαντα τὰ ἁπλᾶ μᾶλλον αἰσθητά ἐστιν. ἐὰν ἄρα ἴσαι ὦσιν ἕτεραι οὖσαι, οὐδετέρας ἔσται αἴσθησις" ἀφανιεῖ γὰρ ἡ ἑτέρα ὁμοίως τὴν ἑτέραν' ἁπλῆς δ᾽ οὐχ ἔστιν τὸ αἰσϑάνεσϑαι. ὥστε ἢ οὐδεμία ἔσται αἴσϑησις ἢ ἄλλη ἐξ ἀμφοῖν. ὅπερ καὶ γένεσϑαι δοκεῖ ἐκ τῶν κεραννυ- μένων ἐν ᾧ ἂν μιχϑῶσιν.
᾿Επεὶ οὖν ἐκ μὲν ἐνίων γίνεταί τι, ἐκ δ᾽ ἐνίων οὐ γίνεται, τοιαῦτα δὲ τὰ ὑφ᾽ ἑτέραν αἴσϑησιν, --- μέγνυν- 1: ται γὰρ [447}] ὧν τὰ ἔσχατα Ev: (οὐκ ἔστι δ᾽ ἐκ λευκοῦ καὶ ὀξέος ἕν γενέσθαι ἀλλ᾽ ἢ κατὰ συμβεβηκός, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς ἐξ ὀξέος καὶ βαρέος συμφωνία) — οὐκ ἄρα οὐδ᾽ αἰσϑάνεσϑαι ἐνδέχεται αὐτῶν ἅμα. ἴσαι μὲν γὰρ οὖσαι αἵ κινήσεις ἀφανιοῦσιν ἀλλήλας, ἐπεὶ μία οὐ x γίνεται ἐξ αὐτῶν. ἐὰν δ᾽ ἄνισοι, ἡ κρείττων αἴσϑησιν ἐμποιήσει, ἐπεὶ μᾶλλον ἅμα δυεῖν αἴσϑοιτ᾽ ἂν ἡ ψυχὴ τῇ μιᾷ αἰσϑήσει ὧν μία αἴσϑησις, οἷον ὀξέος καὶ βαρέος" μᾶλλον γὰρ ἅμα ἡ κίνησις τῆς μιᾶς ταύτης ἢ τοῖν δυοῖν, οἷον ὄψεως καὶ ἀκοῆς. T
Τῇ μιᾷ δὲ ἅμα δυοῖν οὐκ ἔστιν αἰσϑάνεσϑαι ἂν μὴ μιχϑῇ᾽ τὸ γὰρ μῖγμα ἕν βούλεται εἶναι. τοῦ δ᾽ ἑνὸς μία αἴσϑησις, ἡ δὲ μία ἅμα αὑτῇ. ὥστ᾽ ἐξ ἀνάγκης τῶν μεμιγμένων ἅμα αἰσϑάνεται, ὅτι μιᾷ αἰσϑήσει
16 τὰ ἔσχατα ἕν υὐ 2: 1 — V.
. De consonantia.
x«t ἐνέργειαν αἰσθάνεται" ἑνὸς μὲν γὰρ ἀριϑι κατ᾽ ἐνέργειαν μία, εἴδει δὲ ἡ κατὰ δύναμιν μία. εἰ μία τοίνυν ἡ αἴσϑησις ἡ κατ᾽ ἐνέργειαν, ἕν d ἐρεῖ. μεμῖχϑαι ἄρα ἀνάγχη αὐτά. ὅταν ἄρα μὴ ᾿
5ptypéva, δύο ἔσονται αἰσθήσεις αἱ κατ᾽ ἐνέργ ἀλλὰ κατὰ μέαν δύναμιν καὶ ἄτομον χρόνον μίαν ἂν εἶναι τὴν ἐνέργειαν" μιᾶς γὰρ εἰσάπαξ μία κίνησι χρῆσις, píx ὃὲ ἡ δύναμις. οὐκ ἄρα ἐνδέχεται ( ἅμα αἰσθάνεσθαι τῇ μιᾷ αἰσϑήσει.
:Ο p.448*!l Ἔτι εἰ αἱ τῶν ἐναντίων κινήσεις. τίαι, ἅμα δὲ τὰ ἐναντία ἐν τῷ αὐτῷ καὶ ἀτόμς ἐνδέχεται ὑπάρχειν, ὑπὸ δὲ τὴν αἴσϑησιν τὴν ἐναντία ἐστίν, οἷον γλυκὺ πικρῷ, τούτων οὐκ & δέχοιτο αἰσϑάνεσθϑαι ἅμα. ὁμοίως δὲ δῆλον ὅτε.
15 τὰ μὴ ἐναντία" τὰ μὲν γὰρ τοῦ λευχοῦ. τὰ δὲ μέλανός ἐστιν, καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ὁμοίως. οἷον χυμῶν oí μὲν τοῦ γλυκέος. οἵ δὲ τοῦ πικροῦ. τὰ μεμιγμένα ἅμα" λόγοι γάρ εἰσιν ἀντικειμι οἷον τὸ διὰ πασῶν καὶ τὸ διὰ πέντε, ἂν μὴ ὦ
0 αἰσϑάνηται. οὕτως δ᾽ εἷς λόγος ὁ τῶν ἄκρων yü ἄλλως δ᾽ οὔ" ἔσται γὰρ ἅμα ὁ μὲν πολλοῦ πρὸς Ó. ἢ περιττοῦ πρὸς ἄρτιον, ὁ δ᾽ ὀλίγου πρὸς πο ἀρτίου πρὸς περιττόν. εἰ οὖν πλεῖον ἔτι ἀπέχει. λων καὶ διαφέρει τὰ συστοίχως μὲν λεγόμενα ἐν
:5 ὃΣ γένει τῶν ἐν τῷ αὐτῷ γένει (λέγω δ᾽ olov τὸ ;
καὶ τὸ λευχὸν καλῶ σύστοιχα, γένει δ᾽ ἕτερα᾽ τὸ 4
1 ἑνὸς ἀριθμῷ ut */ vel 44; haec uno actu senti 10 Ar. docet ne dulcia quidem et &mara, acut& et , facile una sentiri, quod animus in contrariam partem mov nec ita facile mixta sentiuntur; nam in diapason dua« rationes ?/, et !/,. ita aegre admittit posse quidem, s
nma eonmmrehendat ιδἁα vaftinneng miría nno οωδὲ n
22 2 L Aristoteles. E. 21. 22.
δὲ τοῦ μέλανος πλεῖον ἔτι τῷ εἴδει διαφέρει ἢ τὸ λευκόν), ἔτι ἂν ἧττον ἅμα ἐνδέχοιτο αὐτὰ αἰσϑάνεσϑαι ἢ τὰ τῷ γένει ταὐτά. ὥστ᾽ εἰ μὴ ταῦτα, οὐδ᾽ ἐκεῖνα.
O δὲ λέγουσί τινες τῶν περὶ τὰς συμφωνίας. ὅτι οὐχ ἅμα μὲν ἀφικνοῦνται οἵ ψόφοι, φαίνονται δέ, καὶ λανθάνει, ὅταν Ó χρόνος ἡ ἀναίσϑητος, πότερον ὀρθῶς λέγεται ἢ οὔ; τάχα γὰρ ἂν φαίη τις καὶ νῦν παρὰ τοῦτο δοκεῖν ἅμα ὁρᾶν καὶ ἀκούειν, ὅτι oí μεταξὺ χρόνοι λανθάνουσιν. ἢ τοῦτ᾽ οὐκ ἀληϑές, οὐδ᾽ ἐν- δέχεται χρόνον εἶναι ἀναίσϑητον οὐδένα οὐδὲ λανϑά- νειν, ἀλλὰ παντὸς ἐνδέχεται αἰσϑάνεσθϑαι.
E. De artis usu. (21.)) Πολιτικῶν IV 3. VIII 5—8.
IV. p. 1290*!!, ᾿ἀναγκαῖον ἄρα πολιτείας εἶναι τοσαύ- τας, ὅσαι περ τάξεις κατὰ τὰς ὑπεροχάς εἰσι καὶ κατὰ τὰς διαφορὰς τῶν μορίων. μάλιστα δὲ δοκοῦσιν εἶναι δύο, καϑάπερ ἐπὶ τῶν πνευμάτων λέγεται τὰ μὲν βόρεια, τὰ δὲ νότια, τὰ δ᾽ ἄλλα τούτων παρεκβάσεις" οὕτω καὶ τῶν πολιτειῶν δύο, δῆμος καὶ ὀλιγαρχία... δμοίως δ᾽ ἔχει καὶ περὶ τὰς ἁρμονίας, ὡς φασί τινες" καὶ γὰρ ἐκεῖ τίϑενται εἴδη δύο, τὴν δωριστὶ καὶ τὴν φρυ- γιστί, τὰ δ᾽ ἄλλα συντάγματα τὰ μὲν δώρια. τὰ δὲ
4 Ὃ δὲ λέγουσί τινες. quod nesciverunt veteres longiori- bus undis sonos graves uti, fieri non potuit quin nonnulli docerent sonum acutum prius ad aures pervenire. quibus et Theophrastus illud ἐσοταχοῦσιν opposuit Porph. in Ptol. p. 243 post med., vide quae infra dicemus in proleg. ad probl.). ri τάχα γὰρ ἂν. ilos qui sequitur venit in absurda. 9 ἢ τοῦτ οὐκ ἀληϑές. falsa eos statuere apparet.
8
10
DENEN U t0 UUESUUREREUD προ σι “πὸ στ΄ - - " ———————M MP - AES